Çalışmadan emeklilik mümkün mü? Emekli maaşı nasıl artar? Faruk Erdem tüm bu soruların ve daha fazlasının cevaplarını verdiği bir kitap yazdı… Emeklilik için sihirli rakamları ve formülleri "Ah Bir Emekli Olsam" adlı kitabında topladı. Takvim Gazetesi Ekonomi Müdürü ve Sabah yazarı Faruk Erdem ile hem kitabını hem erken emeklilik ile yüksek maaş alma formüllerini konuştuk…
'SORULAR NEDENİYLE YOLDA YÜRÜYEMİYORUM!'
Türkiye'de gördüğüm manzara şu; çalışan ya da çalışmayan en çok merak edilen konuların başında ne zaman emekli olunacağı geliyor. Herkesin kendine göre bir emeklilik hayali bulunuyor. Ofiste, lokantada sokakta, metrobüste kim beni görse eğer doların kaç lira olacağını ya da faizi, enflasyonu merak etmiyorsa, sorduğu ilk soru şu oluyor: "Ben ne zaman emekli olurum, nasıl yüksek emekli maaşı alırım?"
Televizyon programlarımıza gelen soruların yarısından fazlası "Ne zaman emekli olurum" diye bitiyor. Bu konuda rehberlik edecek bir kitap yok. Ah bir Emekli Olsam kitabı aslında bu ihtiyaçtan ortaya çıktı. Kitabın amacı, insanların hiçbir uzmana ihtiyaç duymadan kendi emeklilik tarihini kolayca hesaplamasını sağlamak. Bunu yaparken yasalarda olan ama çok da bilinmeyen erken emeklilik ile ilgili formülleri de anlatmak. Ayrıca nasıl erken emekli olurum, nasıl yüksek maaş alırım sorularına da cevap bulmak. Kitapta anlaşılır sade bir dil kullandım, küçük hikayeler ve örnek hesaplarla formülleri anlaşılır hale getirdim. Tablolar da okuyuculara yardımcı olacak.
Genel olarak emeklilik için üç şey gerekiyor. Belli bir prim günü, belli bir yaş ve sigortalılık süresi… Bu üçünü bir araya getiren zaten emekli oluyor. Ama yasalarda bazı formüller var ki onlar size daha erken emeklilik sağlıyor…
1-ASKERE GİDEN 1 YIL KAZANIYOR
Askerliğini sigortaya başlangıç tarihinden önce yapanlar bir yıl erken emekli olur. Formül şu: Borçlandığınız askerlik süresi kadar işe giriş tarihiniz geriye gider. Bu da sizin erken emekli olmanızı sağlar. Bazen bir ay borçlanma size 12 maaş kazandırabilir. Bence kaçırılmaz bir fırsat…
2- MESLEK SİZİ YIPRATIRSA…
Meslek nasıl erken emekli edebilir diyebilirsiniz. Şöyle ki; bazı meslek grupları var. Bu mesleklerin yıpranma hakları olduğu için pirim ilave edilip yaş şartları geri çekiliyor. Bunlar hangi meslekler: Gazeteciler, sağlıkçılar, madenciler, güvenlik görevlileri, itfaiyeciler bunlardan sadece birkaçı. Bu mesleklerin erbabı iseniz 5 yıla kadar erken emekli olabilirsiniz. Hesabı da çok zor değil…
3-SİHİRLİ RAKAMLAR 3600 VE 5400
Rakamların sihiri etkisinde aslında. Fazla çalışma imkanı bulamanlar için 3600 gün yani 10 yıl çalışmak emeklilik için yeterli oluyor. Bu 2000 sonrası sigortalılar için 12,5 yıla yani 4500 güne çıksa da yine önemli bir avantaj. Bağ-Kur kapsamında ise rakam 5400 oluyor. Yani 15 yıl çalışmak yetiyor. Bir tüyo daha vereyim. Bu 3600 ve 4500 rakamlarının istifa etseniz bile size prim kazandırma gibi bir özelliği de var.
4-GURBETÇİNİN HAKKI VAR
Emeklilik sistemi sadece içeriye değil yurt dışına da uzanıyor. Gurbetçiler de unutulmamış. Yurtdışında çalışılan ve kalınan süreler boşa gitmiyor. Bu süreler gurbetçi kardeşlerimize Türkiye'de emeklilik hakkı kazandırıyor. Yurtdışında yaşayan kadın gurbetçilerimizin çalışmasına bile gerek yok. Onlar çalışmadan da Türkiye'de emekli olma hakkına sahipler. Eh tabi bunun için biraz para ödemek gerekiyor.
