Hergün ekran başında, hayranlıkla izlediğiniz, zaman zaman kızıp, zaman zaman hak verdiğiniz karakterler onlar! Çoğunlukla iyilik timsali olan karakterleri çileden çıkaran, manipüle eden, onlara istediklerini yaptıran kişiler bunlar. Hayatta da karşılıkları var elbette. Hatta psikolojide de bu türlere 'toksik' deniyor. Ne onlarla ne de onlarsız yapamıyoruz. Hayranı olduğunuz toksik karakterleri masaya yatırdık. Psikolog Ayhan Altaş'a toksik insanların dizilerdeki karşılıklarını sorduk. Ünlü dizilerin senaristleriyle, toksik karakter yazmanın albenisini konuştuk. Geçmişten günümüze Türk dizi tarihine damga vurmuş toksik karakterler kimlermiş yadettik.
AYŞE FERDA ERYILMAZ / NEHİR ERDEM/ Ateş Kuşları dizisi senaristleri
Bu karakterler her şeyi yapar o yüzden seyretmesi keyifli
Yazdığımız bir karakteri toksik olarak tanımlamak için bazı tutum ve davranış özelliklerine ihtiyaç duyuyoruz. Bunlar karakterin en başta manipülatif olması, rahatça yalan söyleyebilmesi, başkalarına empati yapmaması, benmerkezci olması, iki yüzlü olması, insanların duygularıyla oynamaktan çekinmemesi hatta duygusal vampir olması gibi özellikler. Bu anlamda şu anda yazdığımız Ateş Kuşları'nın görünür toksik karakterleri Eyüboğlullarının gelini Naz ve dayısı Çatal. Bir de şimdilik o kadar görünür olmayan toksik bir karakterimiz var; Menderes. Başka bir toksik karakteri; Naz'ı aşkıyla ve endişeleriyle manipule ederek istediklerine ulaşıyor.
"Ailem için yaptım", "Senin için yaptım", "Senin iyiliğin için söylüyorum" gibi cümleler kullanıyorlar.
Türk dizi tarihinde çok fazla toksik karakter var. Bizim yazdığımız Sen Anlat Karadeniz dizisinde "Vedat" karakteri müthiş toksikti. Ayrıca manipülatifliği ve acımasızlığıyla Ezel'in Kenan Birkan'ı, duygusal vampirliği ve insanların pozitif hislerini emmesiyle Yaprak Dökümü'nün Hayriye Hanım'ı, toksiklik ikonu Kara Melek'in Yasemin'i, toksik kraliçe Ufak Tefek Cinayetler'in Merve'si. Bunlar görünür toksik karakterler ve biz seyirciler onların kötü olduğunu da düşünüyoruz. Ama bir de hayranlıkla izlediğimiz ama aslında toksik olan karakterler var; mesela Poyraz Karayel'in Poyraz'ı, Hayat Şarkısı'nın Hülya'sı çok iyi işlenmiş toksik karakterlerdi.
Bir kere toksik karakter genelde "maruz kalan" değil "maruz bırakan" oluyor, oyunu genelde onlar kuruyor. Bu yüzden yazması da seyretmesi de keyifli. Ayrıca ahlaki sınırları belirsiz olduğu için hareket alanları da geniş oluyor; "Bu karakter her şeyi yapar" dediğinizde yazması kolay ve eğlenceli, seyretmesi ilginç ve zevkli oluyor.
Çevremizden, yaşadıklarımızdan, okuduklarımızdan, izlediklerimizden ve mutlaka kendi içimizdeki zehirden...
NURİYE BİLİCİ Bir Küçük Günışığı Dizisi Senaristi
İyi ve düzgün insanı yazmak da sıkıcı, izlemek de
Psikoloji toksik insanı kendi başarısızlıklarını ve mutsuzluklarını karşısındaki kişiyi ayna olarak görüp yansıtan insan olarak tanımlıyor. Hatta çoğu zaman bununla da yetinmeyip mutsuz etmek, üzmek, dibe çekmek için elinden geleni yaptığını, kimi toksik insanların işi daha da ileri götürüp seçtiği kişiyi takip ve taciz ettiğini, ondan alacağı son şeyi alana kadar da durmadığını söylüyor.
