Küresel ticarette artan gerginlikler ABD borsalarını vurdu. Kayıplar derinleşirken uzmanlardan peş peşe açıklama geldi.
YATIRIMCI ENDİŞELİ
ABD Başkanı Donald Trump'ın tarife politikaları ve buna karşı atılan misilleme adımları küresel ticarette gerilimi tırmandırırken, resesyon korkusuyla dün ABD borsalarının kaybı yaklaşık 2 trilyon dolar oldu. Dünya genelinde enflasyon-resesyon ikilemi varlığını korurken, Trump'ın korumacı ticari politikalarının ekonomik görünüm üzerindeki etkilerine yönelik endişeler yatırımcıların odağında olmaya devam ediyor.
Başkan Trump, pazar günü verdiği bir röportajda, Kanada ve Meksika'ya yönelik tarifelerin, bu yıl ülke ekonomisinin resesyona girmesine ya da enflasyonun artmasına yol açabileceği olasılığını göz ardı etmemişti.
Tarifeler nedeniyle bu yıl resesyon beklenip beklenmediği sorusuna yanıt veren Trump, böyle konularda tahmin yapmaktan "nefret ettiğini" söyledi. Trump, "Şu anda bir geçiş dönemi var çünkü yaptığımız şey çok büyük. Amerika'ya zenginliği geri getiriyoruz. Bu, çok önemli bir şey. Her zaman biraz zaman alan dönemler vardır." demişti.
Tarifelerin enflasyonu körükleyip körüklemeyeceğine ilişkin ise Trump, enflasyonu etkileyebileceğini ancak faiz oranlarının da düştüğünü vurgulamıştı.
RESESYON KORKULARI KÖRÜKLENDİ
ABD Başkanı Trump'ın hafta sonunda yaptığı açıklamalar, tarifelerle birlikte ticarette artan gerilimin ekonomik yavaşlamayı tetikleyebileceğine dair endişeleri körükledi. Öte yandan, ABD'nin tariflerine yönelik misilleme açıklamaları sürerken, Kanada'nın en kalabalık eyaleti Ontario'nun Başbakanı Doug Ford, gümrük vergilerine karşılık ABD eyaletlerine sağladıkları elektriğe yüzde 25 oranında ek ücret uygulayacaklarını bildirdi.
ABD bunu tırmandırırsa, elektriği tamamen kesmekte tereddüt etmeyeceğini söyleyen Ford, bu ticaret savaşının sorumlusunun Trump olduğunu ifade etti. Tarife politikasına ilişkin gelişmeler piyasaların yönü üzerinde etkili olmayı sürdürürken, Trump'ın çelik ve alüminyum ithalatına getirdiği yüzde 25 gümrük vergisinin de 12 Mart'ta yürürlüğe girmesi bekleniyor.
TÜKETİCİLER KÖTÜMSER
Geçen hafta açıklanan istihdam verilerinden alınan sinyaller ABD'deki büyümeye ilişkin riskleri desteklerken, tüketicilerin enflasyon beklentileri de kötüleşti. Yarın açıklanacak enflasyon verileri öncesi ABD Merkez Bankası (Fed) New York Şubesi'nin açıkladığı Tüketici Beklentileri Anketi'nin sonuçları, ABD'de tüketicilerin kısa vadeli enflasyon beklentisinin yükseldiğini ortaya koydu.
Buna göre, gelecek 12 ayı kapsayan kısa vadeli medyan enflasyon beklentisi geçen ay yüzde 3'ten yüzde 3,1'e çıkarken, dört ayda ilk kez artış kaydetti. Ayrıca New York Fed, ABD'de hane halkının şubatta gelecek yıl için mali durumları konusunda daha fazla kötümser olduğunu, işsizlik, temerrüt ve krediye erişim beklentilerinin belirgin şekilde kötüleştiğini bildirdi.
Ekonomistler de son günlerde ABD ekonomisi için resesyon tahminlerini yükseltirken, giderek daha karamsar bir görünüme işaret etti.
KORKU ENDEKSİ TIRMANIŞA GEÇTİ
Bu gelişmelerle "korku endeksi" olarak da bilinen VIX Endeksi, yüzde 19'un üzerinde artarak 27,8'e yükselirken, geçen yıl ağustos ayından bu yana en yüksek seviyesini gördü. ABD'nin 10 yıl vadeli tahvil faizi yüzde 4,1550'ye kadar gerilerken, dolar endeksi yüzde 0,10 artışla 103,9'a çıktı.
New York borsasında endeksler de dün kayıplarını derinleştirirken, Dow Jones endeksi, gün içinde 1100 puanın üzerinde kayıpla 41.612,92 seviyesine kadar indi. Kapanışta düşüşü bir miktar hız kesse de Dow Jones endeksi günü 900 puana yakın kayıpla tamamladı. Endeks, kapanışta, yüzde 2,08 azalışla 41.912,35 puana indi.
