Türkiye'de melek yatırımcıları ve girişimcileri buluşturmayı ve mentorluk vermeyi amaçlayan çok az oluşum var. Bu oluşumlar; belli bir altyapı, süreç ve bolca emek istiyor. Bugün okuyacağınız röportaj, internet sektörünün bilinirliliğini arttıran, yeni girişimcilere destek veren, ekosisteme değerli katkıları olan ve girişimcilerin yakından tanıdığı Etohum'un kurucusu Burak Büyükdemirle. Şimdi sizi, etohumun hikayesini öğrenmek için bu röportajı okumaya davet ediyorum.
Sizden kısa bir eğitim/özgeçmiş bilgisi alabilir miyiz?
1994 yılında İTÜ İşletme Mühendisliği'nden mezun olduktan sonra, 1997'de Boğaziçi Üniversitesi'nde İşletme yüksek lisansını tamamladım. İkinci yüksek lisans derecemi, Uluslararası İşletme alanında Berlin'den aldım.
Bu işe başlamadan önce nerelerde çalıştınız? İş hayatında ne tür tecrübeler edindiniz?
İş hayatıma Interbank'ta başladım ve devamında Intertech ve Vestelnet'te çalıştım.Bankacılık sırasında finans konusuna odaklanırken, aynı anda İnternet Bankacılığı'na yönelik çalışmalar da yaptım. Türkiye'nin ilk internet servis sağlayıcılarından biri olan Vestelnet'te çalışırken, ülkemizde internetin kuruluş aşamasında e-ticaret ve içerik geliştirme çalışmalarıyla birlikte VeezyGo projesinin geliştirilmesinde görev aldım.
eTohum nasıl başladı, ne tür gelişim aşamalarından geçti?
eTohum, 2008 yılında İstanbul Teknik Üniversitesi'nde ders verdiğim dönemde gelişti. Öğrenciler, bir dönem boyunca geliştirdikleri iş planlarını, her dönem sonunda sunum olarak hazırlayıp yatırımcılar ve profesyonellerle paylaşıyorlardı. Bu süreci bir süre sonra İşletme Mühendisliği Kulübü'yle birlikte "eFikrim" yarışmasına dönüştürdük. Zaman içinde yarışma formatına odaklanmaktan çok, katma değeri daha yüksek bir sürecin gerekli olduğunu tespit ettim. Yurtdışındaki benzer iş modellerini inceledim. Y Combinator ve Seedcamp, esinlendiğimiz kaynaklar haline geldi. Ancak bugün bile aynı modeli Türkiye'ye getirmek mümkün değil. Ekonomimiz, hukuksal altyapımız ve kültürümüz tamamen farklı. Bu nedenle eTohum'da bize özgü bir altyapı oluşturduk. eTohum toplantıları, hafta sonu kamplarımız, Startup Turkey ve Girişimcilik Zirvemiz de tamamen bu farklılıkları yansıtıyor. Bununla birlikte tüm toplantılarımızı canlı yayınlıyor ve videoları, girişimcilerin ulaşabilecekleri şekilde internetten paylaşıyoruz. Bu kültürü geliştiren ülkelere üç-dört yılda yetişmemiz kolay değil, daha çok çalışmamız gerekiyor.
eTohum'un içinde kimler var?
eTohum kurulduğundan bu yana internet şirketlerinin ve kendi topluluğunun desteği ve emekleriyle büyüyor. eTohum'u, yatırımcılar, girişimciler, mentorlarımız, iş ortaklarımız, işbirliklerimiz, konuşmacılar ve destekleyen şirketler olarak farklı kategorilere ayırabiliriz. Bu anlamda 600'e yakın bir destek ağımızın oluştuğunu söyleyebilirim. Yatırımcılarımız arasında Nevzat Aydın, Melih Ödemiş, Sina Afra, Emre Kurttepeli, Orkun Tekin, Orhan Göksal, Ersan Özer, Fatih İşbecer, Fırat İşbecer, Tümay Asena, Burak Divanlıoğlu ve Serkan Borançılı yer alıyor. 30'a yakın diğer yatırımcımızı eTohum sayfamızdan bulmak mümkün. Yatırımcılarımız dışında girişimci mentorlarımız da var: Bora Uygun, Hasan Yalçınkaya, Selçuk Kiper, Dilawar Syed, Burak Ertaş, Selçuk Saraç, Serhat Akkılıç ve internet dünyasının daha birçok öncü ismi mentorlarımız arasında yer alıyor. Özyeğin Üniversitesi, Girişim Fabrikası, ODTÜ Teknopark, ODTÜ Metutech-ban, ATOM, Bilkent Cyberpark ve İzmir Ekonomi Üniversitesi, işbirliği yaptığımız kurumların başında geliyor. eTohum'daki tüm etkinlerimizi ve faaliyetlerimizi, girişimci şirketlerimizle ortak yapıyoruz. Organizasyonları KTH Event Agency, canlı yayınlarımızı Pozitif TV, internet içeriklerimizi, mobil sitemizi ve tasarımlarımızı da Atölye15 yapıyor. Destek veren tüm isimlere eTohum sitesi üzerinden ulaşmak mümkün.
