VİCDANİ RET
BDP, vicdani reddin bir hak olarak anayasada yer alması konusunda diretiyor. Askerlik konusunda AK Parti, CHP ve MHP'nin önerileri ise mevcut Anayasa ile hemen hemen aynı.
SEÇİLME YAŞI
AK Parti ve BDP, milletvekili seçilme yaşının 18, CHP 21, MHP ise 25 olmasını istiyor. Milletvekillerinin eğitim durumu, milletvekili seçilmeye engel suçların neler olacağı tartışılıyor. AK Parti, şiddet içeren terör suçları, MHP, terör eylemlerine katılma, bu eylemleri tahrik ve teşvik suçlarından affa uğramış olsa bile milletvekili seçilme yasağı getirilmesini öneriyor.
DOKUNULMAZLIK
Bu maddede tartışma daha çok tutuklu 8 milletvekilinden yola çıkılarak, milletvekillerinin yargılanmasının nasıl olacağı üzerine odaklandı. AK Parti ve BDP, "seçimden önce veya sonra bir suç işlediği ileri sürülen bir milletvekili, Meclis'in gizli oyla vereceği bir izin kararı olmadıkça yakalanamaz, gözaltına alınamaz, tutuklanamaz, sorgulanamaz ve yargılanamaz. Meclis, kararında bu izinlerden bazılarını geçici veya sürekli olarak vermeyebilir" hükmünün anayasaya girmesini istedi. CHP, bu düzenlemeyi destekliyor ancak milletvekili seçilenlerin tutukluluklarının otomatik sona ermesini istiyor. Partiler, milletvekillerinin telefonlarının dinlenmesi, teknik takibe alınmasının da meclis kararına bağlanmasını istiyor.
CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇİMİ
AK Parti, Türkiye'nin başkanlık sistemine geçmesini önerirken, parlamenter sistemin devamını isteyen muhalefet partilerinin cumhurbaşkanı seçimi ile ilgili farklı görüşleri bulunuyor. BDP cumhurbaşkanının halk tarafından seçilmesini, MHP ve CHP eski sisteme dönülmesini ve seçimin Meclis tarafından yapılmasını gündeme getirdi.
DİN VE VİCDAN ÖZGÜRLÜĞÜ
Din
ve vicdan özgürlüğü ile ilgili partilerin uzlaştığı tek hüküm "Herkesin din ve vicdan özgürlüğüne sahip olması" fıkrası. Tartışmalar büyüyünce maddenin görüşmeleri ertelendi. AK Parti ve MHP, din kültürü ve ahlak öğretiminin zorunlu olmasını istiyor. CHP, seçmeli din dersinden yana tavır koydu. İbadetin nasıl yapılacağı, laiklik tanımının maddede yer alıp almayacağı konusunda uzlaşı yok.
DÖRT AYRI 'VATANDAŞLIK' ÖNERİSİ
Kürt
sorununun çözümü için büyük önem taşıyan maddelerden biri olan vatandaşlık tanımı ile ilgili her parti farklı öneri yaptı. AK Parti, anayasada vatandaşlık tanımı olmamasını önerdi ancak daha sonra önerisini "Türkiye Cumhuriyeti Vatandaşlığı tanımını da kabul edebiliriz" diyerek, revize etti. BDP, AK Parti'ye daha yakın bir öneri getirdi ve "Türkiye vatandaşlığı" tanımı yapılmasını istedi. CHP, "Türk vatandaşlığı, dil, din, ırk, cinsiyet, etnik köken, siyasi düşünce, felsefi inanç, mezhep ve benzeri sebeplere bağlı olmaksızın herkesin eşitlik temelinde Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olması anlamına gelecek" şeklinde bir tanım yaptı. MHP ise mevcut Anayasa tartışmalarının nedeni olan "Türk devletine vatandaşlık bağı ile bağlı olan herkes Türk'tür" hükmünün aynen korunmasını önerdi.