Dillerin, dinlerin, farklı kültür ve geleneklerin buluştuğu, uygarlıklar beşiği kadim şehirdeyim.
Bin bir çeşit çiçek... Parfüm kokulu bir şehir. Hatay... Doğu'nun kraliçesi. Asrın depreminde büyük hasar alan... Binlerce insanını kara toprağa veren kederli kraliçe.
Bugün 6 Şubat... Asrın depreminin üzerinden geçen 2 yıl. Geçmiş olsun Hatay... Devletmillet işbirliğiyle küllerinden doğan ve her geçen gün derlenip toparlanan Hatay.
***
Acının gözyaşları
Çarşamba... Sabah erkenden mezarlığa gittik... Hüseyin Yayman ile birlikte. Asrın depreminde hayatını kaybeden 4 bin 300 kişinin yattığı Narlıca Deprem Şehitleri Mezarlığı... Kimsesizler de var, tamamen yok olan ailelerin mensupları da.
Yeni doğmuş, henüz hayatı tanımamış, 3 yaşında, 5 yaşında bebekler... 7'den 77'ye deprem şehitleri yan yana yatıyor...
Depremin yıldönümünden bir gün önce... Ziyaretçi çok... Mezarlık, ana baba günü...
Fatihalar... Allah, hepsinin ruhlarına rahmet eylesin.
Yayman... Mezarlıkta duygulandı... Nasıl duygulanmasın? Depremde, çekirdek ailesinden 13 kişiyi toprağa verdi.
Ablası... Ağabeyi... Eniştesi... Halası... 3 yengesi... 3 yeğeni... 3 kuzeni. Ve... Kırıkhan Mezarlığı... Yayman ailesi.
İlknur Yayman... Merve Yayman... Betül Zehra Yayman... Ali Yayman... Döne Durusoy... Mehmet Durusoy... Emine Türkmen... Bestami Türkmen... Mehmet Türkmen... Hatice Çinkay... Emel Çinkay... Eylem Çinkay... Elanur Çinkay.
Mezarlıkta... Hüseyin Yayman, başkalarına başsağlığı ve sabır dilerken... Başkalarını teselli ederken...
Hüseyin Yayman'ın kanayan yarasını da ben sarmaya çalıştım... Kâğıt mendil uzatarak... Nemli gözlerini silmesi için.
***
99 öncesi enkaz
Asrın depreminde yıkılan binaların çoğu... 1999 depreminden önce yapılan yapılar.
1999'dan sonra yönetmelik değişti... İnşaatla ilgili bazı kurallar, disiplinler getirildi. Buna rağmen... 1999 sonrasında yapılan binalar içinde de yıkılan var... Ama az.
Asıl hasar... Daha öncekilerde.
***
Yıldönümü raporu
Deprem olunca... Hatay'ın nüfusu azaldı. Antalya'ya... Ankara, İstanbul, İzmir'e... Mersin'e... Giden çok oldu.
Sonra... Hayat derlenip toparlandıkça... TOKİ binlerce ev yapınca... Geri dönen dönene.
Son birkaç gündür... Depremin yıldönümü nedeniyle gelenler var. Türkiye'nin her yerinden.
Akraba ziyareti... Mezar ziyareti... Medya ordusu... Kamu görevlileri... Siyasetçiler.
The Museum Hotel'de konaklıyorum... Otel dolu. Maxwing Hotel... Dolu. Ramada Hotel... Dolu. İskenderun... Anemon... Dolu.
Hatay'da otel çok... Ama depremde bazıları yıkılmış, bazıları hasarlı.
Dileriz kısa zamanda otel sayısı artar... İhtiyaç var.
***
Deprem dersleri
Depremden sonra en çok konuşulan konulardan biri de zemin... Yumuşak zemin... Çürük zemin. Zemin gerçekten önemli.
Bunun için de TOKİ zemin etüdünde dikkatli... Deprem konutları sert... Kayalık zeminler üzerine inşa ediliyor. Fakat... Bir olaydan... Acı gerçekten söz etmek gerekiyor.
"Yumuşak" denilen zeminde bir bina, depremde yerle bir olmuş... Can kaybı fazla. Hemen yanındaki bina ise... Sapasağlam.
Aradaki farka ne demeli? Müteahhit farkı... Hırsızlık farkı... Çimentodan, demirden çalma farkı.
***
İşini düzgün yaparsan
İskenderun... Atatürk Bulvarı... Zemin+13 katlı bir bina... Egemen Plaza. Sapasağlam... Asrın depreminde sıfır hasar.
Bu binanın sağındaki, solundaki, önündeki ve arkasındaki bütün binalar yıkılmış... Az katlı... Çok katlı... Hepsi.
Eğer... Çürük malzeme kullanılmıyorsa... Demirden, çimentodan çalınmıyorsa... Bina depremden etkilenmiyor.
İskenderun'daki yıkılmayan binanın sahibini buldum. Aysan Çelik... İnşaat mühendisi. Tebrik ettim... Dedi ki:
- Yönetmeliklere uyarsan... Düzgün malzeme kullanırsan... İşini düzgün yaparsan... Binaya bir şey olmaz.
***
İki Hatay
Hatay merkezde ve ilçelerde yeni konut inşaatları yükselirken... Bazı yerlerde... Çürük diş misali... Hasarlı binalar görüyorsunuz. Bunlar... Korunması gereken yerler.
Duvarlarında bir yazı:
"Tescilli kültür varlığı... İzinsiz müdahale edilemez."
***
Necmi Asfuroğlu
Asrın depreminde en çok can kaybı... En çok yıkılan bina... Hatay'da. Ve... Hatay'da binlerce yeni bina yükseliyor... Hak sahipleri evlerine taşınıyor
Necmi Asfuroğlu... İş insanı... Hayırsever... Anadolu Lisesi yaptırıp Milli Eğitim Bakanlığı'na bağışlamış... Arkeoloji Müzesi kurmuş. Garip gurebaya babalık ediyor... Hatay'da marka isim.
Otel lobisi... Kalabalık... Sohbet... Necmi Bey dedi ki:
- Böyle büyük bir felaketin altından her ülke kalkamaz... Allah, bir daha böyle bir felaket göstermesin... Hele İstanbul'un başına böyle bir felaket hiç gelmesin... Altından kalkamayız.
Lobide... "Amin" sesleri yükseldi.
***
Teşekkürler
Hatay eski Meclis binası...
Depremde yıkılmıştı... Yapılıyor... İnşaat ilerlemiş... Gece ışıklandırılmış. Beğendik... Gören hayran kalıyor. Teşekkürler Ferit Şahenk... Doğuş Grubu kendisine yakışanı yapıyor.
***
Yağdır Mevlam su
Sabah... Yağmurla uyandık. Hatay... Amik Ovası... 2 aydır yağmura hasret. Dün... İnsanlar bir yandan deprem şehitlerine Fatihalar gönderirken... Bir yandan da, "Şükür duası" ettiler... "Yağmur yağdı... Çok şükür."
6 Şubat'ın yıldönümünde Hatay notlarına devam edeceğiz.
Bu köşe yazısını aşağıdaki linke tıklayarak sesli bir şekilde dinleyebilirsiniz
Yavuz Donat | Doğu'nun kraliçesi