Uzun bir süredir, masamda ışıltılı bir şekilde bekleyen bir kitap var: "Çocukla Büyüyen Şehir"
Kitabı, yazarlarından sevgili Ali Sabuktay imzalayıp iletmişti.
Sıradaki başka kitaplar arasında, sabırla okunmayı bekledi.
Nihayet önceki gün buluştum, bir su gibi akıp giden kitapla.
Ali Sabuktay ve Zafer Yörük, 2011 yılının yaz aylarında, Türkiye'nin efsane hocalarından Prof. Dr. İlhan Tekeli ile buluşup, çocukluğundan başlayarak; uzun uzun İzmir yıllarını konuşmuşlar. Sonra da bu konuşmaları, belli başlıklar halinde süzgeçten geçirerek kitaplaştırmışlar.
"Çocukla Büyüyen Şehir", İzmir Büyükşehir Belediyesi Kent Kitaplığı'nın 77. kitabı olarak yayınlandı. Sevgili Ali Sabuktay, kitabın önsözünü, ne yazık ki tutuklu bulunduğu Büyükşehir Belediyesi davası nedeniyle, 20 Mart 2012'de Buca Cezaevi'nde kaleme almış.
(Hemen kitaba geçeceğim, ama bir konuyu yeniden paylaşayım: İlk gençlik günlerimden beri, çok uzun yıllardır tanıdığım, kişiliğini iyi bildiğim, kamusal alanda hiçbir menfaat ilişkisine girmeyeceğine, masumiyetine yürekten inandığım; dürüst, erdemli insan Ali Sabuktay'ın, bir an önce özgürlüğüne kavuşmasını, adaletin yerini bulmasını diliyorum.)
Bende modern bir masal tadı bırakan kitap, şu bölümleri kapsıyor:
"Çocukla Birlikte Büyüyen bir Şehir: İzmir", "Levant'ın Kozmopolit İzmir'i Modernleşirken", "Bir Şehri Yeniden Kurmak: Cumhuriyet'in İzmir'i",
"Kır Kenti Kuşatırken İzmir" ile "Sanayinin Gelişimi ve İzmirli Kimliği".
DÜŞÜNEN HERKESE
En dikkat çekici bölüm, belki sonunda; "Pek Uyanık Bir Uyku: İzmir'in Yarını" adını taşıyor.
Konuşmalardan, İzmir'e İlhan Tekeli'nin 'bilgece' bakışı çıkmış.
Günümüz İzmir'i üzerine düşünen herkesin, İzmir araştırmacılarının, İzmir'e ilişkin kitap hazırlığında olanların, İzmir'de yerel yönetimlerde iş yapmak isteyen kamu yöneticilerinin, İzmirli başkanların, İzmir'i daha iyi anlamak isteyenlerin okuması gereken bir kitap. 6 Kasım 1937 İzmir doğumlu İlhan Tekeli'nin, Karantina semtinde başlayan İzmir kent anıları, İzmir Fuarı'nın izleri, kentin ünlü apartmanlarının gölgesinde ünlü Halikarnas Balıkçısı (Cevat Şakir Kabaağaçlı) ile yokuş üstü karşılaşmaları, İnönü İlkokulu, ardından dönemin Gazi Ortaokulu'ndaki yılları, Atatürk Lisesi yılları ve sonrasına masal gibi uzanıyor.
İzmir'in kültür hayatından, eğitimine, İzmirli Museviler'in şimdi belki kaybolmaya yüz tutmuş "lemoni" adlı turşusuna bile değinen kitap; bir anda açılan yeni bir pencereyle, yüzünü Levant'ın kozmopolit İzmir'ine dönüyor. Burada İzmir'in değişim süreçlerini, nerelere doğru evrildiğini, kendisini yeniden keşfedip nasıl kurguladığını, aktarılan bilgi notlarıyla daha iyi algılıyoruz.
Arada, aniden kendimizi Ankara'da buluyoruz. İlhan Tekeli'nin tanık olduğu, Türkiye'nin farklı bir döneminde, örneğin Pertev Naili Boratav'ın yanı başında.
Kitabın bir yerinde, günümüzün 'İzmirli imajını' şöyle özetliyor İlhan Hoca: "İzmirli, İzmirli olmaktan hoşnuttur. Kendini ayrıcalıklı olarak görür. İzmirli sakin, rahat, fazla kompleksi olmayan, insanlarla kolayca ilişki kurabilen, ama iddia da taşıyabilen biridir."
İlhan Tekeli, geçmişte uzun yıllar Altay'ın başkanlığını yapan, rahmetli, değerli Esin Özgener ile sınıf arkadaşlığının etkisiyle, çocukluğunda sıkı bir Altaylı'ymış bu arada. Tekeli ile bir disiplin dahilinde soru-cevap yöntemiyle yapılan konuşmaların kitaplaşmış hali, geçmişten günümüze uzanan farklı, öğretici, düşündürücü İzmir tablosu gösteriyor insana. 'İyi ki bu şehirde yaşıyoruz' diyorsunuz ve Tekeli gibi; bu güzel, muhteşem şehrin geleceği üzerine de düşünüyorsunuz.
Şehir ve bölge plancısı, Türkiye'nin yaşayan en önemli kent sosyoloğu, değerli bilim insanı Tekeli'nin, İzmir'e ilişkin 'gelecek düşünceleri' ise bir başka yazının konusu. Sevgili Ali Sabuktay ve Zafer Yörük'ü, kentin hafızasına düştükleri bu anlamlı not nedeniyle, içtenlikle kutluyorum."İYİ Kİ İZMİR'DEYİZ"
