Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerin ratinglerini, ekonomilerinin iyi olduğu dönemde bile yükseltmediği için eleştirilen ve 'sıfırcı hocalar' olarak adlandırılan kredi derecelendirme (reyting) kuruluşları küresel krizde farklı davrandı. Gelişmekte olan ülkelere 'sıfır' değil 'tam not' verildi. Reytinglerdeki artışın zamanlaması bankacılık ve mali kesimde yaşanan küresel krize denk gelirken özellikle Avrupa'da bir çok gelişmekte olan ekonomi notunu veya görünümü yükseltti. Her ne kadar hâlâ yeterli düzeyde olmadığı yönünde eleştirilse de Türkiye krizde reytingi iki kez yükselten tek ekonomi oldu. Son gelişmelere bakınca da artırımların süreceği beklentisi güçlendi. Bir ya da iki yıl içinde yeni artırımlar bekleniyor. Türkiye'nin görünümünü geçtiğimiz haftalarda 'durağan'dan 'pozitife' yükselten Moody's ekonominin gücünü kanıtladığına vurgu yaptı. Ancak yine de dış şoklara karşı direnci artırmak amacıyla borç seviyelerini azaltması konusunda uyardı.
DAYANIKLILIK ETKİLİ
Moody's Türkiye'nin görünümünü ekonomik ve mali yapıdaki dayanaklılık nedeniyle pozitife çevirdi. Standard&Poor's (S&P) ise 19 Şubat'ta Türkiye'nin reytingini BB'ye çıkararak yatırım yapılabilir ülkeler seviyesinin iki basamak altına getirdi. Ayrıca ekonomi yönetimine övgü yaptı. Fitch ise Türkiye'nin BBolan notunu BB+'ya çıkardı. Krizde Batı Avrupa'ya göre daha iyi bir performans sergileyen 'gelişmekte olan' Avrupa ülkeleri genellikle mali yapılarını güçlendirmeleri nedeniyle görünümlerini ve notlarını yükseltti. Fitch, bu ülkelerden Rusya'nın görünümünü 8 Eylül'de durağandan pozitife çevirdi. Estonya'nın euro bölgesine girmesi not artırımını getirirken genellikle tüm ülkelerin iyi performansının altında para akışının etkisi oldu. Sıcak para girişi ve mali yapıdaki düzelmeler gelişmekte olan ülkelerin lehine oldu. İstisnai olarak Gürcistan'ın notu savaş nedeniyle aldığı dış yardım nedeniyle artarken yine Kazakistan da diğer ülkelerden bağımsız olarak enerji fiyatlarındaki artışa bağlandı.
Yeni artışlar 1-2 yıl içinde gelecek
S&P Türkiye'nin bu politikaları uygulamaya devam etmesi haline 12-24 ay içinde notunun artacağının sinyallerini verdi. Fitch yıl sonunda gözden geçirme yapacak ve kararını buna göre verecek. Fitch halihazırda Türkiye'ye en yüksek rating veren kuruluş.
Gelişmiş ülkeleri Çinli Dagong sınıfta bıraktı
KRİZİN yaratıcısı ve merkezi batılı gelişmiş ülkelere ilk darbe Çin'den geldi. Çin'in uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Dagong Global Credit reyting ekim ayı başında ABD başta olmak üzere birçok ülkenin notunu düşürdü. Euro bölgesindeki ülkelerin borç krizi içinde olduğunu açıklayan kurum, ABD'nin kredi notunu iki basamak birden indirdi. ABD'nin notu AA seviyesine çekildi. İngiltere'nin notu ise üç basamak birden düşürüldü. Belçika, İspanya ve İtalya'nın notları düşüş kaydetti ve A-'ye geriledi.
Not artıyor ama Türkiye ile Surinam hâlâ aynı statüde
KREDİ
derecelendirme kuruluşlarına göre notu artsa da Türkiye hâlâ yatırım yapılabilir ülkeler statüsünde değil. Hatta birçok gelişmekte olan ekonomiden görece olarak daha iyi performans sergilemiş olmasına rağmen daha düşük seviyede. Notta aynı seviyede olan ülkelere bakılınca da haksızlık daha açık bir şekilde ortaya çıkıyor. Örneğin Moody's değerlendirmesine göre Türkiye ile Surinam aynı nota sahip. Fitch'e göre ise Guatemala ve İzlanda Türkiye ile aynı statüde.
