Arâisü’l-mecâlis nedir ?

Eserin matbu nüshaları Kasasü'l-enbiyâ el-müsemmâ ʿArâʾisü'l-mecâlis başlığını taşımaktadır. Yazma nüshalarda ise Nefâʾisü'l-ʿarâʾis ve yevâkātü't-tîcân fî kısasi'l-Kurʾân (Brockelmann, GAL Suppl., I, 592), en-Nefâʾis fî mebdeʾi'd-dünyâ ve'l-ʿarâʾis fî kısasi'l-enbiyâʿ (Karatay, Topkapı-Arapça Yazmalar, III, 406) gibi başlıklar yer almaktadır.

Sa'lebî Şâfiî mezhebinden olup meşhur bir akaid bilgini ve müfessirdir. En önemli eseri el-Keşf ve'l-beyân* an tefsîri'l-Kurân'dır. ʿArâʾisü'l-mecâlis'i bu eserinde bulunan peygamberlerle ilgili bölümleri genişletmek ve ilâveler yapmak suretiyle meydana getirmiştir. Ancak müellif tefsirinde geçmiş peygamberler ve kavimlerle ilgili haber ve kıssaları aktarırken çok defa doğru olanla efsane ve hurafeleri birbirine karıştırmış, mevzû hadisler ve aslı olmayan kıssalar da nakletmiştir. İsrâiliyat* nakli ile meşhur olan tefsirindeki bilgilerin çoğunu ʿArâʾisü'l-mecâlis'ine de almıştır. Bu eserinde kıssa uyduranların (kussâs) mübalağalarından uzak kalmasına rağmen Kâ'b, Vehb b. Münebbih gibi İsrâiliyat rivayetiyle tanınan kimselerin nakillerine yer vermiş, Kitâb-ı Mukaddes ve onun dışındaki kaynaklarda mevcut bazı bilgileri de aktarmıştır. Meselâ arzın yaratılışı, Hz. Âdem'in boyu, Hz. Yûsuf ve kardeşleriyle ilgili kıssalardaki bilgilerin çoğu, Hulefâ-yi Râşidîn'in Ashâb-ı Kehf ile görüşmesi, Hârut ve Mârut kıssasındaki rivayetler sağlam kaynaklara dayanmamaktadır. ʿArâʾisü'l-mecâlis bu kusurlarına rağmen yaygın bir şöhret kazanmıştır. Eser, "meclis""bab" düzeni içinde yazılmıştır. Kitapta otuz iki meclis vardır. Yazar bazı bölümler için "fasıl" başlığını da kullanmıştır. Meclisler ve fasıllar gökler, yer ve içindekilerin yaratılması, Hz. Âdem'den Ashâbü'l-fîl'e kadar geçen bütün peygamberler ve velîlerin hayatları gibi konuları ihtiva eden yüzden fazla babdan oluşmaktadır.

Kaynak: Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi

BİZE ULAŞIN
SON DAKİKA