Yemen'in Zebîd şehrinde oturan, ahlâk ve meziyetleri Hz. Peygamber tarafından övülen Eş'ar kabilesindendir. Annesi Zabye (Tufye) bint Vehb Medine'ye hicret edip orada vefat eden sahâbedendir. Hz. Peygamber'in halkı İslâm'a davet ettiği duyulunca Ebû Mûsâ ile iki ağabeyinin de aralarında bulunduğu elli iki kişilik bir heyet onun yanına gitmek üzere bir gemiye bindi; fakat gemi kötü hava şartları yüzünden Habeşistan'a sürüklendi. Heyet mensupları, Ca'fer b. Ebû Tâlib ve arkadaşlarının orada bulunduğunu öğrenince bir süre Habeşistan'da kaldılar. 7 (628) yılında Hayber'in fethi sırasında Habeşistan'daki müslümanlarla birlikte Medine'ye döndüler ve Hz. Peygamber'in Hayber'de olduğunu öğrenince oraya gittiler. Ele geçen ganimetten kendilerine pay veren Resûl-i Ekrem, hem Habeşistan'a hem de Medine'ye hicret etmeleri sebebiyle iki hicret sevabı aldıklarını söyleyerek kendilerini tebrik etti. Ebû Mûsâ'nın müslüman oluşuyla ilgili bilgi veren bazı kaynaklar ise onun Mekke'de İslâmiyet'i kabul ederek memleketine döndüğünü ve daha sonra müslüman olan Eş'arîler'le birlikte Ca'fer b. Ebû Tâlib ve arkadaşlarının Habeşistan'dan döndükleri tarihte Medine'ye gittiklerini, dolayısıyla Habeşistan'a hicret etmediklerini kaydetmektedir.
Ebû Mûsâ Hayber'in fethinden sonra yapılan gazve ve seriyyelere katıldı. Huneyn Gazvesi'nde bozguna uğrayan düşman askerlerini takip etmekle görevlendirilen amcası Ebû Âmir el-Eş'arî kumandasındaki birlikte o da vardı. Ebû Âmir şehid düşerken kumandayı kendisine bıraktı. Birlik Medine'ye dönünce Resûl-i Ekrem her iki kumandana da dua etti.
Hz. Peygamber, Ebû Mûsâ'yı Vedâ haccından önce Yemen'in Zebîd, Aden, Me'rib ve sahil taraflarının zekâtını toplamakla görevlendirdi. Hz. Ebû Bekir'in halifeliği döneminde de orada kalan Ebû Mûsâ ridde* olaylarında Esved el-Ansî ile mücadele etti. Daha sonra Medine'ye dönerek Suriye fetihlerine katıldı. Hz. Ömer onu, Mugīre b. Şu'be'den boşalan Basra vali ve kadılığına tayin etti (17/638). Bu görevlerinin yanı sıra Basralılar'a Kur'an öğretti. Valiliği esnasında Nusaybin, Dînever, Kum, Kâşân gibi birçok şehrin fethinde önemli hizmetler ifa etti. Ahvaz ve İsfahan'ı fethetti. Tüster'de İran ordusunu kuşatarak Hürmüzân'ı esir aldı ve halifeye gönderdi. Daha sonra Hz. Ömer, Ammâr b. Yâsir'den boşalan Kûfe valiliğini de ona verdi (22/642-43). Ebû Mûsâ Hz. Osman devrinde de Basra ve Kûfe valiliği yaptı. 29 (649-50) yılında valilikten azledilince Kûfe'de Kur'an ve fıkıh öğretmeye devam etti; talebelerinin sayısı bazan 300'ü buluyordu. 34'te (654-55) Saîd b. Âs'ın azlinden sonra tekrar Kûfe valiliğine getirildi. Hz. Osman'ın şehid edildiği tarihte bu görevini sürdürüyordu. Cemel Vak'ası'nda tarafsız kalmayı tercih ettiği için Hz. Ali onu valilikten azletti. Ebû Mûsâ da Dımaşk taraflarında bir köyde inzivaya çekildi. Sıffîn Savaşı başlamadan önce, Hz. Ali'yi destekleyen bazı kimselerin hakaretine uğramasına rağmen fitne konusunda bizzat Hz. Peygamber'den duyduğu hadisleri rivayet ederek Kûfeliler'i bu savaşta tarafsız kalmaya teşvik etti. İki grup arasında barışın tarafsız hakemlerce gerçekleştirilmesi kararlaştırıldığı zaman Hz. Muâviye Amr b. Âs'ı, taraftarlarının ısrarı üzerine Hz. Ali de Ebû Mûsâ'yı hakem olarak seçti. Hakemler Ezruh'ta bir araya geldiklerinde Hz. Ali ile Muâviye'nin azledilerek halifenin bir şûra tarafından seçilmesini kararlaştırdılar. Bu karar önce Ebû Mûsâ tarafından açıklandı; söz sırası Amr'a gelince Amr Hz. Ali'yi azledip hilâfet makamına Muâviye'yi tayin ettiğini bildirdi. Ebû Mûsâ buna karşı çıkmışsa da durum değişmemiş ve neticede hakem olayı hilâfet meselesini bir çıkmaza götürmüştür (bk. SIFFÎN). Bu hadiseye çok üzülen Ebû Mûsâ siyasî hayattan tamamıyla uzaklaşıp uzlete çekildi.
Kaynak: Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi