1 Ekonominin lokomotif sektörü, doludizgin gidişine "ayar" çekecek gibi görünüyor. Yalnızca İstanbul'da 4 milyon konut stoku bulunuyor ve düşük faiz ortamında, çoğu mesken, bir mevduat hesabı haline gelmiş durumda.
556 milyar liralık mevduat stoku yanında, neredeyse buna denk konut stoku olması, üretilen kentsel rantların paylaşımında olduğu kadar konut üzerinden sağlanan gelirin sürdürülebilirliğini de zora sokacak gibi görünüyor.
İlk ipucu, Bayındırlık ve İskân Bakanlığı'na bağlı Konut Müsteşarlığı'nın araştırmasında veriliyor; 7 il dışında ülke genelinde konut fazlalığı var.
İnşaat, 900'e yakın irili ufaklı alt sektörü tetikleyen stratejik bir lokomotif. Durması şöyle dursun, hız kesmesi dahi, büyümeyi etkiler.
Strateji belgesinde adı zikredilmemiş olsa da önümüzdeki 4 yılda inşaat sektörüne "fena halde muhtaç" bir ekonomik yapıda, bu sektörün temel dinamiklerinin doğru yönetilmesi gerekiyor.
İnşaat malzemesi, hammadde ve diğer girdi fiyatlarındaki artışın, nihai konut satış etiketlerine nasıl yansıyacağı, bu açıdan son derece önemli. Maliyet bahanesiyle konut sektörü değer zincirinin her halkası, "külfeti bir sonraki halkaya aktarma" konusunda hevesli olabilir. Fakat bu "külfet" eninde sonunda konut sahibi olmak isteyenlere çıkarılacak.
Zaten banka mevduatına dönüşmüş ihtiyaç fazlası konutların düşen "getirisi", tersine bir dalga yaratabilir. Bu durum, şu anda ekonomiyi çekip sürükleyen lokomotifin "tornistan" yapması demek olur ki bunu asla istemeyiz.
Son 30 yılda inşaat sektörünün zaman zaman "tornistan" yapıp ekonomiyi zora soktuğunu biliyoruz. 1994, 1998, 2001 krizlerinin tetikçisi olmasa da artçıl sarsıntılarında bu sektörün yadsınamaz bir payı var.
Fazla uzağa gitmeye gerek yok. Küresel krizin fünyesini zaten "doğru yönetilmemiş" konut sektörü sorunları (mortgage vs) yaratmadı mı!..
Konutun "ihtiyaç" ile olan bağını koparıp mevduat gibi "spekülatif" hale dönüştürünce, doğal olarak finansın kendine has dinamikleri devreye girer.
Taahhüt edilen konutların üretiminden, satılan konutların ödemelerine dek her kademede "değer zinciri" büyük riskler oluşur.
Konuta zam getirecekler, yakın geçmişe bir göz atsa, iyi olacak.
