ABD'nin yeni Başkanı Donald Trump oldu. Irkçı söylemleriyle bilinen Trump, ABD'nin Ortadoğu politikası için neler vaat etti, Türkiye için neler düşünüyor, bu yeni dönem Türkiye-ABD ilişkilerini nasıl etkiler, merak edilen soruları Taha Dağlı yanıtladı. ABD-TÜRKİYE İLİŞKİLERİNDE CLİNTON-TRUMP ARASINDA HANGİ FARKLAR ÖNE ÇIKIYOR? Trump'dan önce Hillary Clinton başkan seçilseydi neler olurdu, önce bunu değerlendirmek daha sağlıklı. Çünkü Clinton'u daha iyi tanıyoruz, neler yapabileceğini daha iyi kestirebiliyorduk. Buradan da şu çıkıyor, ABD Obama döneminde Ortadoğu'da özellikle de Suriye'de bir statüko oluşturdu eğer Clinton seçilseydi bu statükonun devam etme olasılığı fazlaydı. Clinton her ne kadar Suriye politikasında bazı konularda mesela uçuşa yasak bölge gibi meselelerde Obama'dan farklı düşünüyor da olsa yine de Clinton'lu dönemde ABD'nin Suriye ve Irak politikasında büyük değişimlerin yaşanmayacağı tahmin ediliyordu. CLINTON BAŞKAN OLSAYDI TÜRKİYE-ABD İLİŞKİLERİNDE BİR DÜZELME OLUR MUYDU? Hillary Clinton neticede Obama'nın devamı olacaktı. Türkiye-ABD ilişkilerinin 2013'te zirve yapmasından sonra aşağı doğru kaydığını biliyoruz. Clinton'la bu düzelmenin olma ihtimali zayıf olacaktı. Çünkü Hillary Clinton PKK-PYD konusunda neler yapacağını çok net bir dille ifade etti. PYD-ABD birlikteliği onun dışişleri bakanlığı döneminde başlamıştı, şu anda hızla devam ediyor. Bununla birlikte FETÖ ile ilgili de Obama'dan farklı bir tutum sergilemeyeceği açıktı. BU YENİ DURUM TÜRKİYE-ABD İLİŞKİLERİNİ NASIL ETKİLER? Clinton başkan olsaydı fotoğrafı daha net görebilirdik. Türkiye-ABD ilişkilerinde önemli bir düzelme beklenmiyordu. Ancak Trump bu konuda bir soru işareti. En azından şunu söyleyebiliriz, daha kötüsü olmaz diyebiliriz. ABD her fırsatta Türkiye'nin terörle mücadelesine müdahale ediyor, gerek FETÖ gerekse PKK konusunda bu iki terör örgütüne arka çıkıyor, Türkiye'yi de eleştiriyordu. Bu durumun Trump'la birlikte düzelmesini bekleyebiliriz. Elde bir veri var mı derseniz, Trump'ın bu konulardaki açıklamalarından birinde söylediği kendi ülkesindeki düzensizlikleri çözme vaadi. Yani kendi ülkesinde polislerin öldürülüyor olmasından şikayet ediyor, polislerin siyahileri öldürmesine ise sessiz kalıyor, böyle düşünürken Türkiye'nin haklı olduğu terörle mücadele konularında yaptığı hukuki operasyonlara karışmamalı. ABD bu konularda Türkiye'ye son 3 yıldır fazlasıyla iki yüzlü politika uyguladı artık bunun bir son bulması lazım. TRUMP'IN MÜSLÜMANLARA KARŞI OLUMSUZ TAVRI? Obama Müslüman bir aileden gelen bir başkandı. Hillary Clinton'un da Müslümanlara karşı bir nefret söylemini duymadık. Trump Müslümanlara bakış açısını çok net söyledi, istemiyor. Ama şu bir gerçek ki Obama ya da Clinton olduğunda, Amerika'daki Müslümanlar ya da dünyadaki Müslümanlar için ne değişti, olumlu hiçbir şey yok, değişen şey bu süreçte Müslümanların daha çok baskı altına girmeleri, daha çok kan dökülmesi, katliamlar, vs. hep bunları gördük. TRUMP'IN TÜRKİYE İLE İLİŞKİLERİ NE DÜZEYDE OLUR? İki mesele var, biri ABD'nin PKK-PYD'yi desteklemesi diğeri FETÖ elebaşının iadesi. Trump'ın Suriye ve Irak politikası için neler söylediğine baktığımızda ortada çok fazla bir veri göremiyoruz. Suriye ve Irak'ta çok fazla etkin olmak istemediğini söylemişti, buradan yola çıkarsak bu durum ABD'nin PYD ile olan derin ittifakının çözülmesine yol açabilir. Trump seçim sürecinde PYD'yi kast ederek Suriye Kürtlere hayranlık duyduğunu söylemişti. FETÖ İÇİN NELER YAPAR? FETÖ'nun Trump'ın çok da umurunda olduğu sanılmıyor. Clinton için daha önemli bir