Temel kural asla değişmez:
"Ölçemezsen bilemezsin, bilemezsen yönetemezsin."
Yönetişimin etkinliği de zaten bu ölçme ve bilme ekseninde oluşur. Yönettiğiniz ister bir şirket olsun isterse ülke; sağlam, güvenilir, güncel, diri ve duru bilgiye ihtiyaç duyarsınız.
Şirketler yönetişim için ölçmeye, bilmeye harcama yapar.
Devlet, bu işi, kurumsal yapılarıyla gerçekleştirir ve istatistik kurumlarını oluşturur.
Devlet İstatistik Enstitüsü (DİE), tam da bu amaçla kurulmuş, resmi ölçme ve bilgi üretme merkezimizdir.
DİE'nin yeni sürümü olan Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), sanayi üretimini şubat için geçen yılın aynı ayına göre %4.4 olarak açıklayınca, Reuters "artış %1.6" dedi ve kafalar karışıverdi.
Devletin resmi kurumunun açıklamasına, Reuters ve/veya özel kurumların itiraz etmesi, olağan bir şey midir? Şayet farklı veri setleri söz konusu ise karar vericiler, hangisine inanmalıdır?
Burada kritik olan kamunun devlet ciddiyeti, kurumsal yapısı ve veri toplama örgütlenmesi ve yasal imtiyazıyla "herkesin inanıp karar süreçlerinde kullanacağı" veri üretip üretmediğidir.
On yıllardır ekonomiyle haşır haşır neşir olanlar gibi ben de eleştiriyi "hız yavaşlığı, veri çeşidi azlığı" üzerinden yapar dururdum. Fakat şimdi durum, farklılaşmaya başladı.
TÜİK'in işsizliği SMS üzerinden erken açıklaması, turizm verilerine gelen itirazlar ve diğer tartışmalı basın bültenleri, kurumun itibarının "iyi yönetilmediği" algısına hizmet etti. Geçenlerde katıldığım nüfus verileri toplantısında başkan, verileri eleştirenleri "yanlış anlaşıldık" diye izah ediyor ve kötü niyet suçlaması yapıyordu.
İzleyen günlerde yayılan "TÜİK verileri artık güven vermiyor" haberlerine Başkan "veri derlememiz engelleniyor" savunmasını getirmişti. Ancak bu suçlayıcı tutum, dünkü sanayi üretim verisinin "güvenilirliğinin" tartışılmasını önleyemedi. Her ne kadar "hata yok" dense de TÜİK'in üretilen verilerin güvenli olduğu algısını ve kurumun itibarını yönetmesi şartı doğmuştur.