ABD'li bilim insanları uzun yolculuklar sonrası ortaya çıkan jetlag sorununa çare bulmak için önemli bir keşfe imza attı. Beyinde vücudun biyolojik saatini düzenleyen molekül tespit edildi. Kısaca VIP yani Vasoaktif Intestinal Polypeptide molekülü beyinde biyolojik saatle ilgili hücreler arasındaki iletişimi sağlıyor. Jet lag işte bu molekülün çalışma sistemini bozarak uykusuzluk sorunu yaratıyor. Fareler üzerindeki deneyler vücuda fazladan enjekte edilen VIP molekülünün beyni uyararak daha fazla benzer molekülün salgılamasını sağladığını gösteriyor. Bu da otomatikman jet-lag'ın etkilerini ortadan kaldırıyor. Araştırmayı yürüten Washington Üniversitesi'nden profesör Erik Herzog "Fare deneylerinde jet lagın 8 günlük etkisinin dört güne indiği gözlemlendi. Beyinde hormonları, uykuyu, metabolizma işleyişini düzenleyen 20 bin hücre var. Bu hücrelerin günlük ritmi tutturabilmeleri için birbirleriyle doğru iletişim kurmaları lazım. İşte jet lag etkisini ortadan kaldıracak da bu iletişimi sağlayan VIP molekülü" diyor. Bilim insanları aslında VIP üretimini artıran kimyasalları taşıyan bir aşı üretmeyi hedefliyor. Ancak bazı doktorlar böyle bir aşının yan etkisi olabileceği düşüncesinde.
'İshal gibi olumsuz etkileri de olabilir'
Prof. Dr. Hikmet Yılmaz (Celal Bayar Üniversitesi Nöroloji Bilim Dalı): VIP iç saatimizin adaptasyon yeteneğini güçlendirir. Sindirim sisteminde de salgılanır. Ancak aşırı salgılandığında, bağırsak salgılarının artması sonucu bol sulu ishal ortaya çıkmasına neden olabilir. Dışarıdan verilecek ya da biyolojik saati güçlendirmek için verilecek VIP'in etkileri henüz net bir şekilde ortaya konamamıştır.
'Faydalı olabilir ama tedavi etmez'
Doç. Dr. Serdar Dağ (Nörolog): Jet-lag zaman farkından dolayı kişide oluşan fiziksel ve mental uyumsuzluktur. VIP bir amino asittir, kismen faydalı olur ama tek başına jet-lag'ı tedavi edemez. Çünkü jet-lag oluşmasında birden çok biyokimyasal madde rol oynar En fazla melatonin dengesi bozulur. Zaman farkına uyum sağlamak amacıyla melatonin içeren preparatlar ve vitaminler kullanılır.