anlamı vardı FETÖ'nun. En azından bu terör örgütünün üyelerinin Clinton için çalıştığını biliyoruz. Son söz Trump'ın elinde olsa FETÖ elebaşını iade eder ama ABD'de işler çok farklı yürüyor. Trump verse önüne yargı engeli çıkar, CIA çıkar. Burada önemli olan ABD'de FETÖ'nün özellikle eğitim alanındaki faaliyetlerinden çok ciddi şekilde rahatsız olan kitleler var. Bu kitleler Obama'yı hiçbir şekilde etkileyemiyordu ama Trump üzerinde bir etki oluşturabilirler. Çünkü Donald Trump bu konuda daha net bir adam, ülkesindeki bir terör yapısının devletten milyonlarca dolar hortumlamasına tepki koyabilir. Obama bunu yapmıyordu, Clinton'dan da böyle bir tepki beklenmiyordu. PKK-PYD NASIL ETKİLENİR? Obama döneminde PKK-PYD'ye silah gitti, Clinton zaten silah meselesini açıkça vaat etti. Trump'ın nasıl davranacağını bilmiyoruz. Ama PYD terör örgütü kendisini besleyen bir başkandan oldu. Yeni başkanın ise her ne kadar PYD için hayranlık duyduğunu ifade etse de onlara bu kadar yoğun bir destek sağlayacağının şu an için bir garantisi yok. Trump, Ortadoğu'yla fazla ilgilenen bir isim değil, müdahalelere karşı ama ekibi ilgileniyor, başkan yardımcısı ve eski NATO komutanı olan ekibindeki diğer isimler, Trump gibi Ortadoğu'ya ilgisiz değil. 15 TEMMUZ İÇİN TRUMP-CLİNTON FARKI? ? 15 Temmuz darbe girişimi ABD'deki bazı yapıların dahil olduğu bir süreçti. Bu nedenle ABD buna sessiz kaldı. Trump ise tepki verdi. Hatta CIA'yi suçlayan bir twit attığı iddia edilmiş sonra bu yalanlanmıştı. Ama şunu biliyoruz ki Donald Trump'ın Türkiye ile ilgili Cumhurbaşkanı Erdoğan'la ilgili açıklamaları var, 15 Temmuz gibi kanlı terörist bir girişimin püskürtülmesinden dolayı Cumhurbaşkanı Erdoğan'ı taktir etmişti. TRUMP'IN SEÇİLMESİ IRKÇILIĞI ARTTIR MI? ABD'nin son 15 yıllık süreçte Ortadoğu'daki işgalleri neticesinde El Kaide ve DAEŞ gibi terör örgütleri ortaya çıkarıldı, bunlar üzerinden Müslüman mülteciler kavramı zirveye ulaştı. Tüm bu süreç Avrupa'da ırkçı söylemleri arttırdı, bugün Almanya'da, Fransa'da aşırı sağın son 2 yıldır büyük bir yükselişte olduğunu görüyoruz. Trump'ın seçilmesinde de Batı dünyasında sürekli artan bu faşizan anlayışın payı var. Bunları yan yana okuyunca karşımıza Batı ülkelerinin daha çok içine kapanabileceği, milliyetçi, ırkçı politikaları daha çok uygulayacağı bir durum görüyoruz. Batı insanı, DAEŞ terör örgütü üzerinden yürütülen kampanyayla Müslümanları bir tehlike unsuru olarak görüyor ve istemiyor, Müslümanlara karşı çıkan liderlere de oy veriyor. DEMOKRATLARIN YERİNE CUMHURİYETÇİLERİN GELMESİ NELERİ TETİKLER? Ortadoğu'da ABD'nin 2001'de başlattığı işgal süreçleri, El Kaide sonra DAEŞ terör örgütleri, İran'ın denkleme aktif şekilde dahil edilmesi, mezhepsel farklılıkların ortaya çıkarılması, Arap Baharı ve onun üzerinden Müslümanlar arasında çatışma ortamlarının çıkarılması, bunlar ABD'de Cumhuriyetçi Bush döneminde başlatılan, Demokrat Obama döneminde devam ettirilip, zirveye çıkarılan bir durum. O nedenle ABD'de Cumhuriyetçilerin ya da Demokratların başa gelmesinde çok değişen bir şey yok hatta şöyle ki bu süreçte Demokratların en az Cumhuriyetçiler kadar şahin olduklarını da gördük. SURİYE MESELESİ NASIL ETKİLENİR? Clinton olsaydı Suriye'deki projeler devam edecekti. Ancak Rusya'nın Trump'ı istediğini biliyoruz. Bu durum yeni dönemde ABD'nin Suriye politikasında Rusya'yla birlikte hareket etmesine yol açabilir. Türkiye ile Rusya'nın bu denklemde bir uzlaşısı var, ABD'yle ise tam tersiydi, Trump'ın Rusya ile bu konuda yakınlaşması halinde Türkiye de bu denklemde çözümden yana daha aktif rol alabilir.