Oto fiyatına antika kilim

Birçoğumuzun evde eşya örtmek için kullandığı kilimler tüm dünyada sanat eseri olarak kabul görüyor ve koleksiyonlara giriyor. Öyle ki İtalya, Hollanda ve Amerika'da tıpkı resim, heykel ya da antika gibi önemli kilim koleksiyonerleri var. Bugün yurtdışında fiyatları on binlerce dolar eden kilimlerin en değerlileri ise Anadolu'dan çıkıyor. Ama yıllardır bu kilimler yok sayılıp gerçek değerlerinin altında satıldı. Tabii ki Türkiye'de de kilim koleksiyonu yapanlar var. Bunlardan biriyle geçtiğimiz gün Nişantaşı'ndaki ofisinde bir araya geldik. Travmatoloji ve mikrocerrahi alanında 50'nci yılını dolduran Dr. Ayan Gülgönen Türkiye'deki en önemli kilim koleksiyonerlerinden biri. Yaklaşık 180 tane kilimi var. Gülgönen'in koleksiyonundan bir seçki 18 Mayıs tarihinden bu yana Türk ve İslam Eserleri Müzesi'nde sergileniyor. Türkiye Ekonomi Bankası'nın (TEB) sponsorluğunda gerçekleşen sergi 17 Temmuz'a kadar devam edecek. Aslında Dr. Gülgönen sadece kilim koleksiyoneri değil. Komet, Abidin Dino, Hakkı Anlı gibi ressamların eserlerinden oluşan bir resim koleksiyonu da var.

LÜKS ARABA FİYATINA KİLİM
Bugün kilimlerin fiyatları 2 bin dolardan başlayıp 100 bin doları bile geçiyor. Böylece koleksiyonerler kilimlere lüks bir araba kadar para ödüyor. Bir kilimin değerli olabilmesi için ne gibi özelliklerin gerektiğini Gülgönen şöyle anlatıyor: "Bir kilimin koleksiyonda yer alabilmesi için her şeyden önce renk ve boyasına bakmak gerekiyor. Doğal boyalarla yapılmış olmalı. 1850 yılında İngiltere'de sentetik boya bulundu ve çok kısa sürede Osmanlı'ya kadar geldi. İlk başta renklerin oldukça canlı olduğu ve üretim adedini artıran sentetik boyalar çıktıktan sonra herkes onu kullanmaya başladı. Oysa eski kilimler bitki kökleriyle boyanıyordu."

TEB sergiye Koç Vakfı da kitaba sponsor
Doktor Ayan Gülgönen ve eşi Brigitte Gülgönen'in koleksiyonu bugün Türk İslam Eserleri Müzesi'nde sergileniyor. Aynı zamanda 18-19'uncu yüzyıl Anadolu Kilimleri Gülgönen Koleksiyonu isminde bir de kitap yayımlandı. Sergi Türkiye Ekonomi Bankası'nın (TEB) sponsorluğunda düzenlendi. Kitabın sponsoru ise Vehbi Koç Vakfı. Gülgönen'i evinde ziyaret eden Rahmi Koç, bizzat destek vermek istemiş kitaba. Zaten kitabın önsözünde yazısı bulunuyor.

En değerli kilimler camilerde bulunuyor
Gülgönen, dünyadaki en değerli kilimlerin Anadolu kilimleri olduğunu söylüyor. Bugün evlerde hâlâ kıymetli kilimler olup olmadığını soruyoruz. Yün ve pamuktan yapılan ve toprak altı eseri olmayan kilimlerin 300 yıldan daha eskilerinin korunmasının neredeyse imkânsız olduğunu söylüyor. Peki ama 17-19'uncu asırdan kalma bu kilimler nerelerden toplanıyor? Yanıtı ilginç; "Evden artık tek tük değerli kilim çıkıyor. Genelde camilere bağışlanan kilimler iyi kalmış oluyor. Anadolu'da cenaze camiye giderken genelde kilimle örtülür. Ve sonrasında o kilim camiye bağışlanır. Bir de Anadolu'da düğün ve doğum gibi olaylarda camiye kilim bağışlama geleneği vardır. Başkaları da halı ve kilim bağışladıkça tüm bunlar üst üste konur. Böylelikle de altta kalanlar korunmuş olur. İşte 17'nci asırdan kalma kilimler genelde büyük camilerden toplanıyor" diyor. Kilimlerde renk kombinasyonunun da önemli olduğunu söyleyen Gülgönen, "Bugün güzel sanatlarda 'renk bilimi' diye bir alan var. Ama düşünün o dönemde kilimi tamamen kafasında yaratarak dokuyan kadınlar o zamanda buna bile dikkat etmişler. Her aşiretin sembolü var" diyor.

ELİNDE 180 KİLİM VAR
Türkiye'de en önemli kilim koleksiyonerlerinden biri olan Dr. Ayan Gülgönen'in 180 adet antika kilimi bulunuyor. Gülgönen sadece kilim değil Abidin Dino, Komet, Hakkı Anlı gibi ressamların eserlerinden oluşan resim koleksiyonuna da sahip.

Kilimler nasıl korunuyor?
Yüzlerce yıl öncesine ait bir kilimin saklanması ve korunması elbette kolay değil. Gülgönen kilimlerin korunması için eksperler tarafından ketenlere dikildiğini anlatıyor. Bu işlem yaklaşık iki ay sürüyormuş

Tamirat değerini düşürüyor
Kilimin tamir edilmesi değerini azaltıyor. Gülgönen, bugün hiçbir önemli halı ve kilim koleksiyonerinde tamir edilmiş bir eser olmadığını söylüyor. "Yırtık ve eksik olmasının hiçbir sakıncası yok" diyor.