"Bugünün gençleri lüks ve gösteriş düşkünü, saygısız, başkaldıran, geveze ve obur yaratıklardır." Sokrates (M.Ö. 400) Üst kuşaklar genelde kendilerinden sonra gelen kuşağın değerlerini yitirdiğinden yakınır. Sokrates'in sözünden anlaşıldığı gibi bu inanç milattan önce bile geçerliymiş. Oysa değerlerin gelişimi çocuklukta başlar ve gençlik döneminde devam ederek oluşur. Erişkinler, çocukluktan beri hep aynı sarsılmaz değerlere sahip olduklarını iddia etseler de bu süreç onlar için de geçerlidir. Çocukların zihinsel işlevleri yeterince gelişmediği için, gençlerden ve erişkinlerden farklı ahlaki değer algıları vardır. Gençlerde ise zihinsel işlevlerinin gelişiminin hızlanması nedeniyle ahlaki değerler önem kazanır. Aynı zamanda sosyal beklentiler ve deneyimler artar. Kimlik oluşumunun tamamlanması için gencin kendi değerlerini oluşturmaya ihtiyacı vardır.
AİLEVİ DESTEK ÖNEMLİ
Çocukluk döneminde özdeşim yapılırken iyi, kötü, doğru, yanlış gibi kavramlar öğrenilmeye başlar. Başlangıçta anne babanın engellemeleri nedeniyle ve ceza korkusuyla yapmadığı davranışları, zamanla kendiliğinden yapmamaya başlar. Çünkü bu değer yargılarını öğrenir ve kendini denetler. Toplumsal, ahlaki ve dini kuralları öğrenir. Bunlara uymamak ise utanç, kaygı ve korku yaratır. Ahlaki değerlerin gelişimi ve etkileri ebeveyn tutumları ile bağlantılıdır. Çocuğa değer veren, sevgisini gösteren ve başarısını öven, nedenleri açıklayan aile tutumu ahlaki değerlerin özümlenmesini sağlar. Aynı zamanda kendine güvenli, sorumluluk alabilen ve karar verebilen bireyler olurlar. Buna karşın, korkutma, ceza ve fiziksel şiddete dayalı tutum izleyen, eleştiri yapan aile ahlaki olgunluğu sağlayamadığı gibi, çocukların kendilerini değersiz hissetmelerine neden olur. Çünkü insanlar başkaları onlara değer verdikçe, kendilerine değer vermeyi öğrenir. Kendisine saygı, gençlikle birlikte artar. Başlangıçta başkalarının onları kabul etmesi ile ilişkiliyken, olgunlaştıkça kişisel başarılar rol oynar. Kendine güveni olmayan gencin, yanlışı da çok olacaktır. Ailevi destek, uyarıcı ve düşünmeye sevk eden eğitim, sosyokültürel çevre yüksek düzeyde bir ahlaki gelişimi besler.
DOĞRU ÖRNEKLERE İHTİYAÇ VAR
Gençlik döneminin en önemli özelliklerinden biri idealizmdir. Bu nedenle gençler, her şeyi sorgular, kendilerini adayabilecekleri sosyal ya da politik nedenler bulmaya çalışır, dünyaya zarar verici durumlara çözüm arar. Bu tür idealizmleri olan gençlerle, olmayanların erişkin dönem için kendilerine seçtikleri yaşam biçimleri farklılık gösterir. Bu dönemde gencin sorguladığı şeylerden birinin aile düzeni olması, ebeveynler için rahatsızlık verici olabilir. Politika ve dine bakış gençlikte değişim gösterir. Politik düşünceler gençlikle birlikte daha soyut, otoriteye karşı ve çatışmaya yönelik olur. Zihinsel gelişimleri ile orantılı olarak, politik olayları değerlendirme ve yargılamaları da gelişir. Gençlik döneminde din daha anlaşılır ve Tanrı daha soyut bir güç olarak algılanmaya başlar. Kültürlere, toplumlara ve yaşanan zamana bağlı olmakla birlikte, gençlik döneminde dini konularda zorlamak işe yaramaz. Bu durum geçicidir. Bir süre sonra genç dini gereklerini kendi isteği ve yönelimine göre düzenler. Gençlik döneminde doğru değerler oluşturabilmek için, doğru örneklere, yönlendirmelere ve desteğe ihtiyaç vardır. Zorlamak, suçlamak yerine onların bu süreci yara almadan bitirmesi için izlemek, anlamak gerekir. Her nesil temel değerleri korurken, değişen dünya ile birlikte yeni değerler oluşturacaktır. Bu değişim demektir. Çoğu erişkine zor gelse de değişim, gelişim için şarttır.
