Bugün posta güvercini kullanmıyoruz. Romalıların bulduğu, Perslerin de geliştirdiği bu organik haberleşme yöntemini çoktan terk ettik. Çünkü daha ucuz, güvenli ve pratik yöntemler, onlara ihtiyacı ortadan kaldırdı. Bugün bilişim teknolojileri yüzünden posta güvercini üreticilerin varlık sebebi ortadan kalkmış bulunuyor.
Matbaa bize 150 yıl geç geldi derken arzuhalci sınıfının "varlık sebebimi ortadan kaldıracak" kaygısının da etkili olduğu söylenir. Oysa korkulan başa gelmiş ve arzuhalci sınıfı, onu var etmek için direnen işbirlikçisi bürokrasiye rağmen ortadan kalkmış bulunuyor.
Peki ya haller? Hani şu üreticiden tüketiciye uzanan sebze-meyve zincirinin "aracı halkaları" saydığımız kademelerin adresi haller?
Bugün bilişim sayesinde Wal-Mart'ta elini domatese uzatan bir müşteri, karmaşık yığınca teknoloji ve sistem sayesinde, Ohio'daki üreticinin tarlasındaki sırıktan onu koparabiliyor. Siz sepete koyduğunuz her domates için bu zincirin yöneticisi haline geliyor ve üreticinin de en az sizin kadar kazanabildiği verimli yapıları var ediyorsunuz.
Peki bizde? Teknoloji gelişebilir değişebilir ama mevcut sistemin aracıları, kendilerini var edebilmek için bunların da üzerine çıkabilirler. Nasıl mı? Değer zincirini yasayla koruyup bürokrasinin desteğiyle hayatımızda tutarak. Hal böyle olunca tarladaki 50 kuruşluk domatese 250 kuruş ödemek; tercihimiz (kader demiyorum özellikle) oluyor.
Yeni hal yasası bu yılbaşında yürürlüğe girdi. Amacı arz-talep derinliğine göre sebze ve meyve ticaretinin, "kaliteli, standartlara ve gıda güvenliğine uygun olarak serbest rekabet şartları içinde yapılmasını" sağlamak ve "üretici ile tüketicilerin hak ve menfaatlerini" korumak.
Peki, bunu sağladı mı? Kayıtdışını denetleme kaygısı ön plana çıkınca üretici ile tüketici arasındaki tedarik zincirini kısaltmak güme gitti. Zaten teknolojinin gereksizleştirdiği aracılardan kurtulmak mümkün oldu mu? Ne gezer! Ziraatçılar Derneği Başkanı İbrahim Yetkin "tarladan mutfağa fiyat farkını 3-4 kata çıkardı" diyor ve ekliyor: Üreticinin de tüketicinin de mağdur olduğu bir sistem."
Değer yaratmayan süreçleri ayıklamakla ülke ekonomilerine verim patlaması yaşatan bilişim artık domatesin üzerine yapışık iken hâlâ HAL ve etrafındaki aracıları koruyoruz. Hale bak! Değer üretemese de posta güvercini üreticileri ile arzuhalcileri de koruyalım bari...