920'de (1514) İstanbul'da doğdu. Cemâleddin Aksarâyî'nin torunu ve Zenbilli Ali Efendi'nin oğlu olması sebebiyle Zenbillizâde yanında Cemâlîzâde lakabıyla da anılır. Tahsilini İstanbul'da tamamladıktan sonra Bursa Yıldırım Han (1538) ve Edirne Halebiyye (1542) medreselerinde müderrislik yaptı. 1544'te kendisine Eyüp pâyesi verilen Fudayl Çelebi müderrislik görevini Sahn-ı Semân ve Ayasofya medreselerinde sürdürdü. Ardından Bağdat (1553), bir yıl sonra da Halep kadılıklarına tayin edildi. Halep kadılığından azledilip (963/1555-56) Şehzade Medresesi'nde müderris olarak görevlendirildi. Fudayl Çelebi, 969 (1561-62) yılında getirildiği Mekke kadılığından 971'de (1563) emekliye ayrıldı. III. Murad'ın kazaskerlik teklifini geri çevirdiği gibi Şeyhülislâm Hâmid Efendi'den boşalan şeyhülislâmlık görevini de kabul etmedi. Ömrünün geri kalan kısmını eğitim ve öğretim faaliyetleriyle geçirdi; aralarında Şeyhülislâm Sun'ullah Efendi'nin de bulunduğu birçok âlim yetiştirdi. Bütün kitaplarını Fâtih Kütüphanesi'ne bağışlayan Fudayl Çelebi İstanbul'da vefat etti ve babasının Zeyrek'teki kabrinin yanına defnedildi. İbnü'l-İmâd, 937'de (1530-31) ölen âlimler arasında saydığı Fudayl Çelebi'nin biyografisini verirken İbnü'l-Hanbelî'den naklen 960 (1553) ve 961 (1554) yıllarında Bağdat ve Halep kadılığı görevlerinde bulunduğunu kaydetmektedir (Şeẕerât, VIII, 223). İbnü'l-İmâd'ın yanlışını tekrarlayan Kehhâle, Fudayl el-Aksarâyî ve Fudayl el-Cemâlî şeklinde vefat tarihleri farklı olan iki ayrı kişiden bahsetmektedir (Muʿcemü'l-müʾellifîn, VIII, 77). Serkîs ise Fudayl Çelebi'nin ölüm tarihi olarak babasının vefat tarihini (932/1525-26) vermektedir (Muʿcem, I, 712).
Kaynak: Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi