Geçenlerde internette bir şeyler okuyordum... Aniden ekranın sağ kenarında, bulunduğum siteyle ilgisi olmayan bir pencere belirdi... Pencere, otel rezervasyonları alanında uzmanlaşmış olan booking.com'a aitti...
Pencerede, Midilli adası ve Dubrovnik kentindeki otellerin ilanları vardı: Booking.com bana, "indirimleri kaçırma" diyordu.
İlginç olan şuydu: İlanın bana özel hazırlandığı belliydi... Çünkü son altı ay içinde hem Midilli'ye, hem de Dubrovnik'e seyahat etmiştim.
Belli ki Booking dünyanın dört bir yanındaki internet kullanıcılarına bu tip kişiye özel ilanlar gönderiyordu.
Bu mekanizma acaba nasıl çalışıyordu? Booking.com, o sitede olduğumu nasıl biliyor ve ilanları ne şekilde gönderiyordu? Teknik ayrıntılara girmeden öğrendiklerimi özetleyeyim:

Kişiye özel ilanlar
İnternetten veri toplayan (Google, BlueKai gibi) şirketlerin elinde devasa bir birikim var: Hangi siteleri gezdiğimizi... Orada ne kadar kaldığımızı... İnternetten neler satın aldığımızı... Bir ankete verdiğimiz cevapları biliyorlar...
Ondan sonra da bu verileri kullanarak profilimizi çıkarmaya çalışıyorlar. Mesela şöyle:
Ayda 3 bin lira kazanan, milliyetçi, futbol meraklısı, 40-45 yaşlarında erkek.
Ayda 7 bin lira civarında kazanan, modayı takip eden, 30-35 yaş arası, evlenmek isteyen kadın yönetici.
İşsiz, siyasete ilgisiz, seks tutkunu 20-25 yaşlarında erkek.
Sonra da bu profilleri satıyorlar!
Profil satışının çeşitli biçimleri var. Bunlardan en ilginci artırma yöntemi. Ama bildiğimiz mezattan farklı: Kimse "satıyorum, satıyorum, sattım" demiyor. Her şey bilgisayarlar arasında olup bitiyor...
Diyelim ki yukarıda örnek verdiğimiz moda meraklısı kadın bugünlerde internete girdi... Bilgisayarındaki 'cookie' denilen kod sayesinde hangi sitede olduğu belirleniyor... Ve "moda giyen kadın" anında artırmaya çıkarılıyor...
Artırmaya faraza Derishow, Vakko ve Beymen katılıyor... Biri 2.50, diğeri 3.00, öteki 2.75 lira veriyor... (Dikkat: Bunların hepsi hayali örnekler.)
Vakko'nun bilgisayarı, artırmayı kazanır kazanmaz, kadının o anda bulunduğu siteye hemen, "Yılbaşı gecesinde giyebileceği çok şık bir elbisenin" ilanını gönderiyor.

Klasik reklamın sonu
Sakın "amma da uzun bir işlem" demeyin: Bu olay bir saniye dahi sürmüyor!
Gelelim Türkiye'ye: Bizim fikirlerimizi henüz eski sistem şekillendiriyor... Şöyle:
Tahminimce önümüzdeki dönemde... Dindarmuhafazakâr medyanın yöneticileri, reklam bütçesi büyük olan şirketler nezdinde çeşitli girişimlerde bulunarak... Reklam pastasından kendilerine daha fazla pay vermelerini isteyecek.
Bir süre "hak ettim, hayır etmedin" tartışması yapılacak... Ardından ilgili medyaya tam daha fazla reklam gitmeye başlamışken...
Bir de bakacağız, yukarıda anlatmaya çalıştığım türden dijital reklam sistemleri her şeyi allak bullak etmiş!
Değişime bugün övgüler düzenlerin, yarın "Kahrolsun değişim" diye feryat ettiğini görürseniz, sakın şaşırmayın.