Üretiminin zorluğu ve nadir bulunmasından dolayı dünyanın en pahalı bitkileri arasında yer alan safranın kilosu 30 ila 70 bin TL arasında satılıyor. Dünyanın en kaliteli safranı Türkiye'de üretilirken yerli saf safranın kilosu 30 bin TL'den, yerli pilavlık safranın kilosu 150 TL'den. İthal safranın kilosu ise 70 bin TL'den alıcı buluyor. Fiyatı altında yarışan bu değerli ürün altın gibi gram ile satılıyor.
Yerli safranın gramının 30 lira olduğunu belirten Sivaslı Aktar Orhun Özfidancı, "Safran ağırlıkla Türkiye'de, Afganistan ve İran'da yetişen bir bitkidir. Kokusu güzel olan ve pilav yemeklerine katılan bir bitkidir. Kozmetik ürünlerinde rahatlıkla kullanılabilecek bir üründür. Sakinleştirici özelliği vardır. Hem de kanser tedavilerinde kullanılır. Yerli safran dünyanın en kaliteli safranı olmasına rağmen kilosu 30 bin TL. Tabi safranı kullanan kişiler ne için kullandığını bilen kişiler. Gelip de safran ne kadar dediği zaman 30 Bin liralık ürünü gösterdiğimiz de şaşırıyorlar. Ama pilav için yemeklerde kullanılan safranımız da var, kilosu 150 lira" dedi.
FİYATINI BİLMEDEN ALMAYA KALKAN ÇOK OLUYOR
Fiyatını bilmeden satın almaya kalkanların fiyatını öğrenince büyük şaşkınlık yaşadıklarını belirten Özfidancı, "Ayıklanmamış olması ve yetiştiği toprağın veriminden dolayı fiyatı yüksek. Zayıflamaya faydası var, tok tutucu özelliği var, metabolizmayı toparlar, bağışıklık sistemini kuvvetlendirir ve kanser hücrelerinin yayılmasını önler. Alıcısı ise bilen kişiler. Bilenin dışında birisi sorduğu zamanda şaşırıyorlar. Kulaktan dolma bilgi ile geliyorlar, safranı gösterdiğimiz de ve fiyatının 30 bin Lira olduğunu söylediğimizde şaşırıyorlar. Biz hem alırken hem de satarken zorlanıyoruz. Aldığımız zamanda ya 100 gram ya da 250 gram alıyoruz. Ama satarken de 1 gram halinde satmak zorundayız. Çünkü hem pahalı bir ürün hem de değerli bir ürün. Altınla başa baş gidecek bir ürün zamanla. Kullanımı ise çay usulü demlenir ve içilir" dedi.
SAFRAN NEDİR?
Safran (Crocus sativus), süsengiller (Iridaceae) familyasından, sonbaharda çiçek açan, 20–30 cm boyunda, çiğdem (Crocus) cinsinden soğanlı bir kültür bitkisi ve bu bitkiden elde edilen baharat. Bitkinin yaprakları şeritimsi, mor çiçekleri üç tepeciklidir. Çiçeği ve tepecikleri bitkiye bağlayan yaprak sapı da dâhil olmak üzere erkek organları kurutularak özellikle gıda boyası ve tat verici olarak kullanılan safran bitkisi daha çok İspanya, Fransa, İtalya ve İran'da yetiştirilir. Türkiye'de ise safran Safranbolu'da üretilmektedir. Ağırlığına göre dünyanın en pahalı baharatı, olan safranın anavatanı Güneybatı Asya'dır. Yetiştiriciliğine ilk olarak Yunanistan civarında başlanmıştır. Yarım kilogram safran 80.000 çiçekten çıkarılabilir. Kendi ağırlığının 100.000 katı suyu sarı renge boyar.
Safran baharatının keskin bir tadı ve iyodoform ya da saman benzeri bir kokusu vardır. Bunların sebebi, bileşiminde bulunan pikrokrosin ve safranal kimyasallarıdır. Aynı zamanda içine konduğu yemeklere altın gibi sarı bir renk katan, krosin adı verilen karotenoit bir boya maddesi de içerir. Bu özellikler safranı dünya çapında çok aranan bir baharat yapar. Ayrıca tıpta da kullanılır.
Safran kelimesi Arapça sarı renk anlamına gelen asfar kelimesinden türetilen ve Arapçada safran baharatı anlamına gelen za'feran kelimesinden kaynaklanarak Latinceye safranum, İtalyancaya zafferano ve İspanyolcaya azafrán olarak geçmiştir. Daha sonra Fransızcaya safran ve oradan da İngilizceye saffron olarak aktarılmıştır.
SAFRANIN KULLANIM ALANLARI
Uzmanlar safranın kokusunu otsu ya da samansı bir etkiyle karışık metalik bal rengini andırır diye tarif eder. Tadı da biraz keskin ve samansıdır.
Safran yiyeceklere parlak sarı bir renk katar. Sıra dışı tadı ve yemeklere kattığı sarı renk nedeniyle safran; Arap, Orta Asya, Avrupa, Hint, İran, Fas ve Cornwall mutfaklarında oldukça yaygın olarak kullanılır. Şekerlemeler ve likörlerde de sıklıkla safran bulunur. Safranın yerine genellikle aspir (Carthamus tinctorius, "Portekiz safranı" ya da "yalancı safran") veya zerdeçal (Curcuma longa) kullanılır.
SAFRANIN FAYDALARI
Geleneksel tedavi yöntemi olarak çok eski bir tarihe sahip olan safranın antikarsinojenik (kanser bastırıcı), antimutajenik (mutasyon önleyici), immünomodüle edici, ve antioksidan benzeri özellikleri olduğu modern tıp tarafından bulunmuştur. Safran özellikle Çin ve Hindistan'da kumaş boyası olarak ve parfümeride kullanılır.
Anti kanserojen maddeler sayesinde bağışıklık ve sinir sistemini güçlendirir.
Karaciğeri temizlediği gibi kandaki zararlı hücreleri de temizleyerek damar tıkanıklığı riskini azaltır. Safran çiçeği kalp kaslarını kuvvetlendirerek kalp hastalıklarına yakalanma oranını düşürür.
Safranın içerdiği bileşenler bünyede depresyona neden olan asit dengesinin bozulmasına engel olmaktadır. Bu özelliğinden dolayı ruh sağlığı alanında yaygın olarak safran kullanılır.
Etkili antioksidan özelliğinden dolayı safran, sindirim sistemi için faydalıdır.
Safran potasyum açısından zengin olduğu için kan basıncını sağlıklı seviyelerde tutmaya yardımcı olur.
Safranın içerdikleri cilt sağlığı açısından da faydalıdır. Cildin temizlenmesi ve genç kalması için safran cilt maskelerinde yaygın olarak kullanılır.
