EYT nedir, şartları neler, kimleri kapsıyor soruları yeniden gündemdeki yerini aldı. Kıdem tazminatı, borçlanma, staj, prim eksiği gibi konu başlıkları ön plana çıkarken kapsam konusunda açıklama geldi. EYT son dakika haberleri bugün de en çok araştırılanlar arasında. Emeklilikte yaşa takılanlar formülleri ve taslağı yılsonu yaklaşırken netlik kazanmaya başladı. Yasa düzenlemesi 1,5 milyon emekli adayının çözümü olacak. İşte, 2022 EYT son durum…
EYT YASASI ARALIKTA MECLİSE SUNULACAK!
Düzenlemeyle ilgili yanıltıcı birçok haberin yer alması sebebiyle Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı yazılı bir açıklama yaptı. Buna göre:
"Bakanlığımız, emeklilikte yaşa takılanlar için yapılacak düzenleme konusunda başta işçi ve işveren örgütleri olmak üzere, odalar ve diğer ilgili sivil kuruluşlarla sürdürdüğü görüşmeleri tamamladıktan sonra çalışmaya nihai halini verip TBMM'ye sunacak ve uygulama takvimi, TBMM tarafından belirlenecektir." Denildi.
Ayrıca Bakan Bilgin'in son EYT açıklaması şöyle oldu:
"EYT'yi, aralık ayı içerisinde Meclise takdim edeceğiz. EYT yasası ile emekli olacak 1,5 milyon kişi var"
KAPSAM BELLİ; PRİME TAKILANLAR OLMAYACAK!
"Milyonlarca EYT'li var deniliyor. Rakamlar 5 milyondan 8 milyona kadar çıkıyor. Şu anda yaş şartını kaldırsak emekli olacak, prim gün sayısı ve hizmet yılı tutan 1.5 milyon insan var. 1.5 milyon dediğim rakam, haziranda aldığımız veri.
Bu rakam yılsonu itibarıyla değişir. Bazı milletvekillerince 'prime takılanlar' gibi bir şeyin oluşacağı söyledi. Prime takılanlar olmayacak. Çünkü o günkü, 8 Eylül 1999 öncesi prim gün şartını değiştirmiyoruz; 5000 ve 5400.
İki şartı kaldırmıyoruz: Prim gün sayısı ve yıl sayısı. Kadınlar için 20, erkekler için 25 şartını yerine getirdikleri zaman onlar da bundan istifade edecekler. Yani yaptığımız herkesi kapsayan bir düzenleme, sınır koyan değil."
YÜZDE 87'Sİ BİR İŞTE ÇALIŞIYOR
EYT'nin 2023'te uygulamaya konulacağını ifade eden Bilgin, "EYT'lilerin çoğu 4A'lıdır, SSK'lıdır. Onların da yüzde 87'si bir işte çalışmaktadır. Özel sektör kıdem tazminatı yüküyle karşı karşıya kalacaktır. Kimse endişe etmesin. Bu sorun bu sene Meclis'te çözülmüş olarak gelecek" dedi.
BAKAN NEBATİ: KABİNEDE GÜNDEME GELİR
Hakkında çıkan haberlerin asılsız olduğuna dikkat çeken Bakan Nebati EYT açıklaması şöyle oldu:
"Bu konuda hiç kimseye benim bir ifadem sözüm, bakışım, duruşum olmamıştır. Ama EYT konusu önemli bir konu. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı bu konu üzerinde ayrıntılı bir şekilde çalışıyor. Bizler de iş birliğini yürütüyoruz. Son kararı mutlak suretle Çalışma Bakanlığı ile Hazine ve Maliye Bakanlığının koordinasyonunda yürüyen bu iş sonra kabinede gündeme gelir ve Sayın Cumhurbaşkanımız da bunu açıklayacaktır."
BAŞKAN ERDOĞAN: ARKA ARKAYA AÇIKLANACAK!