eTohum'da süreç nasıl işliyor?
Her yıl 40 girişim seçiyoruz. Seçim sürecimiz yaz aylarında başlıyor ve Aralık'a kadar sürüyor. eTohum.com adresi üzerinden gelen başvuruları tek tek değerlendiriyoruz. İlk aşamada, girişimcilerin bir kısmını yüz yüze mülakata çağırıyoruz. Bu aşamada ön seçim ekibimiz, daha önceki yıllarda seçilen girişimcilerimizden ve eTohum ekibinden oluşuyor. Ocak ayı başında, o yıl eTohum'da açıklayacağımız 40 girişim adayını
belirliyoruz. İlk hafta sonu sunum ve yatırımcı eğitimiyle geçiyor. Girişimciler, bir sonraki hafta sonu eTohum seçim ekibine iki gün süren sunumlar yapıyorlar. 40 girişimden potansiyeli yüksek olan 15 girişimi seçiyoruz. eTohum, 15 girişimcisini Ocak ayı sonundaki Girişimcilik Zirvesi'nde açıklıyor. Şubat ayında Antalya Rixos Downtown Oteli'nde düzenlediğimiz Startup Turkey kampında, seçtiğimiz girişimcileri yurtiçinden ve yurtdışından davet ettiğimiz yatırımcılarla bir araya getiriyoruz. Bu toplantılarda girişimciler yatırımcılarla buluşuyor ve nihayet yatırım süreci başlıyor.
Seçim ekibinizde kimler var?
Seçim süreci birkaç kademeden oluşuyor. eTohum ekibi, ilk başvuru aşamasında mülakatlara çağıracağımız adayları belirliyor. Mülakatlarda yer alan ön seçim ekibi ise, bir önceki eTohum sürecinden mezun olmuş girişimciler, partnerler, mentorlar ve profesyonellerden oluşuyor. İhsan Elgin, Cem Duran, Ali Arıkan, Kerim Türe, Haluk Akın, Serkan Hondur bu ekibi oluşturan isimlerden yalnızca birkaçı. Ön seçim ekibi, eTohum 40'ın belirlenmesinde önemli rol oynuyor. Mülakatlardan sonra seçilen adaylar, Ocak ayında 40 girişime indiriliyor. eTohum 40'a kalanlar, Ocak ayında sektörün öncü girişimcilerine ve yatırımcılarına sunum yapıyorlar. Bu ekip, eTohum yatırımcı kulübünden oluşuyor. Haluk Elçi, Burçin Didinedin, Aydonat Atasever, Barış Ruacan, Tolga Tatari, Ahmet Sarı, İlkan Gökyılmaz, Burak Ertaş ve birçok isim bu seçim ekibini oluşturuyor.
Bu aşamadan sonra girişimcileri neler bekliyor?
Ocak ayının ikinci hafta sonu seçilen 40 girişimci seçim ekibine sunum yapıyor. Bunlar arasından yatırım potansiyeli yüksek olan 15 girişim seçiliyor ve Ocak ayı sonundaki Girişimcilik Zirvemiz'de sonuçları açıklıyoruz. Girişimcileri Şubat ayındaki Startup Turkey kampına götürmeden önce, onlara sunum yapma ve yatırımcılarla iletişim konusunda mentorluk ediyor, gerekli desteği veriyoruz. Şubat ayında düzenlediğimiz Startup Turkey kampına yurtdışından yatırımcıları ve medyayı da davet ediyoruz. 2013 yılının başında beşincisini düzenleyeceğimiz bu kampı, Antalya Rixos Downtown Oteli'nde yapacağız.
