Etkinlikte "100 KOBİ'nin İkiz Dönüşüm Yolculuğu" projesi içgörü raporunun bulguları da paylaşıldı. 24 ilde 12 farklı sektörde faaliyet gösteren firmaların ilerleme süreçlerinin takip edilmesiyle hazırlanan rapora göre Türkiye'deki sektörlerin hacimleri ve gider kalemleri incelendiğinde dijitalleşmeyle faaliyet kârında %20-30 aralığında artış potansiyeli bulunuyor. Sürdürülebilirlik kriterlerine uyum ise %10 daha düşük maliyetle finansman imkanı sunuyor.
2024 yılında MEXT iş birliği ile "100 KOBİ'nin İkiz Dönüşüm Yolculuğu Projesi"ni başlatan İş Bankası, ülkemizde dijital ve yeşil dönüşümün tüm OSB'lere yayılmasını destekleme hedefiyle geçtiğimiz yıl Organize Sanayi Bölgeleri Üst Kuruluşu (OSBÜK) ile protokol imzalayarak "OSB'lerde İkiz Dönüşüm Buluşmaları"nı başlattı. Konya, Gaziantep, İzmir ve Ankara'nın ardından İstanbul'da KOBİ'leri bir araya getirdi.
"İŞLETMELERİMİZDE %10-20 ARASINDA VERİMLİLİK ARTIŞI…"
İş Bankası Genel Müdürü Hakan Aran, Cumhuriyetimizin 100. yılında başlattıkları 100 KOBİ'nin İkiz Dönüşüm Yolculuğu projesi ile seçilen firmalara yol haritaları oluşturduklarını ve gerekli adımların hayata geçirilmesi için bir finansman paketi de sunduklarını belirtti. Aran, sözlerini şöyle sürdürdü:
"Ne mutlu bize ki bugün bu işletmelerimizde %10 ile %20 arasında bir verimlilik artışı olduğunu görüyoruz. %12'den başlayan %50'ye kadar çıkan bir kapasite artışına tanıklık ettik. Üretim süreçlerinde %8 ile %35 arasında bir hata azaltımı mümkün oldu. Dijital kanallardan yapılan satışlarda %10 ile %20 arasında artış gerçekleşti. Enerji verimliği tarafında, özellikle sınırda karbon düzenlemesinden etkilenmeden Avrupa Birliği'ne ihracata devam edebilme kısmında %14-20 arasında enerji maliyetinde tasarruf, %5'ten %18'e varan atık azaltımı, %12'ye varan su tüketiminde azaltım, %9-11 arasında Kapsam 1 ve 2 emisyon azaltımı gerçekleşti. Ayrıca %10-15 arasında kaynak verimliliği artışı gerçekleşti. KOBİ'ler düzeyinde elde edilen bu faydaların ülkemizin küresel rekabet gücünde teknoloji, doğru metot, doğru finansmanla birleşirse hangi boyuta ulaşabileceğini göstermek adına çok kıymetli olduğunu düşünüyorum."
Aran, OSBÜK'le Haziran 2024'te imzalanan protokol ile 100 KOBİ'ye 2.356 KOBİ daha eklemeyi başardıklarını, bu dönemde kullandırdıkları 2,9 milyar lira krediye OSBÜK'le yapılan anlaşma kapsamında 20 milyar lirası nakdi olmak üzere toplam 41 milyar liralık daha kredi desteği verebildiklerini söyledi. Bu rakamların makul, karşılanabilir seviyelerde olduğunu; büyük adımlar atmadan da bu tarz dönüşümlerin başarılabildiğini söyleyen Aran, bu proje ile teknolojiyi doğru şekilde kullanarak küresel rekabete ayak uydurabilecek dönüşümün yapılabileceğini gösterdiklerine inandığını belirtti.
"OSB'LERDE DAHA DİJİTAL, DAHA YEŞİL, DAHA VERİMLİ, DAHA REKABETÇİ BİR ÜRETİM EKONOMİSİ İNŞA EDECEĞİZ"
Organize Sanayi Bölgeleri Üst Kuruluşu (OSBÜK) Başkanı Memiş Kütükcü ise organize sanayi bölgelerinin Türkiye'nin sanayi haritasını şekillendirdiğinin altını çizerek, "68 bin fabrikamızda 2 milyon 700 bin insanımıza doğrudan istihdam sağlıyoruz. Ülkemizin toplam sanayi üretiminin yarısını organize sanayi bölgelerimiz gerçekleştiriyor" dedi.
