YAKIN dönemin tartışmalı konularından biri de "vergi denetimi" oldu. Dokunulmaz zannedilen mükelleflerin defterlerinin açılması da konuşuldu, o defterler üzerinden yazılan vergi cezalarının hukuka uygunluğu da... Şimdi yeni bir sayfa açılıyor. Önceki gün TBMM'ye sunulan, "torba yasa" tasarısı, vergi denetiminde radikal değişim kadar eksiklik ve riskler de içeriyor.
Önce doğrulardan başlayalım:
Mükellef denetiminde "tam veya sınırlı inceleme" modeline geçilmesi yerinde bir adım. Gelir veya Kurumlar Vergisi açısından bir takvim yılının incelenmesi ile sınırlı bir konuda yapılan incelemenin ayrıştırılması etkinliği artıracak.
Vergi incelemesine alınacak sektörler, bugünkü gibi öngörüye veya deneyimlerden yansıyan risklere göre belirlenmeyecek. Artık, bilimsel risk analizleri kullanılarak sahaya çıkılacak.
Vergi incelemesinde, gelir etkisi yüksek olan birinci sınıf tüccarlara odaklanılması ve bu mükelleflerin 3 gruba ayrılarak rutin denetime girmesi de olumlu sonuç getirebilir.
Özellikli mükelleflerin yıllık iş hacimleri, aktif ve özsermaye büyüklüklerine göre 3-6 veya 9 yılda bir mutlaka denetim radarına yakalanması vergiye gönüllü uyumu artırabilir.
Mükellefin mağduriyete uğramaması için vergi incelemeleri 6-12 ayda içinde sonuçlandırılacak. Gerekirse 6 ay ek süre tanınacak. Yıllarca süren denetim bitecek.
İncelemeleri hızlandırmak üzere, denetim elemanı refakatlerinde çalıştırmak üzere, "yetkili gelir uzmanı" görevlendirilecek.
Denetim ve raporlama standardı geliştirmek, denetim rehberi hazırlamak, etik kuralları belirlemek, inceleme birimleri arasında koordinasyonu sağlamak için "Vergi İnceleme ve Denetim Koordinasyon Kurulu" oluşturulacak. Bu sayede denetimde çok başlılık önlenecek.
Tasarıdaki eksikliklerin başında, "Rapor yazanların tespitleri ile yargı kararları arasında bir bağlantı kurulmamış olması" geliyor.
Yani, "Ben yazdım ötesine karışmam denilen raporlar eğer yargıdan dönüyorsa bu durum, denetim elemanının performansı için bir göstergeye dönüşmeli!"