21 Cemâziyelevvel 583'te (29 Temmuz 1187) Hama'da doğdu. Büyük dedelerinden Ebü'd-Dem'e nisbetle İbn Ebü'd-Dem diye anıldı. İlk öğrenimini Hama'da yaptı ve genç yaşta Bağdat'a gitti. Burada başta İbn Sükeyne (Ebû Ahmed Abdülvehhâb b. Ali) olmak üzere birçok âlimden hadis okudu, Şâfiî fıkhını öğrendi. Abbâsî Halifesi Nâsır-Lidînillâh başarılı bir talebe olmasından dolayı kendisine hil'at giydirdi. Tahsilini tamamlayıp Hama'ya döndükten sonra Halep, Dımaşk, Musul ve Kahire'ye giderek ders okuttu.
İbn Ebü'd-Dem 622 (1225) yılında Hama kadılığına tayin edildi. Hama Eyyûbî Emîri I. el-Melikü'l-Mansûr Muhammed'in veliaht tayin ettiği oğlu el-Melikü'l-Muzaffer Mahmûd 626'da (1229) Hama'yı istilâ edince onun yanında yer aldı. el-Melikü'l-Muzaffer, bilgili ve güvenilir bir kimse olduğuna kanaat getirerek onu diğer Eyyûbî emîrlerine ve devlet başkanlarına elçi olarak göndermeye karar verdi. İbn Ebü'd-Dem, 641'de (1243) Abbâsî Halifesi Müsta'sım-Billâh'ın hilâfet makamına geçmesini tebrik ve babası Müstansır-Billâh'ın vefatı dolayısıyla tâziye için el-Melikü'l-Muzaffer'in elçisi sıfatıyla Bağdat'a gitti. Ayrıca Mardin Artuklu Emîri Saîd Necmeddin Gāzî b. Melik Mansûr'a, Halep Emîri Melik Nâsır'a, Musul Emîri Bedreddin Lü'lü'e el-Melikü'l-Muzaffer'in birer mektubunu ulaştırdı. İbn Ebü'd-Dem'in Halep, Harran, Düneysir yoluyla Mardin'e, oradan Nusaybin'e, ardından Musul üzerinden Bağdat'a vardığı bu seyahat esnasında Moğollar Anadolu'yu işgal ediyorlardı. Ertesi yıl el-Melikü'l-Muzaffer Mahmûd'un vefatını halifeye bildirmek üzere tekrar Bağdat'a gitmek için yola çıkan İbn Ebü'd-Dem yolda hastalanıp Hama'ya döndü; kısa bir süre sonra 15 Cemâziyelâhir 642'de (18 Kasım 1244) burada vefat etti.
Takvâ sahibi bir kimse olan İbn Ebü'd-Dem bilhassa Şâfiî fıkhını çok iyi biliyordu. İsnevî'nin Şâfiî mezhebinde "imam" olarak nitelediği İbn Ebü'd-Dem'in (Ṭabaḳātü'ş-Şâfiʿiyye, I, 546) ictihadlarından birçoğu kendisinden sonra gelen âlimlerce de benimsenmiştir. İbnü's-Sâbûnî, Cemâleddin Ebû Hâmid Muhammed b. Ali el-Mahmûdî, Zehebî'nin hocalarından Şehâbeddin Ebû Bekir ed-Deştî ondan hadis öğrenmiştir. Ayrıca iyi bir tarihçi olup et-Târîḫu'l-kebîr'i daha sonraki tarihçiler tarafından kaynak olarak kullanılmıştır. İbn Ebü'd-Dem'in Hemedan'da kadılık yaptığına dair bilgi doğru değildir (Edebü'l-ḳażâʾ [nşr. Muhyî Hilâl Serhan], neşredenin girişi, I, 27-30).
Kaynak: Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi