Geçtiğimiz yıl 20 Ocak'ta hayatını kaybeden Hayrettin Karaca, Türk çevre hareketinin büyük babası olarak biliniyordu. Başarılı bir iş adamı ve çevre koruma uzmanı olarak Türkiye'de çevre koruma konusunda lider bir eğitimci ve aktivist olarak tanındı. Ünlü çevre aktivisti TEMA Vakfı Kurucu Başkanı Hayrettin Karaca 20 Ocak Pazartesi günü öğle saatlerinde hayatını kaybetmiş ve sevenlerini yasa boğmuştu. Ölümünün birinci yılında, vatandaşlar TEMA Vakfı kurucusu Hayrettin Karaca kimdir? sorusunun yanıtını araştırmaya başladı. Hayrettin Karaca'nın kurduğu çevre temelli TEMA Vakfı toprak ve doğal yaşam alanlarını korumak için ülke çapında bir hareket oluşturdu.
İŞADAMLIĞINDAN ÇEVRECİ AKTİVİSTLİĞE
4 Nisan 1922'de doğan Hayrettin Karaca, başarılı bir tekstil işi kurdu. 1970'lerde Türkiye'yi dolaştı ve genel olarak çevresel bozulmalar ve özellikle toprak erozyonu konusunda endişeleri üzerine çalışmalar başlattı.
HAYRETTİN KARACA KİMDİR?
Türk bilim adamı Hayrettin Karaca, 4 Nisan 1922 tarihinde Bandırma'da dünyaya geldi. Babası Hocazade Halil Efendi, annesi Zehra Hanım olup her ikisi de Kırım muhaciri idi. Liseyi bitirdikten sonra ailesinin triko-örme işinin başına geçip onu ülkenin en başarılı sanayi kuruluşlarından biri haline getirdi. Karaca firması Türkiye'de ihracatın liderliğini yapmış, üstelik bunu diğer kuruluşlardan neredeyse 20 yıl önce gerçekleştirmiştir.
Hayrettin Karaca ellili yaşlarında, Türkiye'nin ilk özel arboretumunu kurdu. Yurtiçi ve yurtdışında gezdiği her yerden tohumlar topladı, botanik bahçelerini gezdi, bağlantılar kurdu. Bugün Yalova'daki Karaca Arboretumu, dünyanın her yerindeki botanikçiler tarafından bilinmektedir.
Türkiye için adeta bir gen koruma merkezi olan Karaca Arboretumu içerisinde 14.000 türü barındırıyor. Hannover Üniversitesi'nden ekoloji profesörü Franz H. Meyer, Hayrettin Karaca'dan "Şimdiye kadar hiç böylesine kişisel çıkar gütmeden, kendini insanlığın yararına çalışmaya adamış birine rastlamadım." diye bahsetmektedir. Karaca, TEMA Vakfı'nın kurucularından biridir. Hayrettin Karaca ağaç dikim çalışmalarına devam etmektedir.
Ödüller
Karadeniz Teknik Üniversitesi Orman Fakültesi tarafından Fahri Doktora 1990
Birleşmiş Milletler Çevre Programının 'Global 500 Roll of Honour' Ödülü 1992
Çevre Bakanlığı tarafından "Çevre Beratı" 1992
Uluslararası Olimpiyat Komitesi tarafından verilen 'Çevre Ödülü' 1993
Uluslararası Lions Club tarafından 'Melvin Jones Fellow Ödülü 1994
Çevre Bakanlığı tarafından "Üstün Hizmet Ödülü" 1994
ODTÜ tarafından 'Felsefe Onur Doktorası' 1995
Ege Üniversitesi "Fahri Doktora"sı 1995
Milli Olimpiyat Komitesi "Fair Play" Ödülü 1996
Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı tarafından "Şeref Üyeliği Beratı" 1997
Kırıkkale Üniversitesi ilk Fahri Doktora unvanı 1997
Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülü 1997
ÇEVRETED tarafından "Çevreted 97 Onur Ödülü" 1997
Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi "2000 Yılının Öncüleri" Ödülü 1998
Genç Hukukçular Derneği tarafından "Yılın Yurttaşı" Ödülü 1998
Türkiye Çocuk Dergisi tarafından Babalar Günü nedeniyle "Toprak Baba" unvanı 1998
Anadolu Üniversitesi Fahri Doktora Ödülü 1998
BİLSES Vakfı "Çevre Ödülü" 1998
Ankara Çankaya İzci Grubu tarafından "Yılın Doğa Dostu" Ödülü 1998
Türk Dünyası Yazarlar ve Sanatçılar Vakfı tarafından "1998 Türk Dünyasına Hizmet Ödülü" 1999
TBMM Onur Ödülü 2005
Right Livelihood Award 2012(Alternatif Nobel Ödülü)
Birleşmiş Milletler "Orman Kahramanı Ödülü" 2013