Günümüzde öyle bir dünyada yaşıyoruz ki, sorunlarla başa çıkmak gerçekten kolay değil. Hepimizin kendine göre kaçış noktaları var. Eh kimimiz bunu başarıyoruz, kimimiz de başaramıyor, hastalanıyoruz. Yani toksik insan deyip geçmeyelim bence. Biliyorum, onları sevmek kolay değil ama anlamaya çalışmak lazım. Hele bizim gibi senaryo yazarlarının kesinlikle bunu yapması gerekiyor. Neden mi? Çünkü iyi ve düzgün insanı yazmak da sıkıcı, izlemek de. Bir süre sonra karakterin hep yanı cümleleri söylediğini, hep aynı hareketleri tekrarladığını görüyorsunuz. Böyle birini kim izlemek ister? Oysa toksik karakter sıkıcı değildir, sizi şaşırtır, her an yeni bir manevra beklersiniz ondan, diken üzerinde durursunuz. Ve kim bilir hayatınızın hangi döneminde, hangi anında başınıza gelen bir olayla özdeşlik kurarsınız. İyi ve düzgün karakter size bu şansı vermez, o iyidir, o kadar.
Dizilerde sevdiğimiz karakteri neden sevdiğimizi hal, durum ve insan karşısındaki davranışları ve seçimleri belirler. Örneğin bir karaktere ahlaksız bir teklif yapılmış ve karakter o teklifi reddetmişse onu takdir ederiz. Peki ya o teklifi yapan olmasaydı? Dizi de hayatın kendisi gibi sıkıcı olmaz mıydı?
Biz ekip olarak şu anda Bir Küçük Günışığı dizisini yazıyoruz. Dizimizde benim en sevdiğim toksik karakter Sude. Şeyma Korkmaz'ın hayat verdiği Sude sevdiği adamı elde edebilmek için elinden geleni ardına koymayan bir karakter. Bu yönüyle onu bir yere kadar anlıyorum. Hepimiz sevdiğimiz bizi sevsin isteriz. Sude'nin sorunu bunun neredeyse imkansız olduğunu bilmesine rağmen asla vazgeçmemesi. Cesur, zeki ve güzel ve inatçı. Kendi adıma onu yazmaktan çok zevk aldığımı söyleyebilirim.
Benim için Türk dizi tarihinde en unutulmaz kötü karakter İkinci Bahar dizisindeki Afet-i Devran Neriman karakteri. Çok gerçekçi yazılmış, Güven Hokna tarafından çok başarılı bir şekilde canlandırılmıştı.
Bu tip karakterleri yazarken sinemadan, edebiyattan ama en çok hayatın kendisinden besleniyoruz. Çevremizde o kadar çok ki. Gün geçmiyor ki biri de sizi şaşırtmasın.
AYHAN ALTAŞ / Klinik Psikolog
Toplum bu karakterleri ilginç buluyor
- Toksik kişi olmak ne demek?
- Genellikle diğer insanların hayatını olumsuz yönde etkileyen, zarar veren, bencil davranışlarda bulunan ve çevresindekilere rahatsızlık yaratan kişilere toksik kişiler diyoruz. Psikolojik olarak bakıldığında toksik bireyler; kendilerine olan güvenleri eksik, manipülatif ve empati kurmada zorlanan kişiler olarak tanımlanabilir. Toksik bireyler genel olarak başkalarını kontrol altında tutmak ya da kendi çıkarlarına yönelik sonuçlar elde etmek için manipülatif davranışlar sergilerler.
- Nasıl davranmamız gerekir?