Ekonomide yaşanan zorlukların OSB'lerdeki üretimi de etkilediğini ancak OSB'lerin her şeye rağmen rotayı üretimden çevirmediğini anlatan Kütükcü, "Bugün dünya ekonomisinde rüzgarlar sert esiyor. Ülkemizdeki ve dünyadaki toparlanma süreci beklenenden daha uzun sürdü. Finansmana erişimdeki zorluklar işletmelerimizi doğrudan etkilemeyi sürdürüyor. Ancak biz bu zorlukları aşacağız. Bazen rüzgarlar sert esecek, hatta fırtınaya dönecek; direneceğiz. Ne olursa olsun, üreteceğiz, ihracat yapacağız ve Türkiye'yi muasır medeniyetler seviyesine hep birlikte çıkaracağız" şeklinde konuştu.
Türkiye'nin OSB alt yapısının Avrupa'nın en büyük üretim ağlarından biri olduğuna işaret eden Kütükcü, ikiz dönüşüm sürecinin önemine dikkat çektiği konuşmasını şöyle sürdürdü: "Yeşil sanayide, dijital dönüşümde Türkiye'ye rol model oluyoruz. Yeşil OSB Sertifikası alan organize sanayi bölgesi sayımız 27'ye ulaştı. Bu sayı daha da artacak. OSB sanayicilerimizin, ikiz dönüşüm sürecinde finansmana erişim, teknolojiye erişim ve veriye dayalı yönetim konusunda daha fazla desteğe ihtiyacı var. OSBÜK olarak tüm bunlarla ilgili çalışmalarımızı sürdüreceğiz. Organize sanayi bölgelerimizde daha dijital, daha yeşil, daha verimli, daha rekabetçi bir üretim ekonomisi inşa edeceğiz."
100 KOBİ'NİN İKİZ DÖNÜŞÜM YOLCULUĞU İÇGÖRÜ RAPORU
İş Bankası İktisadi Araştırmalar Müdürü Alper Gürler ve MEXT Genel Müdürü Efe Erdem de "100 KOBİ'nin İkiz Dönüşüm Yolculuğu" projesinin içgörü raporuna ilişkin detayları katılımcılarla paylaştı.
İş Bankası ve MEXT tarafından başlatılan projeye 16'sı küçük, 71'i orta, 13'ü büyük ölçekli olmak üzere toplam 100 firma dahil edildi. İçgörü raporu, Türkiye genelinde 24 ilde yerleşik bulunan ve imalat, ulaşım, ileri imalat, kimya, tekstil, metal-maden, elektronik, hızlı tüketim ürünleri, ilaç-sağlık, enerji, kağıt, biyoenerjiden oluşan 12 sektörde faaliyet gösteren firmaların bir yıllık ilerleme süreçlerinin takip edilmesiyle hazırlandı.
Çıktıların bağımsız bir kurum tarafından objektif şekilde ele alınması amacıyla Bain & Company katkılarıyla hazırlanan raporun öne çıkan bulguları şöyle:
Bir yıllık değerlendirmede, KOBİ'lerin dijital ve sürdürülebilirlik alanlarında anlamlı ilerlemeler kaydettikleri görüldü. İlerleme hızı dijitalleşme tarafta ölçülü, sürdürülebilirlik tarafında ise daha hızlı ve görünür oldu. Yatırımların; verimlilik, enerji tasarrufu ve kaynak yönetiminde sağlanan kazanımlar sayesinde 2,5 yıl gibi kısa bir sürede geri dönüş sağlayabileceği öngörülüyor.
Projeye dahil olan 100 KOBİ'nin başlangıçta küresel ortalamanın altında bir dijital olgunluk düzeyinde oldukları görüldü. Bununla birlikte gelişim potansiyelleri bulunduğu; özellikle "teknolojik olgunluk" ve "organizasyon yapısı ve yetenek hazırlık" boyutlarında gelişim fırsatlarının öne çıktığı değerlendirildi.
Sürdürülebilirlik dönüşümünde ise başlangıçta dijitalleşmeye kıyasla daha geride konumlanan firmalar için öne çıkan gelişim alanları "stratejik netlik ve kaynak planlamasının güçlendirilmesi", "değer zinciri yaklaşımının geliştirilmesi", "teknolojik altyapı ve veri yetkinliklerinin güçlendirilmesi" ile "liderlik sahiplenmesi ve yetenek gelişiminin güçlendirilmesi" olarak belirlendi.
İkiz dönüşümde yatırımların ertelenmesine, dönüşüm hızının yavaşlamasına ve kurumsal kapasitenin sınırlı kalmasına neden olan ortak zorluklar makro ekonomik durum ve belirsizlikler, kaynağa erişim zorluğu, iş gücü yetkinliği eksikliği, yönetim düzeyinde stratejik vizyon ve sahiplenme eksikliği, teknoloji ve ekipman altyapısı yetersizlikleri, tedarik zinciri olgunluğu düşüklüğü, ekosistem eksiklikleri, mevzuat erişimi ve uyum süreçlerinde zorluklar şeklinde sıralandı.