S&P 500 endeksi de 155 puan düştü ve yüzde 2,69 azalarak 5.614,71 puana geriledi. Endeksler arasında dün en yüksek oranda kaybı yüzde 4 azalışla Nasdaq gördü. 2022'den bu yana en kötü gününü yaşayan endeks, 700 puanın üzerinde azalışla 17.468,32 puana indi.
Böylelikle S&P 500 endeksi, 19 Şubat'ta ulaştığı zirvesine göre yaklaşık yüzde 7, Nasdaq endeksi de 16 Aralık 2024'te gördüğü en yüksek seviyesine kıyasla yüzde 13'ten fazla değer kaybetmiş oldu.
ABD'nin önde gelen teknoloji şirketleri de hisselerinde derin kayıplar yaşarken, piyasalardan yaklaşık 2 trilyon dolar silindi.
ABD PİYASALARI İÇİN ZOR GÜN
ING'nin Amerika Araştırma Bölgesel Başkanı Padhraic Garvey konuya ilişkin AA muhabirine, "Şiddetli riskten kaçış ve yüksek volatilite ile ABD piyasaları için zor bir gün oldu." değerlendirmesinde bulundu. Burada bir "pazartesi çöküşü" olmadığını ifade eden Garvey, ancak geçen haftaki ön zayıflığın ardından yavaş bir güney hareketinin olduğunu dile getirdi.
Garvey, ABD'nin 10 yıllık hazine tahvili faizinin yüzde 4,20 seviyesine yaklaştığını belirterek, "10 yıllık tahvil faizinin yüzde 4 seviyesinin altına inmesi ve orada kalması için, doğrudan bir resesyona işaret eden daha agresif bir faiz indirimi fiyatlaması olması gerekecek. Henüz o noktada değiliz, ancak durumu dikkatle izliyoruz." ifadelerini kullandı.
TRUMP TARİFELERİ EKONOMİYE GERİYE GETİREBİLİR
Moody's Analytics Başekonomisti Mark Zandi de "ABD'nin önümüzdeki yıl resesyona girme riski rahatsız edici derecede yüksek ve artıyor." dedi. Yılın başında yüzde 15 olarak gördüğü bu ihtimali şimdi yüzde 35 olarak değerlendirdiğini belirten Zandi, "Bağlam açısından, tipik resesyon olasılığı yüzde 15'tir. ABD ekonomisi tarihsel olarak ortalama her 6 ya da 7 yılda bir resesyona girmekte." ifadelerini kullandı.
Zandi, "Trump yönetiminin açıkladığı tarife artışlarını gerçekleştirmesi ve bunları birkaç aydan daha uzun bir süre devam ettirmesi halinde ekonomide bir gerileme yaşanması muhtemel. Bu tarifeler, ABD'nin ticaret ortaklarının ABD ürünlerine kendi tarifelerini ve tarife dışı engellerini uygulamasıyla birlikte küresel bir ticaret savaşını tetikleyecektir." değerlendirmesinde bulundu.
Hisse senedi fiyatlarının da düşmeye devam edeceğini belirten Zandi, ekonominin mevcut büyümesinin büyük bir kısmını sağlayan varlıklı Amerikalıların servet ve harcamaları üzerinde baskı yaratacağını aktardı.
Zandi, "Elbette Hükümet Verimliliği Departmanının (DOGE) kamu istihdamı ve finansmanında yaptığı gelişigüzel kesintiler ile önümüzdeki haftalarda gündeme gelecek hükümetin kapanması ve Hazine'nin borç limiti konusundaki belirsizlik de ekonomi üzerinde baskı yaratıyor." dedi.
Ayrıca Zandi, zayıf ya da durgun bir ekonominin, vergi gelirlerini vuracağı ve işsizlik sigortası ile diğer gelir destek programları için devlet harcamalarını otomatik olarak artıracağı için ülkenin mali sorunlarını da şiddetlendireceğini ifade etti.
EKONOMİK KOŞULLAR KÖTÜLEŞEBİLİR
Fitch Ratings ABD Ekonomik Araştırmalar Başkanı Olu Sonola ise "Şu anki tahminlerimizde yakın vadede bir resesyon öngörmüyoruz, ancak resesyon riskinin bir ya da iki ay öncesine göre biraz daha yüksek olduğunu söylemek mümkün." dedi. Sonola, piyasadaki gerilemenin "hız kesmeden" devam etmesi ve ticari gerilimlerin "baş döndürücü" bir hızla sürmesi halinde tüketiciler ve iş dünyasının bu durumu dikkate alacağını belirtti.
Artan belirsizliğin tüketicileri tasarruflarını artırmaya ve harcamalarını kısmaya teşvik edebileceğine işaret eden Sonola, "İşletmeler de sermaye harcamalarını kısabilir ve genellikle işletme harcamalarındaki ciddi bir gerileme resesyonu tetikleyebilir." değerlendirmesinde bulundu.
Sonola, "Şu an için ekonomi hala iyi durumda, ancak küresel ticaret savaşının tam anlamıyla çıkması halinde ekonomik koşullar hızla kötüleşebilir." ifadelerini kullandı.