Tunus ve de özellikle Mısır devrimi sayesinde Ortadoğu artık yepyeni bir döneme girdi. Bu bölgenin tarihi 2011 Arap devrimleri öncesi ve Arap devrimleri sonrası olarak iki ayrı dönemde yazılacak. 2011 bu açıdan bir milat noktası. Son 30 yıldır dünyanın her bölgesinde otoriter sistemler yıkılırken, Arap dünyası yegâne istisna olarak adeta bir utanç tablosu sergiliyordu. Her ne kadar Libya'da iki haftadır yaşanmakta olanlar bu büyük değişimin kanlı boyutunu göstermekte olsa da, büyük resim değişmiyor. Demokratikleşmekte olan yepyeni bir Ortadoğu'nun doğuş sancılarına tanık oluyoruz. Eski Ortadoğu'nun en önemli özelliği demokrasi eksikliği ve bunun yarattığı "siyasi boşluktu." Koskoca Arap dünyasında barış ve istikrar içinde işleyen bir tane bile demokrasi yoktu. Bu açıdan bakınca, Arap halkları ve Arap rejimleri arasında ciddi bir "siyasi meşruiyet sorunu" vardı. Bu siyasi boşluğa, Amerika ve bölgedeki aktörlerin basiretsizliği eklenince ortaya bir de dış politikada "stratejik boşluk" çıkıyordu. Irak'ın ABD tarafından işgalinin yarattığı bölge genelinde yükselen Sünni-Şii çatışması bu demokrasi ve siyasi meşruiyet eksikliğine bir de "savaş ve kaos" boyutlarını eklemişti. İşte bu karanlık tablo içinde Türkiye istese de, istemese de bir başarı modeli haline geldi. Zira Türkiye kadar demokratik, istikrarlı ve müreffeh başka bir örnek yoktu bölgede.
Öte yandan şu noktayı gözden kaçırmamak gerekiyor: Türkiye'nin bölgedeki yükselen profili sadece AK Parti'nin kendi başarısından kaynaklanmıyordu. Türkiye'nin bölgede yıldızlaşması büyük oranda bölgedeki siyasi ve stratejik boşluktan kaynaklanıyordu. Şimdi yeniden oluşmakta olan Ortadoğu'da bu demokratik ve stratejik boşluğun içi yavaş yavaş dolacak. Bu nedenle Türkiye belki de Ortadoğu'da bugüne kadar bulmakta pek zorlanmadığı boş alanı pek yakında aynı rahatlık içinde bulamayacak.
Zira daha şimdiden demokratik bir Mısır bölgede ağırlığını hissettirmeye başladı. Gerek İsrail, gerekse Hamas ile ilişkilerinde yeni Kahire, Mübarek rejimine oranla çok daha "kişilikli ve halkın sesine kulak veren" bir politika izleyecek.Bu durum Mısır, birden Müslüman Kardeşler ve siyasi İslam hareketinin etki alanına girecek anlamına gelmiyor. Mısır'da İsrail, Hamas ve Gazze konusunda daha hakkaniyetli ve kişilikli bir politika izlenmesini sadece Müslüman Kardeşler değil, bütün Mısır halkı istiyor. Anormal olan bu konularda Mübarek rejiminin izlediği ve de hiçbir toplumsal meşruiyeti olmayan politikaydı. Şimdi durum değişecek. Bu nedenle bir bakıma Türkiye'nin, İsrail, Hamas, ve Gazze gibi konularda Arap dünyasında lider olarak hareket ettiği bir dönemin sonuna yaklaşıyoruz. Artık bu konularda Mısır ön plana çıkacaktır. Aynı şekilde, eğer Mısır önümüzdeki aylarda istikrarlı bir şekilde demokratik seçimlerini gerçekleştirirse, pek yakında bölgede "Türkiye modeli" değil "Mısır modeli" konuşulacaktır. Bu durum aslında gayet normal karşılanmalı. Ne de olsa Mısır Arap dünyası için her zaman bir kültürel ve siyasi merkez oldu. Şimdi yaşanacak olanlar Mısır'ın tarihi rolüne geri dönmesinde ibaret.
Peki, Mısır'ın yükselişi Türkiye'nin hareket alanını ne kadar daraltacak? Bu soruya cevap vermek için başka bir soruya cevap aramak gerekiyor: yeni Ortadoğu'da hangi sorunlar devam edecek? Irak, İran, Suriye ve Lübnan ekseninde devam eden siyasi ve stratejik sorunlar akla ilk gelen cevap. Bu bölge hem Türkiye'ye coğrafya olarak Mısır'dan çok daha yakın, hem de sorunların temelinde Türkiye'nin Mısır'dan çok daha yapıcı bir rol oynayabileceği bir Sünni-Şii mezhep çatışması yatıyor. Ankara'nın yeni Ortadoğu'da oynamaya devam edeceği önemli rol için tek yapmanız gereken Başbakan'ın geçen haftaki Necef ziyaretine bakmak. Mezhepsel duvarları aşmak için bölgenin Türkiye'ye ihtiyacı devam edecek.
