Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) düzenlemesi kapsamında 2 milyona yakın vatandaş emekliliğe hak kazanırken, aylığının düşük yatırıldığını düşünenlerden yüzlerce başvuru geldi. Aynı işyerinde, aynı şartlarda çalışmasına karşın farklı emekli aylığı bağlananlar yeniden hesaplama istedi. Sorunlu dosyalar hariç aylık ödemeleri otomatik olarak hesaplanırken, ortaya çıkan fark tüm çalışma dönemine ilişkin prime esas kazanç toplamının farklı olmasından ve yapılan kesintilerden kaynaklanabiliyor. Emekli aylığı hesabında tüm çalışma dönemine ilişkin prime esas kazançlar toplanıyor. Emekli aylıkları hesaplanırken, "9 Eylül 1999 öncesi, 9 Eylül 1999-1 Ekim 2008 arası, 1 Ekim 2008 sonrası" olmak üzere 3 dönem esas alınıyor. Aylığı yükseltecek en kolay çözüm de prime esas kazanç tutarının yükseltilmesi. Uzun yıllar çalışmak, hizmet yılının çok fazla olması değil prime esas kazancın yüksek olması emekli aylığını artırıyor. Yaklaşık 8.6 milyon emekli 7.500 lira aylık alırken "kök maaş" en çok konuşulan konuların başında geliyor. Nisan ayında 5.500 liradan 7.500 liraya yükseltilen en düşük aylıkta aradaki farkı SGK değil, Hazine ve Maliye Bakanlığı karşılıyor. Emekli aylıklarının artırılmasına yönelik yapılacak düzenlemede de kök ücretlerde kademeli bir artış yapılması bekleniyor. Bu konuda merak edilen soruların yanıtları şöyle:
Özel sektörde primleri asgari ücretten yatanların emekli aylığını artırma imkânı var mı?
Emekli
aylığı hesaplanırken tüm çalışma dönemindeki prime esas kazanca bakılıyor. Ne kadar yüksek prim yatırılırsa emekli aylığı da o kadar yüksek olur. Çalışırken tüm kazançlarınızın bordroya doğru yansıması önemli. Örneğin aldığınız 18 bin lira maaşınıza karşın priminiz asgari ücretten yatıyor, kalan tutarı elden alıyorsanız emekli aylığınız düşük olur.
SSK'lı olarak çalışanlar isteğe bağlı sigortayla prim tutarını artırabilir mi?
İsteğe bağlı sigorta, isteğe bağlı prim ödeyerek uzun vadeli sigorta kollarına ve genel sağlık sigortasına tabi olunmayı sağlar. SSK'lı olarak çalışmakla beraber ay içinde 30 günden az çalışmak ya da tam gün çalışmama koşulu bulunuyor. Dolayısıyla 4A (SSK) kapsamında çalışanların ayrıca isteğe bağlı sigorta yaptırarak primini, emekli aylığını artırma imkânı yok.
Prim günü dolduktan sonra çalışmaya devam edenlerin emekli aylıkları düşer mi?
Prim gününü doldurduktan sonra çalışmaya devam eden herkesin emekli aylığı düşmez. Emekli aylığının çalıştıkça düşmesi her çalışanın özel durumuna göre değişiyor. Daha önceki dönemlerde kuruma bildirilen prime esas kazançlar yüksek, prim süresini doldurduktan sonraki dönemde bildirilenler düşükse örneğin asgari ücretten yatıyorsa emekli aylığı düşer.
20 yıl asgari ücretle çalıştım, 4 yıldır iki katı tutarda prim yatırılıyor. Emekli aylığım artar mı?
Emekli aylığı, SGK'ya bildirilen prime esas kazancın aylık bağlama oranına çarpımı ile hesaplanıyor. Aylık bağlama oranı çalışılan prim günü sayısına göre hesaplanıyor. Her 360 günlük çalışma süresine karşılık aylık bağlama oranı 2 puan artırıyor. Artık tüm yılların kazançları dikkate alınarak hesaplama yapılıyor. Kazancın eksik bildirimi suç teşkil ediyor.
17 yıldır Bağ-Kur'luyum, işe SSK'lı devam etmem emekliliğimi öne çeker mi, aylığımı artırır mı?
PRİM günü eksik olan Bağ-Kur'luların SSK'dan emekli olma yoluna gitmesi hem emekliliği öne çeker hem de daha avantajlı koşullarda aylık bağlatır. Bağ-Kur yerine SSK'dan emekli olabilmek için dilekçe verilen tarihten geriye doğru yedi yılın çoğunda SSK'lı çalışmak gerekiyor. Bunu hesaplarken takvim yılı olarak değil primi günü üzerinden yapmak gerekiyor.
Yeni dönemde emekliye yapılacak zam temmuzda olduğu gibi kök aylık üzerinden mi olacak?
EKİM ayında Meclis'e gelmesi beklenen emekliye zam çalışmasında "prim-aylık dengesizliğinin giderilmesi, 7.500 lira olan en düşük emekli aylığının artırılması, seyyanen zam yapılması" gibi formüller konuşuluyor. Ancak henüz netleşmiş bir durum yok. Beklentiler ise kök ücretlerde bir düzenleme yapılması ve kademeli artış yapılması yönünde.
Kök aylık nasıl hesaplanır? Kök aylığımı nasıl öğrenebilirim?
EMEKLİ kök aylığı, aylık tutar ve ek ödeme tutarı ile beraber hesaplanır. E-devlet üzerinden T.C numaranız ve şifrenizle giriş yaparak arama kısmına "Emekli hizmet dökümü" veya "Emekli aylığı sorgulama" yazarak sonucu tıklayın. İlgili bölümde emekli maaşı ve emekli kök aylığı gibi bilgilere erişim sağlayacağınız bir ekran görüntülenir.
Erken emeklilik prim borçlanması ne kadar, nasıl yapılır?
SİGORTALI çalışmaya başlanılan tarihe göre değişen asgari prim gün sayısını tamamlayarak emekli olunabilir. Ücretsiz doğum ya da analık süreleri borçlanılarak prim günlerine eklenebiliyor. Memurların aylıksız izin, doktora, yurt dışı öğrenim, tutukluluk süreleri, sendikalı işçilerin grev ve lokavtta geçen süreleri borçlanma kapsamında yer alıyor.
