İşte bu noktada CHP'nin seçim sürecini nasıl değerlendirdiği ve ne dersler çıkardığı önem kazanıyor. Bu açıdan seçim öncesi araştırmalarına güvendiğim ODTÜ Öğretim Üyesi Prof. Dr. Cengiz Yılmaz'ın tespitleri dikkat çekiyor. O tespitlerden birkaçını CHP'lilerin dikkatine sunuyorum.
1. AKP kampanya süreci içinde mevcut stratejilerini terk ederek yeni yaklaşımlara yöneldi. CHP ise iyi ve kapsamlı bir stratejiyle başladı ama süreç içinde gerekli değişiklikleri yapamadı.
2. MHP'nin baraj altında kalma olasılığının ağırlıklı olarak AKP kurmayları tarafından dillendirilmesi CHP'den MHP'ye oy kaymalarına sebep oldu. Kaset olayları bu kaygıları daha da artırıcı rol oynadı. Sonuçta CHP içinden keskin ulusalcı-laik oylar (yaklaşık yüzde 3) bu seçim için MHP'ye kaymış görünüyor.
3. AKP'nin 330 hedefini tutturamamasının en başta gelen nedeni Kılıçdaroğlu ile birlikte CHP'nin beş puan kadar artan oy oranı. Bu aslında 8-10 puan artışa kadar ulaşabilirdi, ama kampanya sürecinin eksiklikleri, MHP'ye giden oylar ve muhtemelen CHP içinde süreci baltalayan muhalifler yüzünden bu seviyede kaldı.
4. Bu seçimde AKP-CHP seçmen profilleri de önemli oranda değişti. Örneğin, geçmiş seçimlerin aksine, gelir seviyesi artık AKP'ye oy verme eğilimi ve CHP'ye oy verme eğilimi açısından belirleyici bir faktör değil. Her iki partiye de her gelir seviyesinden eşit oranda oy veriliyor. Gene geçmiş seçimlerin aksine bu seçimde kadınların tercihi AKP'den çok -az farkla da olsa- CHP yönünde oldu. Bu değişimler aslında CHP kampanyasının etkili olduğunu ve aynı zamanda iktidar avantajlarından yararlanan AKP taraftarlarının en az CHP taraftarları kadar zenginleştiğini gösteriyor.
5. Seçmenlerin CHP aleyhine AKP'yi tercih etmelerinin dört ana nedeni var. Bunlardan en önemlisi geleceğe yönelik ilerleme ve gelişme beklentisi. AKP'yi tercih edenlerin büyük kısmı bu partinin Türkiye'yi çok daha ileriye taşıyacağına samimi olarak inanıyor. İkinci ana neden dindarlık. Demokratikleşme, vesayet sisteminin kaldırılması, Ergenekon'dan kurtulma, darbelerin son bulması gibi söylemlerle AKP'ye yöneldiğini söyleyenlerin temel motivasyonu da dindarlık gibi görünüyor. AKP'nin geçmiş hizmetleri dindarlık unsurunun hemen ardından üçüncü en önemli faktör. Bütün bunları çok az fark ile modern birey - geleneksel birey ayrımı takip ediyor.