Ülkemizde yaklaşık olarak 12.5 milyonu aşkın emekli devletten maaş alırken, bir o kadar da öalışan emekli olmak için gün sayan vatandaş bulunuyor. Çalışma hayatının sonlarına yaklaşanlar, yoğun olarak yüksek emekli maaşı almanın yolları bu maaşların nasıl hesaplanacağına ilişkin araştırmalar yapıyor. Haberimizde konuya ilişkin bilgileri en ince detayına kadar bulabilirsiniz. İşte o şartlar...
YÜKSEK EMEKLİ MAAŞI İÇİN...
Tabii, emekli maaşı bağlanırken, kişinin işçi mi, Bağ-Kurlu mu, memur mu; hangi statüde çalıştığına da bakılıyor. Burada kişinin son 7 yılda hangi statüde çalıştığı önemli. Son 7 yılda, yani 2 bin 520 gün, kişi hangi statüde çalışmışsa emekliliği de o statüye göre oluyor ve emekli aylığı da buna göre belirleniyor. 7 yılla da kasıt, son prim ödeme tarihinden önceki fiili hizmet yılı. Örneğin, son 7 yılda Bağ-Kurlu çalışılmışsa bu statüden emekli olunuyor.
BU TARİHTEN SONRA SİGORTALI OLANLAR...
Peki, son 7 yılda iki farklı statüde; hem Bağ-Kurlu hem de SSK'lı çalışılmışsa ne olacak? O zaman da son 3,5 yıl, bin 261 gün, hangi statüde iseniz, oradan emekli olacaksınız. Örneğin, son 7 yıl hem SSK'lı hem de Bağ-Kurlu olarak çalıştınız, ancak son 3.5 yıl SSK'lıydınız; emekliliğiniz SSK'dan olacak ve buna göre maaş bağlanacak. Şunu da belirteyim, 1 Ekim 2018'den sonra ilk kez sigortalı olanlarda durum değişiyor..
KİMLERİN EMEKLİ MAAŞI DÜŞÜYOR?
Gelelim, emeklilik şartları yerine getirilse bile çalışmaya devam ettikçe emekli maaşı artır mı, yükselir mi sorunun cevabına. Bir kere, sosyal güvenlik kurumuna ne kadar yüksek ücret bildirilip, ne kadar yüksek prim ödenirse emekli aylığı da o oranda yüksek oluyor. Bugün asgari ücret ve asgari ücretin biraz üzerinde maaşla çalışanlar emekli olmayıp, yüksek maaş alabilmek için daha fazla çalıştıklarında; maalesef emekli maaşları düşer. Ne kadar düşer derseniz? Her ay 1-3 lira arasında azalır.
EMEKLİ MAAŞI NEDEN DÜŞER?
Neden düşer diye sorarsanız? Aylık bağlama oranları düştükçe emekli aylığı da düşer de ondan. Ancak asgari ücretin iki-üç katından fazla maaş alanlar emekli olmayıp, ne kadar uzun süre çalışırlarsa emekli maaşları da artar. Örnekle anlatayım: 2 bin 520 lira ile 5 bin lira arasında maaş alanlar, emeklilik şartlarını yerine getirip de çalışmaya devam ederlerse, emekli aylıkları azalır. Ama bugün aylık 8 bin liranın üzerinden maaş bildirenler, emekli olmayıp, çalışmaya devam ederlerse emekli aylıkları da çalıştıkları süre kadar artar..
Hele ki, tavandan sigorta bildirimi yapanlar –ki, 2019 için SSK tavanı 19 bin 188 lira- çalışmaya devam ederlerse aylık 20 liranın da üzerinde emekli aylıkları yükselir. Sözün özü, eğer asgari ücret ve iki katı üzerinde aylık maaş alıyorsanız ve maaşınızı tavandan gösteremiyorsanız uzun süre çalışmanın faydası yok aksine zararı var. Ama yok yüksek maaş alıyorsanız ve sigorta bildirimini de tavandan yapıyorsanız emekliliğiniz gelse de çalışmaya devam edebilirsiniz.
EN DÜŞÜK EMEKLİ MAAŞI NE KADAR OLDU?
Asgari ücret 2019 yılı için net 2 bin 20 TL, brüt ücret ise 2 bin 558 TL olarak belirlendi. Asgari ücret zammının belli olmasının ardından işsizlik maaşı miktarı da belli oldu. Buna göre işsizlik ödeneği miktarı 2019 yılı için en düşük 1.015 lira, en yüksek 2.030 lira oldu.
EMEKLİ MAAŞI NASIL HESAPLANIR?
Emekli maaşı kişinin çalıştığı süreye ve ödediği prim miktarı gibi bazı spesifik kriterlere göre hesaplanmaktadır. Uzun süre çalışan ve yüksek prim ödeyen sigortalılar diğerlerine göre daha fazla maaş alıyor.
Emekli maaşları Ocak ve Temmuz aylarında enflasyon farkına göre yılda iki kez zamlanıyor.
SGK MAAŞ NASIL HESAPLANIR?
Günümüzde emeklilik talebinde bulunan SSK'lıların büyük çoğunluğu, 2000 yılı öncesi çalışması bulunan kişilerden oluşuyor. Bu kişilerin aylıkları hesaplanırken 2000 öncesi çalışmaları ayrı, 2000-2008/Ekim arası ayrı ve 2008/Ekim sonrası için ayrı olmak üzere üç farklı hesaplama yapılıyor. Üç ayrı hesaplamayla bulunan kısmi aylıklar birleştirilince, kişinin bugünkü aylığı bulunmuş oluyor. SSK'lının emekli aylığı hesaplanırken;
2000 yılından önceki çalışmalar gösterge sistemine göre dikkate alınıyor. Bu dönemdeki prim gününüz toplam çalışmanız içerisinde ne kadar fazlaysa, bağlanacak aylık o kadar yüksek oluyor.
1990-2000 arasında boşluğu olan ya da bu dönemde asgari ücretten prim ödemiş olanların maaşı, diğerlerine göre daha düşük bağlanıyor.
2000 yılı öncesinin kısmi aylığı bulunduktan sonra sıra 01.01.2000–30.09.2008 dönemi kısmi aylığının hesaplanmasına geliyor. Bu dönemde gösterge sisteminin yerine TÜFE ve gelişme hızından oluşan "Güncelleme Katsayısı" sistemine geçildi ve aylık bağlama oranı düşürüldü. Dolayısıyla emekli aylığınızın miktarını bu dönemdeki çalışmalarınız daha az etkiliyor. Prim gününüz ve ortalama kazancınız esas alınarak bu döneme ait kısmi aylığınız bulunuyor.
Şimdi sıra 2008/Ekim sonrası kısmi aylığın hesaplanmasına. Bu dönemde de Güncelleme Katsayısı kullanılmakta fakat gelişme hızının tamamı değil %30'u dikkate alınıyor. Ayrıca aylık bağlama oranı da yıllık %2'ye düşürüldü. Dolayısıyla toplam çalışmalar içerisinde aylığı en az bu dönemdeki çalışmalar etkiliyor. Hatta bazı çalışanlar için çalıştıkça emekli aylığı düşüyor.
2008/Ekim sonrasına ait kısmi aylık da bulununca, üç döneme ait kısmi aylıklar birleştiriliyor ve bugünkü aylık bulunmuş oluyor.
