Emekli aylığının miktarı prime esas kazanç, çalışma süresiyle beraber dilekçe verilen tarihe göre değişiyor. Yeni yılda yapılacak zamlar, enflasyon, büyüme verileri emekli aylığını ve kıdemi artıracağı için ekim, kasım ya da aralıkta değil 1 Ocak 2024'ten itibaren dilekçe vermek daha avantajlı olacak. Bu yıl emekliler refah payıyla birlikte yılın tamamında yaklaşık yüzde 62.5 zam aldı. Emekli aylıkları 3 Ocak'ta açıklanacak aralık ayı enflasyonu ile netleşecek. Ocakta başvuranlar yüzde 4 öngörülen büyümeden de fark alacak. Ocak 2024'te başvuranların aylıkları yüzde 68'e yakın artacak. Bu durumda 1 Ocak 2024'te dilekçe verip emekli olanların aylıklarında yüzde 10'e yakın bir fark ortaya çıkacak.
YÜZDE 50 ARTACAK
Bugün brüt 13 bin 414 lira olan asgari ücretin yeni yılda yüzde 50'ye yakın artarak brüt 20 bin lira olması tahmin ediliyor. Bugün itibarıyla 20 yıldır asgari ücretle çalışan emekli olması durumunda 268 bin 280 lira kıdem tazminatına hak kazanıyor. Ocak ayını beklemesi durumunda alacağı kıdem tazminatı 400 bin liraya ulaşıyor. Bugün 23 bin 490 lira olan kıdem tazminatı tavanı da (yüzde 50 artış tahminine göre) 35 bin lira olacak. Yüksek maaş alanlar için de yeni yılda emeklilik dilekçesi vermek daha avantajlı olacak. Yüksek emekli aylığı ve kıdem tazminatı konusunda merak edilen soruların yanıtları şöyle:
Emeklilik dilekçesinin verildiği tarih aylık miktarını yükseltir mi?
Emeklı aylığının miktarı prime esas kazanç, çalışma süresiyle birlikte dilekçe tarihine göre de değişiyor. Çünkü aylık bağlanırken yıl içinde yapılan artışlar, enflasyon, büyüme veriler, hükümetin bu yıl olduğu gibi refah payı eklemesi gibi birçok unsur etkili oluyor. Bu yıl emekli olmak isteyenlerden özel sektörde çalışanların en geç 31 Aralık 2023, kamuda çalışanların 14 Ocak 2024 tarihinde dilekçe vermesi gerekiyor. Diğer yandan 2024 yılında emekli olmak isteyenlerden özel sektörde çalışanların 1 Ocak 2024, kamu sektöründe çalışanların da 15 Ocak 2024 tarihinden sonra aylık talebinde bulunması gerekiyor.
Prim günü eksik olanlar yaş koşulunu yerine getirirse emekli olabilir mi?
Normal emeklilik için prim günü yetmeyen daha az primle yaştan emekliliğe hak kazanabilir. Yaştan emeklilik için SSK'lılarda aranan koşullar şöyle: "8 Eylül 1999 tarihinden önce çalışmaya başlayanlar en az 15 yıl sigortalılık süresi ve 3.600 prim gününü doldurarak kadınsa 50, erkekse 55 yaş. 8 Eylül 1999 -30 Nisan 2008 tarihleri arasında çalışmaya başlayanlar 25 yıl sigortalılık süresi ve en az 4.500 prim günüyle kadın ise 58, erkek ise 60 yaş. 1 Mayıs 2008 tarihinden sonra çalışmaya başlayanlar en az 5.400 prim günüyle kadın ise 61, erkek ise 63 yaşında emekli olabilir
Yaşlılık aylığı bağlanacak statü nasıl belirleniyor?
1
Ekim 2008 ve sonrasında ilk defa sigortalı olanlar çalışma hayatı boyunca en fazla hizmetinin bulunduğu statüden emekli olur. Bu tarihten önce sigortalı olanlar ise son yedi yıllık fiili hizmet süresi içinde fiili hizmet süresi fazla statüden, hizmet sürelerinin eşit olması halinde ise eşit hizmet sürelerinden sonuncusunun tabi olduğu statüden bağlanıyor.
Emeklilik dilekçemi şimdi mi 2024 yılında mı versem daha avantajlı olur?
Emekli aylığının uzun yıllar alınacağı ve yaşamak için güvence olduğu düşünüldüğünde başvuru konusunda da dikkatli davranmak gerekiyor. Bu yıl emeklilere yüzde 30 ardından da yüzde 25 zam yapıldı. Enflasyon farkına refah payının eklenmesiyle birlikte yıl içinde yapılan toplam zam yüzde 62.5'e ulaştı. Şimdi dilekçe verirseniz bu artıştan yararlanacaksınız. 2024 yılında emeklilere yapılacak zam Aralık ayı enflasyonun açıklanacağı 3 Ocak'ta netleşecek. Orta Vadeli Program'da (OVP) yıl sonu enflasyon hedefi yüzde 65 olmakla birlikte tahminler yüzde 68 olacağı yönünde. Büyüme tahmini de yüzde 4 öngörülürken, enflasyon ve büyüme tahminleri dikkate alındığında gelecek yıl başvuracakların emekli aylıklarında yaklaşık yüzde 68'e yakın bir artış söz konusu olacak. Büyüme, refah payı dikkate alındığında 2024 yılında emekli olanlar yüzde 10'a yakın fazla aylık alacak. Sadece aylık değil kıdem tazminatı da artacak.
Emekli aylığımın yüksek olması için uzun yıllar çalışmam, prim günümün fazla olması etkili mi?
Uzun yıllar çalışmak, prim gün sayısının yüksek olması tek başına emekli aylığına yükseltmeye yetmez. Yüksek emekli aylığı içni brüt kazancın yüksek yatırılması kritik öneme sahip. Sosyal Güvenlik Kurumu'na bildirilen matrah arttıkça emekli aylığı da artar. İki işte çalışanların ikinci iş için prim yatırması da aylığı yükseltir.
EYT'li Bağ-Kur'lu prim gününün 9 binden 7.200'e düşmesi düzenlemesinden yararlanır mı?
Prim gününün, sigorta başlangıç tarihine bakılmadan bütün küçük esnaf için düşürülmesi bekleniyor. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı bu konuda çalışma yürütüyor. Bağ-Kur prim gününün 7.200'e düşürülmesi durumunda 8 Eylül 1999 tarihinden önce herhangi bir statüde sigortalı çalışmaya başlayıp sonra Bağ-Kur'lu olanlar, 7.200 günü tamamladıklarında EYT kapsamında emekli olabilecekler. Koşulu yerine getirmiş olanlar da yasa çıktığında hemen emekli olabilir.
Primimin çok yüksek olması emekli aylığıma nasıl yansır?
Yüksek prim ödemesi aylığı doğrudan artırır. 2008 sonrası dönem için aylık bağlama oranı malullük, yaşlılık, ölüm sigortalarında toplam prim ödeme gün sayısının her 360 günü için yüzde 2 uygulanıyor. Hesaplamada 360 günden eksik süreler orantılı olarak dikkate alınırken, aylık bağlama oranı yüzde 90'ı geçemiyor. 2000 öncesi yüksek basamaktan prim ödeyenlerin aylığı daha yüksek olur. Ekim 2008 sonrasında aylıklar daha düşük hesaplanıyor. Emekli aylığını yükseltmek isteyen Bağ- Kur'luların ise prime esas kazançlarını yükselterek yüksek prim ödemesi gerekiyor.
