İnsan öngörülerde bulunurken beynin en son aldığı verilerden ve daha önce depo ettiği tecrübelerden yararlanıyor. Yine beyin dev bir hiyerarşik hafızaya sahip olduğundan sürekli kayıt yapıyor ve sonra neler olabileceğini seziyor ve öngörüyor. Ve beyin, verileri hiyerarşik biçimde kaydediyor, benzeyenleri ve benzemeyenleri ayrıştırıyor. Bu tespitten yola çıkan Harvard Üniversitesi'nden iktisatçı Ricardo Hausmann önceki gün Project Syndicate'de yayınlanan "A brain's view of economics" başlıklı makalesinde beynin öngörü sisteminin ekonomik gelişmede nasıl faydalı olabileceği üzerine düşüncelerini açıkladı. Hausmann,beynin öngörü sisteminin, ekonomik kalkınma projeleri uygulanan kırsal kesimde aile tarımından ticari tarıma geçerken yaşanan sorunların çözümünde nasıl çalıştığını ele alıyor. Ve köylünün hafızasında gelenekselin ötesinde depo edilmiş bir veri olmadığından aile tarımından ticari tarıma geçilirken pek çok projenin zorluklarla karşılaştığını belirtiyor. Ve bu sorunu çözmek için bütün kalkınma projelerinin kullanıma açık olarak küresel bir hafızada toplanmasını öneriyor. Hatta bu hafızanın Amazon'un kitap tavsiye sisteminde olduğu gibi başkalarının memnuniyetleri ve sizin zevklerinize uygun öneri getirilmesi biçiminde çalışabileceğini öne sürüyor. Böylece karşımıza ekonomik problem çıktığında bu hafızadan yararlanmayı öneriyor.
Niye anlattık bunları... Şundan anlattık: Merkez Bankası faiz lobisi elemanlarının bitmez tükenmez faiz artır gürültüsüne karşı koyamayarak faizleri artırdı. Bu defa "faiz artır" diye bağıran aynı elemanlar "faiz artışı şirketlere büyük yük getirdi. Ekonomik büyüme duracak" diyerek aynı güçlü sesle gürültü çıkartmaya devam ediyorlar. O halde bu elemanların amacının ekonomik olmadığını söylemek mümkün. Dün şirketleri kur farkı batıracak diyorlardı şimdi faiz yükü batıracak diyorlar. Ve bildiğiniz gibi biz bu filmi daha önce 2006'da gördük. Amerikan Merkez Bankası faiz artırınca gelişmekte olan ülkelerden para çıkışı yaşandı. Ülke para birimleri hızla değer kaybetti. Ve o dönemde yine faiz lobisinin büyük gürültüsüyle Merkez yüksek oranda faiz artırımı yaptı. Ama tasarruflar artmadı. Aksine özel tasarruflar azaldı bu ülkede. İhracata konu olmayan mal üretimi çoğaldı. Lüks tüketim arttı. Cari açık çoğaldı. Enflasyon hedeflenen düzeye gerilemedi. O halde bu yaşanan tecrübe hafızalarda kayıtlı olduğu halde neden tekrarlandı? Demek ki Merkez'in beyni Ricardo Hausmann'ın makalesinde anlattığı gibi çalışmıyor. Herhalde beyin en son verileri dikkate alıp öngörüde bulunuyor. Belki o anda hafızayla bağlantı kurup depo edilen bilgiden faydalanamıyor ya da Hausmann'ın makalesi yanlış. Sizce hangisi acaba?