- Eğer ki sürekli olarak karşınızdaki insanın problemlerini dinlemek ve çözmek zorunda kalıyorsanız, o kişiyle görüştükten sonra kendinizi kötü, değersiz ya da zihinsel olarak yorgun hissediyorsanız, onların yanındayken yok sayıldığınızı düşünüyorsanız ya da onları etkilemek için çaba sarf etmeniz gerektiği hissini duyuyorsanız maalesef ki toksik bir kişiyle iletişim kuruyorsunuz demektir. Bu durumda yapılması gereken en doğru şey ya "hayır" deyip sınırları belirlemek ya da kişiden uzaklaşmak olacaktır. Siz uzaklaşmasanız bile o toksik davranışı ile size zarar veremediğini gördüğünde sizden uzaklaşacaktır.
-Toksik Türk dizi karakterleri?
- Toksik karakterler ekranda çok fazla yer alıyor. Belki alıştığımızdan, belki de ilginç bulduğumuzdan toplum olarak bu karakterleri daha çok izliyoruz.
Toksik Türk dizi çiftleri?
- Fi dizisindeki Can ve Duru çifti en belirgin toksik çift örneklerinden biri. Hele Bihter ve Behlül karakterleri...! Bihter kendi kimliğini başkalarına tepki olarak oluşturmuş bir karakter. Peki bu ne demek? Öncelikle Bihter'in yaptığı her şeyi Firdevs Hanım'a benzememek ya da ona tepki vermek için yaptığını görüyoruz. Behlül dürtüsel bir karakter ve en önemlisi kendini her zaman en önemli yerde tutuyor. Zevkleri için Bihter'i manipüle edip her şeye rağmen onunla olabileceğine inandırıp daha sonra çıkarlarına ters düştüğü için onu yarı yolda bırakıyor. Bu da tepkisel davranan Bihter karakterinin bu sefer Behlül'e tepki olarak yaptığı davranışları görüyoruz. İkisi de birbirini kızdırmak, üzmek için pek çok davranış sergiliyor. Yasak ilişki olmasının yanı sıra birbirlerine olan nefretlerini de görüyoruz. Yani yine iki problemli kişinin problemleri dolayısıyla bir araya geldiğini ve iki tarafın da birbirine zarar verdiği toksik bir aşkı izlemiş oluyoruz. Sonuç elbette yine hüsran oluyor.
GÜL ABUS SEMERCİ / Kardeşlerim dizisi senaristi
Kıvrak zekalı, neşeli ve üçkağıtçı toksikleri seviyoruz
Kardeşlerim dizisindeki Akif karakteri toksik bir karakter. İlk sezon Şengül de toksik bir karakterdi ama artık değil. Daha iyi bir kadın değişip, dönüşü. Akif tiplemesi benim daha önceki işlerimde de kullandığım bir adam türü. Aşk ve Mavi'de de Cemal'di mesela. Kırgın Çiçekler'de de Kemal'di. "Kemal'im yapmız!" cümlesi literatüre girdi. Bu tip adamları ben tanıyorum. Herkesin ailesinde olan adamlardır; dayınızdır, amcanızdır... Üçkağıtçı, yalancı, sahtekar... Fakat girdiği ortam için albenilidir, Noel Baba gibi girer, her şeyi kavrar, aşırı zekidir, espritüeldir, neşelidir ama orayı alt üst eder, çıkar. Bu karakterleri ben seviyorum. Her şeyde de kullanıyorum. Bunlar anti-kahramanlar. Böyle insanlarla arkadaş olmak istersin ama sana zarar vereceğinden de yüzde yüz eminsindir.
