Geçen gün CNN Türk'teki 'Eğrisi Doğrusu' programında Taha Akyol'un konuğu Türk Dil Kurumu Başkanı Prof. Şükrü Haluk Akalın'dı.
Sohbeti zevkle izledim. Çok da memnun oldum. Niye? Çünkü TDK eskiden uydurma bir Türkçe'nin savunuculuğunu yapardı. Ayrıca çeşitli ihtiyaçlarını karşılamak üzere halkın geliştirdiği yeni anlatım biçimlerine de direnir; mesela sözlüğe almazdı.
TDK işte bu tutucu tavrını değiştirdi. Artık Türkçe'yi 'yaşayan ve değişen' bir dil olarak kavrıyor. (Tabii eleştirilerim var ama 'hal ve gidiş' gayet iyi...)
Ancak programı dinlerken bir noktaya takıldım. Prof. Akalın, son yıllarda moda olan 'metroseksüel' kelimesine karşı çıkıyor. Özetle, "İngilizcesini kullanmayalım. Bizde bunun karşılığı var. Metroseksüel, 'bakımlı erkek'tir" diyor.
İşte burada yanılıyor.

***
Gazeteci arkadaşım Semra Kardeşoğlu'nun, Metroseksüel Erkekler (Alfa Yay.) adlı kitabı bir süre önce piyasaya çıktı.
Araştırma, 'Bakımlı Erkeklerin Kitabı' alt başlığını taşısa da, Kardeşoğlu bizi uyarıyor:
"Metroseksüel olmak, bakımlı olmaktan daha fazlasını ifade ediyor. Örneğin kayınpederim Bekir bey, mahalle kahvesine giderken bile iş görüşmesine gider gibi giyinir. (...) Şimdi biz 70'ine merdiven dayamış olan Bekir beye metroseksüel diyebilir miyiz? Hayır."
Kardeşoğlu bunun altını çizdikten sonra kelimenin nasıl ortaya çıktığını, kimlere metroseksüel dendiğini, metroseksüellerin hangi kategorilere ayrıldığını uzun uzun anlatıyor. Araştırmasını sosyolog, işadamı, kuaför ve kozmetikçi gibi farklı alanlardan kişilerin fikir ve gözlemleriyle de destekliyor.
***
Kitabı okuduğunuzda gerçekten de metroseksüelin basitçe 'bakımlı erkek' olmadığını, bu deyişin yetersiz kaldığını görüyorsunuz.
İngilizce'deki 'fish' kelimesinin Türkçe karşılığı 'balık'tır. Ya da 'flower'ı 'çiçek' diye çevirirsiniz. Ama 'metrosexual'u gördüğünüz her yere 'bakımlı erkek' yazamazsınız. 'Bakımlı erkek' tabiri metroseksüelin tarifidir, karşılığı değildir.
Zaten kelime İngilizce için dahi gayet yeni. Semra Kardeşoğlu metroseksüelin ilk kez 1994'te popüler kültür yorumcusu Mark Simpson tarafından kullanıldığını, ancak o dönemde dikkati çekmediğini, daha sonra, 2002'de, Simpson'ın bu kelimeyi internetteki 'salon.com' adlı sitede çıkan yazısıyla tekrar dolaşıma sunduğunu, ve terimin adeta patladığını, kabul gördüğünü, tuttuğunu belirtiyor.
Buradan şu çıkar: 'Bakımlı erkek' bir bakıma 'tarih aşırı' bir kelimedir. Yani eski Yunan'daki bir politikacı ya da Roma İmparatorluğu'ndaki bir komutan için de 'bakımlı erkekti' diyebilirsiniz. Ama onların metroseksüel olduklarını söyleyemezsiniz.
O halde: İngilizce'deki 'metrosexual'un Türkçe karşılığı 'metroseksüel'dir. Bence TDK'nın dertlenmesine hiç gerek yok. Kelime artık bizimdir. Gönül rahatlığıyla sözlüğe alınabilir.