5- ÇALIŞMAYA BİLE GEREK YOK!
Çalışmadan emeklilik olur mu? Evet oluyor. Özellikle ev kadınları ve çalışma imkanı bulamayan kişiler için bulunmaz bir fırsat. Yani 18 yaşını dolduran herkesin böyle bir hakkı var. Nasıl mı? İsteğe bağlı sigortaya başvuruda bulunursanız hiç kimseye ihtiyaç duymadan ve çalışmadan emekli olabilirsiniz.
6-ANNEYİM ERKEN EMEKLİYİM
Yasalarımız hem çocuk hem kariyer yapan kadınlara da avantaj sağlıyor. Anneler için erken emeklilik formülü çocukları sayesinde ortaya çıkıyor. Sigorta başlangıcından sonra dünyaya gelen üç çocuğunu borçlanan anneler belli şartlarda 6 yıl erken emekli olabiliyor. Her çocuk için iki yıllık, yani 720 gün pirim kazanılıyor. Çok çocuk erken emeklilik demek!
7 -ENGELİLİK VE MALULLÜK ERKEN EMEKLİLİK SEBEBİ
Yasalarımız engelli çalışanlar için önemli avantajlar sağlıyor. Vergi indirimleri ile gelirleri artıyor. Bu vergi indirimi aslında onlara erken emeklilik de sağlıyor. Yüzde 40 ve üzeri engeli olanlar vergi indirimi de almışlarsa yaş şartı olmadan belli bir süre ve primle emekli olabiliyor. Malulen emeklilikte ise bu oran yüzde 60'a çıkıyor.
8-EYT ERKEN EMEKLİ EDER AMA…
Bu konu ile ilgili çok soruluyor, elimden geldiğince cevaplıyorum. Bazı kesimlerce çok kullanılan, dejenere edilen de bir kavram. Emeklilikte yaşa takılmak gibi bir söylem geliştirildi. Yılını primini tamamlayıp yaş şartını bekleyen arkadaşlarımız. 1999'daki yasa değişikliğinin kendilerine uygulanmamasını istiyor. Ancak baktığınız zaman kendisine EYT diyen yani erkekler için 1996 öncesi (25 yıl önce) kadınlar için ise 9 Eylül 1999 öncesi (20 yıl önce) ilk defa sigortalı olanlar, zaten erken emekli olacaklar. En geç sigortalı olan yani 1996'da işe başlayan bir 'EYT'li 56 yaşında emekli olacak. İşe başlangıç geriye gittikçe yaş şartı da 49-50'ye kadar düşecek. Kadınlarda ise yaş şartı 38 ile 56 yaşında. Yani bu arkadaşlarımız zaten erken emekli olabiliyorlar. Tartışmaya biraz da buradan bakmakta fayda görüyorum.
9-YÜKSEK PİRİM YÜKSEK MAAŞ
Aslında formül burada da belli. Ne kadar yüksek ücret o kadar yüksek emekli maaşı. Emekli maaşını artırıcı en önemli parametre sizin aldığınız ücretler. İlk ücretinizden son ücretinize kadar üç dönem ( 2000 öncesi, 2000-2008 arası ve 20008 sonrası) ayrı ayrı hesap yapılıyor. Dolasıyla brüt ücretiniz ne kadar yüksekse emekli maaşınız da o kadar yüksek olur. Bu yüzden gerçek maaşınızın bordroda gizlenerek asgari ücretten bildirilmesine razı olmayın ki bu zaten vergi ve prim kaçırmak çalışanın geleceğini çalmak anlamına geliyor.
10-İKİ YERDE SİGORTALI OLABİLİRSİNİZ
Yine aynı anda iki yerden sigortalı olmak da emekli maaşını artıran unsurdur. Bunun önünde yasal bir engel yok. İşverenin rızası ile iki ayrı işyerinde çalışabilirsiniz. Primleriniz gün olarak değil ama para olarak yükselir. Primler iki yerden de yatırılsa bir ay 30 gün. 60 gün olmuyor. Ama iki maaş toplanıyor.