Seyirci de, senaristler de bu tür karakterleri çok sever. Çünkü bunlar bize hikaye getirir. İyi kızlar, iyi erkekler sıkıcıdır. Onlara sahne yazmak da zaman zaman sıkıcıdır. Hata yaptığında, bir entrika kurduğunda karakter hikaye ortaya çıkar, sahneleri daha güçlü olur. Mesela Akif'e, "Ulan Akif, ulan Akif..." diyorlar ama tatlı bir şekilde. Sanki evin haylaz çocuğuymuş gibi. Bazen kazanıyor, bazen kazanamıyor. Kıvrak zekalı, neşeli ve üçkağıtçı tipleri seviyor seyirci. Akifçiler var... Daha önce Kırgın Çiçekler'de Kemal'i sevmelerine hayret ediyordum. Akif karakterini ailemde tandığım insanları düşünerek yazdım ben.
Karagül dizisinde Kendal, Avrupu Yakası'ndaki Burhan Altıntop birer toksik karakter.
İbrahim Çelikkol'un oynadığı Doğduğun Ev Kaderindir ve Siyah Beyaz Aşk'ta hep toksik karakterleri oynadı. Romantizm adı altında, tutkulu aşk adına altında yaptığımız birçok şey aslında toksik özellikler. Seyircinin hayranlıkla izlediği, aşık olduğu esas erkek karakterler arasında çok fazla toksik isim var. Ben ana karakteri yazmayı tercih etmedim, benim güçlü yan karakterlerim toksik oluyor.
Yabancı toksikler
You dizisindeki Joe Goldberg (Penn Badgley) saplantılı bir seri katil ve sıra dışı biri. Kadınlara aşık olana kadar derinden aşık olur. Kaçınılmaz olarak, onun imkansız standartlarını karşılayamazlar ya da başka birini bulur.
Sopranos'un Tony Soprano'su... Tüm kötü alışkanlıklarına ve suç faaliyetlerine rağmen Tony'ye sempati duymak kolaydı.
Mad Man'in Don Drapper'ını anmadan olmaz. Yakışıklı, hayranlık uyandırıcı ama bir o kadar toksik bir adamdı o.
Sadece erkekler değil elbette toksik olanlar, Sex and The City'deki Carrie baştan aşağıya toksik bir kadındı. Aşkı ararken yaptıkları, Mr. Big'e olan saplantılı halleri onu bir toksik kadın yapıyor.
Friends dizisindeki Ross ve Rachel'sa çiftler dalında toksik ödülü almaya layıklar.
Peaky Blinders'taki Thomas Shelby'e de hakkını vermek lazım. Sezonlar boyu hepimizi toksik karakterine maruz ve hayran bıraktı
Empati yoksunu
- Toksik kişilerden ve fazlalığından bahsettik ama asıl merak edilen soru kim bu karakterler?
- Eski, sevilen dizilerimizden biri olan Yaprak Dökümü, içinde pek çok toksik karakter barındırıyor ama Ferhunde karakterini ele almak istiyorum. Ferhunde karakteri kendini beğenmişlik, bencillik ve empati eksikliği ile karakterizedir. Dikkat çekmek ve ilgi görmek için aşırı davranışlar sergilediğini dizi boyunca gözlemleriz. Başka bir örneği de devam etmekte olan Kızılcık Şerbeti dizisinden verelim. Fatih evin en küçük oğlu ve en değerlisi olarak karşımıza çıkıyor. Bu karakter kendisiyle taban tabana zıt yetişmiş olan Doğa ile evleniyor. Her ne kadar Fatih açık görüşlü ve anlayışlı olduğunu iddia etse de Doğa'yı değiştirmeye, onu kendi yaşam tarzına doğru sürekli olarak çekmeye çalışıyor. Bu bencil, toksik, kendi çıkar ve zevkleri için yaşayan, aldatan, yalan söyleyen, karşısındakini manipüle eden ve bazen de mafyatik karakterler dizilerde sıkça karşımıza çıkıyor bu yüzden örnekleri çoğaltmak mümkün. Bu toksik karakterlere; Yalı Çapkın'ı dizisinden Ferit'i, Üç Kız Kardeş dizisinden Soner'i, Masumiyet dizisindeki İlker'i, Sadakatsiz dizisindeki Derin ve Volkan karakterlerini örnek gösterebiliriz.
