İran ile İsrail arasında geçen hafta sağlanan ateşkesin ardından Hürmüz Boğazı'nda ticari gemi trafiğinde haftalık bazda artış görülürken, ham petrol ve petrol ürünü taşıma maliyetleri keskin şekilde geriledi. İngiltere Deniz Ticaret Örgütü verilerine göre, Hürmüz Boğazı'nda ticari gemi trafiği İran ve İsrail arasında sağlanan ateşkesin ardından haftalık bazda yüzde 4 artış gösterdi. Orta Doğu'dan Çin'e ve Japonya'ya ham petrol ve petrol ürünü taşıma maliyetleri ateşkesin devreye girmesiyle sırasıyla yüzde 44,5 ve yüzde 39 geriledi ancak maliyetler hala çatışma öncesi seviyenin üzerinde bulunuyor
885 GEMİ GEÇİŞİ GERÇEKLEŞTİ
Küresel ticaret için stratejik bir konumda bulunan Hürmüz Boğazı, İsrail'in İran'a saldırılarıyla başlayan 12 günlük çatışma sürecinde dikkatlerin çevrildiği nokta haline gelmişti. İran'ın Hürmüz Boğazını kapatabileceği ve bu nedenle Boğaz'dan geçen petrol ve sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) ticaretinin sekteye uğrayabileceğine yönelik endişeler, fiyatlar ve taşıma maliyetlerinde sert yükselişleri beraberinde getirmişti.
İki ülke arasında 12 gün süren çatışma döneminde Hürmüz Boğazı'ndaki ticari gemi trafiğinde büyük çaplı bir düşüş gözlenmedi ancak 24 Haziran'da ilan edilen ateşkes sonrasında, Boğaz'dan geçişlere yönelik endişeler hafifledi.
İngiltere Deniz Ticaret Örgütü (UKMTO), 23-29 Haziran haftasını kapsayan Orta Doğu değerlendirmesinde, bölgedeki tehdit seviyesini "önemli" olarak nitelendirdi ancak Hürmüz Boğazı'ndaki ticari gemi trafiğinin normale döndüğünü ve denizcilik açısından herhangi bir tehdit bulunmadığını duyurdu. Kurum, ateşkes anlaşmasının güçlendirilmesinin Basra Körfezi'ndeki denizcilik kaynaklı gerginliği azaltacağını bildirdi.
UKMTO verilerinden derlediği bilgilere göre, 23-29 Haziran haftasında Hürmüz Boğazı'ndan 885 gemi geçiş yaptı. Bu rakam, İran ve İsrail arasında çatışmaların devam ettiği 16-22 Haziran haftasındaki geçişlere göre yüzde 4 daha yüksek gerçekleşti.
Öte yandan, İsrail'in İran'a saldırıları öncesini kapsayan 8-15 Haziran haftasında Hürmüz Boğazını 900'ün üzerinde ticari gemi kullanmıştı.
Gerçek zamanlı takip platformu MarineTraffic'ten edinilen bilgiler de İsrail ve İran arasındaki çatışma sürecinde Hürmüz Boğazı'nda ticari gemi trafiğinin iki yönlü olarak devam ettiğini ve ateşkes sonrasında geçişlerin ılımlı artış gösterdiğini teyit etti.
Buna göre, İsrail'in İran'a saldırılarından önceki gün olan 12 Haziran'da Hürmüz Boğazı'ndan günlük 88 ve 13 Haziran'da 103 gemi geçerken, bu sayı 17 Haziran'da 85 ile 12 günlük çatışma dönemindeki en düşük seviyeye indi.
İran ve İsrail arasındaki ateşkesin ilan edildiği 24 Haziran'da Hürmüz Boğazını kullanan ticari gemi sayısı günlük 110'a yükseldi.
PETROL TAŞIMA MALİYETLERİ DÜŞTÜ
Çatışma sırasında Hürmüz Boğazı'nın kapatılabileceğine yönelik endişeler ve tanker operatörlerinin buradan geçişlere temkinli yaklaşması nedeniyle Boğaz'dan ham petrol ve petrol ürünü taşımanın maliyeti keskin şekilde artış göstermişti. Özellikle Hürmüz Boğaz'ından geçen petrol ve petrol ürünlerinin büyük bir kısmının Asya ülkelerine ulaştırılması nedeniyle, Orta Doğu-Çin ve Orta Doğu-Japonya hattında taşıma maliyetleri yükselmişti.
AA muhabirinin Londra Menkul Kıymetler Borsası'ndan (LSEG) edindiği "LSEG Shipping Insights" verilerine göre, Orta Doğu'dan Çin'e giden çok büyük ham petrol tankerleri (VLCC) için referans navlunlar, 12 Haziran'daki 44,92 Worldscale puandan ateşkes ilanı öncesi 24 Haziran'da 90 Worldscale puanın üzerine çıktı. Worldscale puanları, her büyük rota için yılbaşında belirlenen sabit bir temel ücretin yüzde ifadesi olarak kullanılıyor.
Referans navlun ateşkesin devreye girdiği 25 Haziran itibarıyla düşüşe geçerek, 30 Haziran itibarıyla 50 WorldScale puana geriledi. Böylece, Orta Doğu'dan Çin'e ham petrol taşıma maliyeti ateşkes öncesine göre yüzde 44,5 geriledi.
Orta Doğu'dan Japonya'ya TC1 rotasında rafine petrol ürünü taşıyan LR2 tipi orta boy tankerler için referans navlunlar, 12 Haziran'da 116,84 Worldscale puan iken, ateşkes ilanı öncesi 24 Haziran'da 230 Worldscale puana yaklaştı.
Ateşkesin devrede olduğu 25 Haziran itibarıyla maliyetlerin gerilemeye başlamasıyla, Orta Doğu-Japonya rotasında petrol ürünleri taşımaya ilişkin referans navlun 30 Haziran'da 140 Worldscale puan seviyesine indi ve ateşkes öncesine göre yüzde 39 düşüş gösterdi.
Hürmüz Boğazı'nda taşıma maliyetleri hala çatışma öncesi seviyenin üzerinde bulunmasına rağmen, analistler piyasanın risk odaklı yapıdan arz-talep dinamikleriyle şekillenen yapıya geçiş yaptığını ve navlun fiyatlarında düşüş potansiyeli olduğunu ifade ediyor.