Başkan Recep Tayyip Erdoğan, konuyla ilgili son olarak şunları kaydetmişti:
"Şu anda sağ olsun Vedat Bey ekibiyle beraber Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığımız çalışmalarını yoğun bir şekilde devam ettiriyor. Bu çalışmalarla birlikte inşallah önümüzdeki ay ve yeni yıl, bunların arka arkaya açıklandığı aylar olacak ve buralardaki ücret politikalarımız da ne durumdaysa bunları da yine açıklayacağız. Tabii en önemlisi bunlardan asgari ücretin yeniden tespiti çalışması olacak.
Bu çalışmayla birlikte de gerek sözleşmeliler gerek EYT bütün bunlar, arka arkaya yani biz 2023'e bunları da açıklayarak girmiş olacağız."
MASADAKİ FORMÜL BELLİ!
Geçtiğimiz günlerde gelen Bakan Bilgin'in EYT açıklaması şöyle:
"Bu konuyla ilgili şunu söyleyeyim bir defa. Birçok televizyon kanalında çeşitli uzmanlar ellerinde kalemle hesaplar falan yapıyorlar. Onların hiçbiri bizim önümüzde yok öncelikle onu söyleyeyim. Televizyonda çıkarıyorlar işte 'şunlar da girecek bunlar da çıkacak' öyle bir şey yok. 1999 yılı öncesi biliyorsunuz yaş ile ilgili bir sorun var. O sorunu biz çözüyoruz.
Önümüzde tek bir model var yani çok sayıda insan var tahmin edeceğiniz gibi. Onların teker teker durumlarını, primlerini, çalışma gün sayılarını, yılları gibi, bunları gözden geçirip, en uygun en kapsayıcı çözümlemeyi yapacağız."
EYT NE ZAMAN ÇIKACAK?
Niye şimdi açıklamıyorsunuz diyenler var. Henüz çalışmamız bitmedi. İkincisi adım adım açıklıyoruz. Zaten açıklasak da ocak ayından sonra uygulamaya sokulacak. Şimdi açıklamanı bir anlamı ve acelesi yok. Biraz önce bahsettiğim sorunları adım adım açıklayacağız. Aralık'ta da inşallah Meclis'te aralık ayının ilk haftası çalışma tertip ettiler. Meclis'e aralık ayında intikal ettireceğimizi zaten paylaştım"
"Şimdi açıklamanın bu anlamda acelesi yok. Sözleşmeli personel, geçici işçiler, diğer sorunları açıklayacağız. Aralık ayının ilk haftasında çalışma biter bitmez de meclise intikal ettireceğiz."
Konuyla ilgili Sabah Ekonomi yazarı Faruk Erdem'in haberine göre; EYT düzenlemesinin Aralık ayında Meclis'te olması ve 15 Ocak 2023'te yürürlüğe girmesi bekleniyor.
Buna göre ocak zammında da yararlanacak emeklililerin ilk maaşlarını Şubat ayı itibarıyla alması bekleniyor.
MEVCUT YASADA EMEKLİLİK İÇİN 3 ŞART VAR
Sabah Ekonomi yazarı Faruk Erdem'in haberine göre:
Türkiye'de emeklilik için mevcut yasalara göre 3 şart gerekiyor. Prim, yıl ve yaş. 8 Eylül 1999 öncesi için SSK'da primler işe giriş tarihine göre 5.000 ile 5.975 gün arasında değişirken, bu tarihten sonra işe girenler için yıl şartı kalkıyor ancak prim şartı 7.000 güne çıkıyor. Bağ-Kur'da ise kadınlar için 7.200 erkekler için ise 9.000 prim gerekiyor.
Bakıldığında emekli olabilmek için mutlaka istenen prim gün sayısını doldurmak lazım. Bu günlerde milyonlarca vatandaşın beklediği EYT düzenlemesi çıktığında da yine emeklilik için prim gün sayısı önem kazanacak. 8 Eylül 1999 öncesine dönüldüğünde bile SSK'da en az 5.000 gün gerekecek.
EKSİK PRİME BORÇLANMA İMKANI!
