Nevşehir'in Derinkuyu ilçesi Cumhuriyet Mahallesi'nde Bizans döneminden kalma olduğu öne sürülen Aya Maryeros Yeraltı Manastırı'nın, dünyada akıl hastanesi olarak kullanılan ilk mekan olduğu biliniyor.
Geçmişte barınma ve ibadet merkezi olarak kullanılan Derinkuyu Yeraltı Şehri ile turizm pastasından pay almaya çalışan ilçede, vatandaşlar etrafı yüksek duvarlarla çevrili olan manastırın bir an önce onarılıp turizme kazandırılmasını bekliyor. Ancak tarihi yapı, definecilerin uğrak yeri haline gelmiş durumda. Definecilerin tarihi eser ve altın aradığı tarihi yapı adeta kaderine terk edildi.
82 yaşındaki Yusuf Işık dünyanın ilk akıl hastanesi olarak bilinen Aya Maryeros Manastırı'nın turizme kazandırılması için defalarca başvuru yaptıklarını ifade ederek, "Burası akıl hastanesiydi. Buraya gelenler merdivenler ile aşağı inerlerdi. Buraya gelenler arasında Ürgüp'ten gelen bir kadın şifa buldu. Sonra burada kurban kestiler.
Buranın benim bildiğim kadarıyla 110 yıllık tarihi var. Çok değerli bir yer. Devletimiz buraya onarım yapması gerekir. Ben İl Kültür ve Turizm Müdürlüğüne çok gittim. Geleceğiz buralarda inceleme yapacağız dediler.
Ne geldiler ne de baktılar. Bina eriyip gidiyor. Buraya giren defineciler burada define aramışlar bulmuşlar. Defineciler buradan para bulmuşlar. Devletimize rica ediyorum burayı turizme kazandırsınlar" şeklinde konuştu.
