Lekānî, abdüsselâm b. ibrâhim

971 (1563) yılında muhtemelen Kahire'de dünyaya geldi. Babasının doğduğu yerleşim merkezine nisbetle Lekānî diye tanındı. Tahsilini babası İbrâhim el-Lekānî'nin ders halkasında tamamladı, onun önde gelen öğrencileri arasında yer aldı. Necmeddin Muhammed b. Ahmed el-Gaytî, Ebû Abdullah Muhammed b. Sinne ve Ebû Abdullah Muhammed Abdülkādir el-Fâsî gibi âlimlerden ders aldı (Abdülhay el-Kettânî, I, 118, 183; II, 890, 1027). Öğrenimini tamamladıktan sonra ders okutmaya ve eser yazmaya başladı. Babasının vefatı üzerine onun yerine Ezher müderrisliğine getirildi. Yetiştirdiği öğrenciler arasında Ebû Sâlim el-Ayyâşî, Ebü'l-Esrâr Hasan b. Ali b. Muhammed el-Acîmî ve Ebû Âmir Ahmed en-Nefrâvî gibi isimler bulunmaktadır (Mahlûf, s. 304; Abdülhay el-Kettânî, II, 811). Abdüsselâm el-Lekānî 15 Şevval 1078 (29 Mart 1668) tarihinde Kahire'de vefat etti ve orada defnedildi.

Eserleri. 1. İrşâdü'l-mürîd li-Cevhereti't-tevḥîd. Babasının Cevheretü't-tevḥîd adlı manzum akaid risâlesine yine kendisinin yazdığı ʿUmdetü'l-mürîd adlı hacimli şerhin İbrâhim el-Lekānî tarafından konulmuş olan ta'liklerin müellif tarafından yeniden düzenlenmesi suretiyle meydana getirilmiş bir şerh mahiyetindedir (bk. CEVHERETÜ't-TEVHÎD). 2. İtḥâfü'l-mürîd li-Şerḥi Cevhereti't-tevḥîd. İrşâdü'l-mürîd'in genişletilmesiyle ortaya çıkan bir şerh olup Ezher'in lise kısmında ders kitabı olarak okutulmuştur. el-Emîrü'l-Kebîr es-Sünbâvî'nin Ḥâşiye ʿalâ İtḥâfi'l-mürîd adlı eseriyle birlikte basılmıştır (Bulak 1282; Kahire 1300, 1309). İbrâhim el-Bâcürî (Kahire 1279) ve Muhammed Muhyiddin Abdülhamîd (Kahire 1375/1955) bu şerhe hâşiye yazmışlardır. 3. Fetḥu'l-mecîd li-Kifâyeti'l-mürîd fi'l-kelâm. Ebü'l-Abbas Ahmed b. Abdullah el-Cezâirî'nin Kifâyetü'l-mürîd fi'l-kelâm adlı manzum akaid risâlesine Muhammed b. Yûsuf es-Senûsî tarafından yazılan el-Menhecü's-sedîd fî şerḥi Kifâyeti'l-mürîd adlı şerh üzerine yapılmış bir şerhtir. Eser üzerine Dâvûd Ali el-Fâdıl tarafından tenkitli metin neşri mahiyetinde bir doktora çalışması yapıldığı (Rabat 1984) kaydedilmektedir (Répertoire des thèses, s. 13). 4. Tervîḥu'l-fuʾâd bi-mevlidi ḫayri'l-ʿibâd. Mevlid-i nebî konusunun tasavvufî neşve içinde ele alındığı bir eserdir. 5. İbtisâmü'l-ezhâr min riyâżi'l-aḫbâr fî rebîʿi'l-ebrâr bi-mevlidi'l-ḥabîbi'l-muḫtâr. 6. Ḥüsnü'l-beyân fî tefsîri müfredâti'l-Ḳurʾân. 7. Muḳaddime fi'l-ʿışḳ ve'l-maḥabbe. 8. Muḳaddimâtü'l-fuṣûl. 9. ez-Zehrü'l-mens̱ûr (bu eserlerin nüshaları için bk. Brockelmann, GAL, II, 395-396; Suppl., II, 357, 419).

Abdüsselâm el-Lekānî'nin bunların dışında şu eserlerinin de bulunduğu kaydedilmektedir: Fetḥu'l-vaṣîd li-hidâyeti'l-mürîd, Ḥâşiye ʿalâ Teẕkireti'l-Ḳurṭubî, es-Sirâcü'l-vehhâc bi-şerḥi kıṣṣateyi'l-isrâʾ ve'l-miʿrâc (müellifin hocalarından Necmeddin Muhammed b. Ahmed el-Gaytî'nin isrâ ve mi'rac hakkındaki eserine yazılan bir şerhtir).

Kaynak: Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi

BİZE ULAŞIN
SON DAKİKA