Duymuşsunuzdur: Milli Eğitim Bakanlığı gençlere tavsiye edilecek '100 Temel Eser'i belirlemeye çalışıyor.
Taha Akyol'un yazısından öğrendiğime göre toplantılar sırasında hemen herkes aynı şeyden yakınıyormuş: "Cumhuriyet aydınlarının ortak yapıtları yok!" (Milliyet, 22 Mart).
Tabii burada 'Cumhuriyet aydını' denince hemen aklınıza 'Batıcı, laikçi, jakoben' takım gelmesin. Sağcısıyla, solcusuyla her fikirden, her inançtan Cumhuriyet döneminin aydınlarını düşünün.
Gerçekten de bu alandaki kültürümüzü oluştururken ortak referans noktamız ya yok, ya da epey zayıf. Boğaziçi'ne girdiğimde 'İslamcı' öğrencilerle tanışmıştım. Çok iyi niyetli, zeki, çalışkan çocuklardı. O dönemde Boğaziçi'ne sol hakim olduğu için onlar kenarda köşede kalırdı.
Kantinde filan sohbet ederdik. Derken farkına vardım ki onların gönderme yaptığı kitaplarla, benim gönderme yaptığım kitaplar arasında neredeyse uçurum var. Benim dediğimi onlar anlamıyor, onların dediğini ben anlamıyorum.
***
Bu alandaki en güzel örnek Nazım Hikmet ile Necip Fazıl'dır. İkisinin de çok önemli şairler olduğunu biliyoruz. Ancak uzun yıllar birini okuyan, diğerini okumadı. Birini seven, diğerini kötüledi. Halbuki ikisi de bu ülkede yaşayan insanlara hitap ediyor, onların ruh haline tercüman oluyordu.
Peki halk aynı halksa... Bu kopukluk nereden geliyor?
Doğu Batı dergisinin 'Edebiyat Üstüne' adlı özel sayısında Bilkent'ten Doç. Orhan Tekelioğlu bu konuyu ele almıştı. Özetle şöyle diyordu: "Batı'da ortak metinler (öyküler, romanlar, menkıbeler vs.) vardır. Bunlar yüzyıllar öncesine ait, çoğunlukla dinsel ağırlıklı metinlerdir. Bizde ise genç Cumhuriyet, Osmanlı'yı hedef aldı. Onu silmeye çalıştı. Bu arada Osmanlı'yı dinle özdeşleştirdi. Böyle olunca da dinle ilgili her şey olumsuz kabul edildi."
Sonuçta ne olduğunu gördük: Ortak paydalar silindi. 'Dil Devrimi' de buna eklenince herkes başka telden çalmaya başladı. Birinin dediğini, diğeri anlamaz oldu.
Merakla bekliyorum. Bakalım '100 Temel Eser' listesine neler girecek? Hiç kuşkunuz olmasın: Bu liste açıklandığında kızılca kıyamet kopacaktır. "O niye var, bu niye yok?"