İzmir Ticaret Borsası, geçtiğimiz Cuma akşamı 120. yılını kutladı.
Ne mutlu İzmir'e, Türkiye'de 1900 yılından önce kurulup bugünlere ulaşan, toplasan ancak 20 kadar kuruluş var. İşte 120 yıllık İzmir Ticaret Borsası, 125. yılını geçtiğimiz yıllarda kutlayan İzmir Ticaret Odası, yaşı 120'ye yaklaşan Yeni Asır, bu 20'nin içinde.
İzmir simgeleşmiş bu kurumların, kıymetini bilmeli. İzmir Ticaret Borsası'nın 120 yılı kutlanırken, kurumu özel kılan yanlarından biri de; başkanlığını bir kadının, Işınsu Kestelli'nin üstlenmesi. Başarısıyla, iyi insanlığını, hep doğru yerde buluşturan İzmir Ticaret Borsası'nın ve VOB'un kaptanı Işınsu Kestelli'nin, 120. yıl konuşması da anlamlıydı. İzmir Ticaret Borsası'nın kurulduğu yıllarda, dünyada neler olduğuna göndermeler yaptı.
BİRKAÇ HATIRLATMA
Örneğin Moulin Rouge'un Paris'te doğuşu; sonraki yıllarda ise binlerce insanın izlediği, Yves Montand'dan Liza Minelli'ye, Elton John'dan Frank Sinatra'ya kadar; yüzlerce ünlü ismin sahne aldığı bir show business'a dönüşmesi. Moda dünyasının 'incili' sayılan Vogue Dergisi'nin aynı tarihlerde kuruluşu; Fransa'da EXPO anısına yapılan Paris'in simgesi Eyfel Kulesi'nin yine aynı tarihlerde yapılışı.
Sinemada ilkleri yaratan Şarlo'nun dünyaya gelişi. Edison'un sinema makinesini icat etmeye çalışması. Alman ilaç şirketi Bayer'in, o tarihlerde aspirini üretmesi. Ve benzeri güzel örnekler.
Sempatik konuşma, kurumlar ve insanlar açısından, zamanın nasıl da hızla aktığının farkındalığını yansıtıyor ve değer bilmenin önemini iletiyordu.
Biz de o yılların renkli İzmir'ine ilişkin birkaç hatırlatma yapalım. İzmir Ticaret Borsası'nın temeli, 14 Aralık 1891 yılında Nişli Hacı Ali Efendi ve onun çevresinde toplanan özverili bir avuç tüccarın çabasıyla atılmıştı.
YENİDEN KURGULAMA
İzmir Ticaret Odası'nın kuruluşu ise daha öncesinde 1885 yılı Ağustos ayının ilk haftası içinde gerçekleşmişti. İzmir renkli görünüme sahipti. Tarihinde depremler dahil, büyük yıkıntılara tanıklık yapan şehir, kendisini yeniden kurgulamıştı.
İskenderiye, Beyrut gibi Akdeniz'in Levant kentleri arasında öne çıkan, limanıyla evrensel cazibe merkezi konumundaydı. Değerli İzmir araştırmacısı, tarihçi Rauf Beyru'nun kitabından okuduğum verilere göre ise borsanın kurulduğu tarihlerde, Ege Bölgesi'nin nüfusu bir milyonun üzerindeydi. İzmir ise 200 bine yakın nüfus barındırıyordu.
Osmanlı'da ilk operet İzmir'de çoktan oynanmış, ilk gazete İzmir'de yayınlanmış, sinema ilk kez İzmir'e gelmişti. İlk futbol takımlardan biri İzmir'de kurulmuş, Bornova'da yabancılar ile Türkler arasında maçlar yapılmıştı. Bulgarlar bile o tarihlerde ilk gazetelerini İzmir'de yayınlamıştı.
Farklı dinlerden, farklı milliyetlerden, farklı kültürlerden insanlar, hoşgörü ve barış ortamında, birbirlerini zenginleştirerek yaşıyorlardı. Başta Türkler olmak üzere, Levantenler, Rumlar ve Musevilerden oluşan topluluk tablosu vardı. Kent, Avrupalılar için bir 'inci'ydi. Ünlü Fransız yazar Victor Hugo, hiç görmeden sadece duyduklarından etkilenerek, İzmir'e çoktan bir şiir bile yazmıştı. İzmir Ticaret Borsası kurulmadan beş yıl önce ise Fransız yazar, gezgin, şair Gustave Cirilli, İzmir'de bir süre bulunmuş, çok etkilenmişti.
Cirilli, şehirden ayrılırken hissettiği hüznü, içinde şu dizelerin geçtiği İzmir başlıklı, uzun şiiriyle yansıtmıştı:
Pırıl pırıl bir hava, bulutsuz gökyüzü Ve terkederken bu şehri Haykırır büyülenmiş yolcu: Ey çiçek kokulu, tatlı İzmir!
İzmir'in gazinoları, tiyatroları ünlüydü.
Çok güçlü bir ticaret merkezi olan kent, farklı alanlarda da dikkat çekiciydi.
Tam borsanın kurulduğu yıllarda, çok sayıda moda mağazasının yanına, yeni ünlenecek bir mağaza da gazete ilanlarıyla eklenmişti. Bu mağaza, "Au Paradis des Dames-Hanımların Cenneti" diye yaratıcı bir isme sahipti.
Yazılacak çok şey var o yılların İzmir'iyle ilgili. Belki başka yazılarda.
120. yılına ulaşan İzmir Ticaret Borsası'nın başarılı yönetimini içtenlikle kutluyorum. Yolları açık olsun.
