Algoritma ilmini bulan El Harezmi, bir Fars âlimi. Bu ilim, 2. Dünya Savaşı sırasında, şifreli haberleşmek için kullanıldı. Nazi Almanyası, Enigma isimli bir şifre makinesi üretti.
Buna mukabil, bilgisayar biliminin kurucularından sayılan Alan Matthison Turing ve bazı başka bilim adamları, matematikçi ve mühendisler, Enigma'nın şifresini çözmeyi başardılar.
Şifreyi kıranların, müttefiklerin savaşı kazanmasında önemli bir rol oynadığı söylenir.
Peki "Algoritma" nedir? Bunu da, iktisatçı, matematikçi, gazeteci Şeref Oğuz'la konuştum. İşte Oğuz'un bana verdiği bilgiler: "Her isme farklı bir cevap anahtarı üretmek için algoritma kullanılmıştır.
Buna, basitçe, formül üreten formül diyebiliriz. Formül, durağandır.
Ama algoritma sayesinde, cevaplar çeşitlenebilir ve kişiye özel hale gelir. Meselâ bir bilgisayara, isminizi girip, şifrenizi yazıyorsunuz.
Bilgisayar, o şifreyi değerlendirerek, sadece sizin ulaşımınıza izin veriyor. Bir kapı anahtarı düşününüz.
Üzerindeki delikler, algoritmaya göre üretilmiştir.
Bir kapıyı açar, diğerlerini açamaz."
Benim, Şeref Oğuz'un anlattıklarından anladığım kadarıyla, zaten algoritma, sayıların ya da harflerin birbiriyle irtibatı sayesinde belirli bir şifre üretiyor. Nitekim,
2.Dünya Savaşı sırasında kullanılan Enigma ve buna mukabil Batılıların Enigma'yı kırmalarını, Algoritma ilmi gerçekleştirmiş. Ama bu, bütün soru kitapları için geçerli basit bir şifre değil. Bunu anlamanın yolu da çok kolay. Basında çıkan şifreyi ele alacaksınız, diğer kitapçıklarda aynı formül geçerli mi, ona bakacaksınız.
Her kitapçığın kendi içinde bir şifresi olması, hile yapıldığına delalet etmez.
Ama basında "şifre" diye belirtilen yöntem (cevapların küçükten büyüğe dizilmesi ve çakışan şıkların doğru cevap olması), istatistiki olarak anlamlı bir kitap sayısında geçerliyse, ancak o zaman hileden söz edilebilir.
Bazı gazeteler, ayrıca, kişiye özel cevap anahtarlarının verilmemesini de bir noksan olarak görüyor.
Oysa şifreyi sınamak için, cevap anahtarlarına gerek yok. Zaten, doğru cevapları biliyoruz. Soru kitapçıklarındaki "a, b, c, d, e," şıklarına, basının elde ettiği şifreyi uygulayarak, bir değerlendirme pekala yapabiliriz. Sanırım, savcılık da, olayı bu şekilde inceleyecek.
