Türk Sanayici ve İşadamları Derneği ile Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği'nin "Yönetim hakkımıza sınır getirir" dediği ve bazı çevrelerin de sert bir şekilde "Türkiye Çin oluyor" diyerek karşı çıktığı bağımsız yönetim kurulu üyesi düzenlemesi neredeyse dünyanın her yerinde hem de daha ileri boyutlarda uygulanıyor. Türkiye'de halka açık şirketlere yönetimde en az iki üye şartı konması komünistlikle bağdaştırılırken dünyanın en liberal ekonomilerinden bazılarında bağımsız yönetim kurulu üyelerinin oranı yüzde 50'yi geçiyor. Bağımsız yönetim kurulu üyelerinin atanması konusunda Sermaye Piyasası Kurulu'nun (SPK) görüşüne sunulması uygulaması ise hemen hemen tüm ülkelerde var. SPK Başkanı Vedat Akgiray, "Biz bu uygulamayı getirirken daha liberal bir yapı olsun istedik. Zaten şirketler kendileri seçiyor üyeleri. Tam anlaşılamadığı için sanki SPK seçiyormuş gibi yorumlar yapılıyor" dedi. Batılı ve gelişmekte olan ülkeler dışında da uygulama neredeyse aynı. Tayvan, Filipinler ve Tayland gibi az gelişmiş ülkelerde bile halihazırda halka açık şirketlerin yönetim kurullarında 'bağımsız yönetim kurulu üyeliği' şart koşuluyor.
BAZI ÜLKELERDE ÇOĞUNLUKTA
ABD, İngiltere, Avustralya gibi Anglo-Sakson ekonomilerde bağımsız yönetim kurulu üyeleri genellikle çoğunlukta. Bu ülkelerde yönetim kurullarında bağımsız yönetim kurulu üyeleri eşit sayıda veya çoğunlukta. Avrupa'nın ise neredeyse tamamında bağımsız yönetim kurulu üyeliği uygulaması var. Ancak sayı ve oran ülkeden ülkeye değişiyor. Uzakdoğu'da ise yine hemen hemen tüm ülkelerde bu uygulama var.
Bütün ülkelerde onayı SPK veriyor
Yeni düzenlemeyi hazırlarken dünyanın birçok ülkesinden örnekleri incelediklerini ve görüş alışverişinde bulunduklarını söyleyen SPK Başkanı Vedat Akgiray, "Birçok ülke ile görüştük ve onların ne tür sonuçlar aldığını da inceledik. Ona göre bir formül bulduk. Kısıtlama değil daha liberal bir yapı olması için böyle bir adım attık. Dünyanın her yerinde düzenleyici kurum tarafından onay veriliyor. Şu anda yapılan bazı yorumlar tam anlaşılmadığı için" dedi. ABD'de yüzde 75-80 gibi oranlarda bağımsız üye varlığının bulunduğunu söyleyen Akgiray, "Şirketler kendileri seçecek bağımsız üyelerini. Biz değil" dedi. Akgiray, daha önce de kitapların yazdığı 'Bağımsız üye azınlığı korur' laflarının kendilerini ilgilendirmediğini bağımsız üyelerin tek misyonunun şirketin toplam menfaatini kollamak olduğunu söylemişti.
TKYD: Objektiflik katacak
Türkiye Kurumsal Yönetim Derneği (TKYD) Koordinatörü Güray Karacar ise hisselerin yaygın bir grup tarafından küçük oranlarda sahip olunduğu Anglo-Sakson ekonomilerde bağımsız yönetim kurulu üyeleri genellikle çoğunlukta yer aldığını söyledi. Karacar, "Türkiye gibi şirket hisselerinin bir şahıs ya da grup tarafından sahiplenildiği ülkelerde bir takım ek düzenlemeler ile bu oranın azınlık hissedarını koruyabilecek oranda oluşturulması amaçlanmaktadır. Bağımsız yönetim kurulu üyeleri azınlık hissedarları açısından bir güvence teşkil etmenin yanında, yönetim kurullarına taşıdıkları bilgi, tecrübe ve objektif bakış açısıyla önemli katkılar sağlamaktadır" dedi.