Prim günlerini tamamlamak için Yasalarımız değişik kesimlere borçlanma imkanları sunuyor. Bunlardan ön çok bilinenleri ise doğum ve askerlik borçlanmaları…
Borçlanma parasını ödeyerek toplu olarak prim satın alma anlamına geliyor. Erkekler askerlikte geçen sürelerin parasını ödeyerek prim gün sayılarına ekleyebiliyor. Kadınlar da sigortadan sonraki 3 çocuğa kadar doğum borçlanması yapabiliyor.
Borçlanma için yasanın çıkmasını beklemeye gerek var mı?
Yasa teklifi en geç aralık ayında Meclis'e gelecek. Borçlanma primleri ocak ayında artacak.
Yeni yılda asgari ücretle birlikte borçlanma tutarları da artacağı için öncesinde borçlanmaya gitmek avantajlı oluyor. Düzenleme 8 Eylül 1999 öncesi sigortalı çalışmaya başlayanları kapsayacak.
Yasa çıktıktan sonra askerlik borçlanması için, yasada açık hüküm bulunması, yönetmelikle uygulamaya açıklık getirilmesi ya da yargı kararıyla uygulamaya teşmil edilmesi gerekiyor. Emeklilikte Yaşa Takılanların (EYT) merak ettiği bazı soruların yanıtları şöyle:
Kasım 1999 yılında işe başladım, fiili hizmet zammıyla emekliliğim öne çekilir mi?
Bugün 45'in üzerinde uygulanan yıpranma payının sigorta girişini 1999 öncesine çekmede etkisi bulunmuyor. Yıpranmaya tabi çalışanların gün sayılarının yüksek olması nedeniyle normal sigortalılardan daha avantajlı olmaları söz konusu.
Diğer yandan 2000 yılı öncesi, örneğin Kasım 1999 yılında fiili hizmet zammıyla çalışıldıysa yıpranma süresi geri çekilerek EYT kapsamına girilebilir.
Askerlik borçlanması sigortalılığın başlangıç tarihini ne kadar öne çeker, kıdem tazminatı hakkı doğar mı?
Sigortalı işe başlamadan önce askerlik yapanlar hem sigorta tarihini geriye götürebilir hem de prim gün sayısını artırabilir. Askerlik öncesi bir işte çalışmamış olanların askerlik borçlanması yapması yaş ve günlerini öne çekmesinde yarar bulunuyor.
İşe girdikten sonra askerlik yapanların borçlanması ise sadece prim ödeme gün sayısını artırıyor, ancak emeklilik tarihini öne çekmiyor. Şubat 2000 tarihinde sigortalı işe başlayıp askerliğini 1999 yılında yapan borçlanarak emekli olabiliyor.
Emeklilikte, aylığı artırmada 2000 öncesi primler neden altın değerinde?
SGK'ya bildirilen prime esas kazanç emekli aylığını artırmada büyük önem taşıyor. Gösterge sisteminin esas alındığı 2000 öncesi primler emekli aylığını yükseltiyor.
Bu nedenle de 1996, 1997, 1998 ve 1999'da yatırılan primler aylığı artırmada önem taşıyor. Emekli aylığını artırmak için 2000 öncesi yüksek tavandan borçlanmakta fayda bulunuyor.
Yasa çıktıktan sonra borçlanma yolunun kapatılması söz konusu olabilir mi?
Sigortası 8 Eylül 1999 tarihinden önce başlayanların EYT kapsamında olacağı ifade ediliyor.
Bu tarihin kesinleşmesi halinde öncesi için borçlanma imkânı bulunuyor. Bu yolun kapatılacağı ihtimali zayıf. Ancak askerlik borçlanması için yasada açık hüküm bulunması, yönetmelikle uygulamaya açıklık getirilmesinde yarar bulunuyor.
Staj sigortası EYT kapsamına girmeyi sağlar mı?
Staj sigortasıyla uzun vadeli sigorta kollarına tabi çalışmaya başladıkları tarih arasında doğum yapan kadınlar başlangıç tarihini borçlanma yaptığı gün sayısı kadar geri çekebilecek.
Bunun dışında staj süresince yapılan sigorta emeklilikte dikkate alınmadığı için 1999 öncesi staj yapanlar EYT kapsamında yer almıyor.