DİJİTALLEŞMEYLE FAALİYET KâRINDA %20-30 ARTIŞ POTANSİYELİ
Rapora göre ikiz dönüşümün somut kazanımları ise şöyle:
Projede yer alan 100 KOBİ'nin ortalama ciro verisine göre, yıllık cirosu yaklaşık 10 milyon dolar olan bir işletmenin, ikiz dönüşümde elde ettiği ilerleme sayesinde yıllık 320 bin ila 550 bin dolar arasında maliyet tasarrufu ve kâr artışı potansiyeline sahip olduğu görülüyor.
Türkiye'deki sektörlerin hacimleri ve gider kalemleri incelendiğinde dijitalleşme ile faaliyet kârında ortalama %20 ile %30 arasında artış potansiyeli tespit edildi.
Sürdürülebilirlik yatırımları, özellikle AB Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması (SKDM) kapsamında oluşabilecek maliyetleri azaltmada kritik bir rol oynuyor. SKDM, yüksek karbon yoğunluğuna sahip sektörlerde ihracat yapan işletmeler için net kârın önemli bir kısmına denk gelebilecek ek maliyetler yaratma potansiyeline sahip bulunuyor. En yüksek maliyet riskine sahip çimento, demir-çelik, diğer metaller ve genel imalat sektörlerinde kârın %60'ından fazlası risk altında bulunuyor. Emisyon azaltımı ve enerji verimliliği sağlayan uygulamalar, bu maliyetleri sınırlayarak ihracatta rekabetin korunmasına katkı sağlıyor.
SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK KRİTERLERİNE UYUM %10 DAHA DÜŞÜK MALİYETLE FİNANSMAN SAĞLIYOR
Kamu teşvikleri ve uluslararası fonlarla desteklenen bankacılık mekanizmaları, dönüşüm yatırımları için kaynak sağlıyor. Raporda Türkiye'deki en büyük 5 özel banka tarafından bugüne kadar yaklaşık 1,2 trilyon TL yeşil ve sosyal finansman sağlandığı; bu hacmin 2030'a kadar 5 trilyon TL'ye çıkarılmasının hedeflendiği ifade ediliyor.
Sürdürülebilirlik kriterlerine uyum sağlayan işletmeler, piyasa ortalamasına kıyasla yaklaşık %10 daha düşük maliyetli finansmana ulaşarak faiz yüklerini azaltabiliyor. Uygun finansmana erişim imkânı, özellikle borçluluk oranı yüksek sektörlerde net kârı önemli ölçüde artırma potansiyeli taşıyor.
Yenilenebilir enerji yatırımları (ör. çatı GES) ve enerji yönetim sistemleri, kısa sürede geri dönüş sağlayarak elektrik giderlerini azaltıyor. Projede yer alan 100 KOBİ arasında incelenen bir vaka çalışmasında, yaklaşık 630 bin dolar maliyetle kurulan 1 MW'lık çatı GES yatırımının yıllık 140 bin dolar elektrik tasarrufu sağlayarak 5 yıldan kısa sürede geri dönüş sağlaması bekleniyor.
İşletmeler için yenilenebilir kaynaklardan enerji üretimi kadar, tüketimi azaltmaya yönelik yatırımlar da önemli maliyet tasarrufu potansiyeli sunuyor. İncelenen vaka çalışmalarında, makinelerin yenilenmesiyle ileri imalat sektöründe yaklaşık %70 tasarruf; genel imalat sektöründe %20–50 arasında tasarruf sağlandığı görülüyor.
KOSGEB, TÜBİTAK ve uluslararası finans kuruluşları kaynaklı programlar; yenilenebilir enerji, enerji verimliliği, yeşil bina ve atık yönetimi gibi alanlardaki yatırımları destekliyor. Bu teşvikler, yatırım maliyeti yükünü azaltarak dönüşüm projelerinin hayata geçmesini hızlandırıyor.
İKİZ DÖNÜŞÜMDE İLHAM VERENLER
Ekonomi Gazetesi Yönetim Kurulu Başkanı Hakan Güldağ'ın moderatörlüğünde gerçekleştirilen "İkiz Dönüşümde İlham Verenler" panelinde İş Bankası KOBİ ve İşletme Bankacılığı Pazarlama Müdürü Özge Küllah Kurtuluş, Chef Seasons CEO'su Burak Hucuptan, ARMOSAN Yönetim Kurulu Başkanı Emel Yayalar ve Hezarfen Savunma Genel Müdürü Emre Fidan yeşil ve dijital dönüşüm yolculuklarına ilişkin paylaşımlarda bulundular. Teknoloji Yazarı M. Serdar Kuzuloğlu ise teknolojinin hayatımızdaki yerine ilişkin öngörülerini paylaştığı bir konuşma yaptı.