Bugüne kadar yatırım alan girişimler nelerdir?
2008'den bu yana eTohum süreci içinde toplam 140'a yakın girişim seçtik. Bunların yüzde 50'si başlangıç aşamasında başarısız olurken, yüzde 20'si melek yatırımcılardan veya risk sermaye şirketlerinden yatırım aldı. eTohum'da seçilen ve hızla büyüyen girişimler arasında Grupanya, Evidea, Balerin, Pembepanjur, İndirdik, Pabbuc, Gideros, Infodif, Gimora, Parlakbirgelecek, Zibumi, Gamester ve Oyuncakdenizi'ni sayabiliriz.
Girişimlerin başarılı olma oranı nedir?
Erken aşamadaki ve girişim hayatlarının başındaki şirketler oldukça kırılgan olabiliyorlar. Girişimciler düşebiliyor. Bu sadece Türkiye'ye özel bir durum değil. Tüm dünyada benzer süreçlerden bahsetmemiz mümkün. Başarıyı nasıl tanımladığımıza bağlı olarak bu oran da değişebilir tabii. Başarı yatırım almaksa, seçilen adayların yüzde 20'ye yakını destek buluyor. Başarıyı; yaşamak, çalışmak ve girişimini sürdürmek olarak tanımlarsak, yüzde 30– 40 oranında girişim bu anlamda devam edebiliyor ve iş modellerini uygulayabiliyorlar. Başarıyı, sektörlerinde etki yaratmak ve yapıyı kökten değiştirecek girişimler olarak görürsek, bunun için daha çok çalışmamız gerekecek.
Yatırımlar yalnızca bir kez mi yapılıyor?
eTohum süreci içinde destek olduğumuz girişimlere bizim yaptığımız maddi destek oldukça küçük. Girişimcilerin, yatırımcılardan veya Risk Sermaye şirketlerinden daha fazla yatırım alma ihtimalleri çok daha yüksek. Girişimlerin belli bir aşamaya gelmesine yardımcı olduktan sonra daha büyük yatırımlar gelebiliyor. Üstelik bu bir defaya mahsus da değil. Yatırımcılar, girişim hayatı boyunca büyümesi için fonlanması gereken projelere destek olabiliyorlar. Bunun bir standardı yok. Ancak Silikon Vadisi'ni inceleyecek olursak, girişimlere birçok kez yatırım yapıldığını görebiliriz.
eTohum'un sponsorları arasında hangi firmalar var?
Kuruluşumuzdan Yemeksepeti, Pozitron, iLab, Nokia, Qualcomm, Sahibinden, Reklamz, Markafoni, Sadecehosting, Nokta, Bilyoner ve Maçkolik destekçilerimizden bazıları. Gittigidiyor, Microsoft, Gelirortakları, Zanox, Inventram, Webrazzi, Sendloop ve Bersay'ı da unutmamak gerekiyor. Sponsorlarımızın yanı sıra bizi destekleyen ve eTohum süreçlerimizin devam etmesini sağlayan işbirliklerimiz olarak, ODTÜ Teknokent, ODTÜATOM, Bilkent Cyberpark, Özyeğin Üniversitesi, Girişim Fabrikası ve İzmir Ekonomi Üniversitesi'ni sayabiliriz. eTohum'un tüm süreçlerinde bize destek olan Atölye15, KTH Event Agency ve Pozitif Tv de, diğer iş ortaklarımız arasında öne çıkıyorlar.
eTohum nasıl bir organik yapıya sahip?
eTohum A.Ş. Yönetim Kurulu; benimle birlikte Kerim Türe ve Ali Arıkan'dan oluşuyor. İhsan Elgin de eTohum'a yakın zamanda katılanlar arasında. eTohum'un diğer ortakları ise, Nevzat Aydın, Sina Afra, Orkun Tekin ve Melih Ödemiş.
Hangi kurumlarla işbirliği içindesiniz?
Özyeğin Üniversitesi, Girişim Fabrikası, Bilkent Cyberpark, ODTÜ Teknokent, ODTÜ ATOM, İzmir Ekonomi Üniversitesi, Endeavor, TOBB ETU, Tepav ve Embriyonix'i sayabiliriz.
eTohum ilk başladığında ne kadar başvuru aldı?
İlk başladığımız zaman, 2008-2009 döneminde 1000'e yakın başvuru oldu. Daha sonra bu sayı 1500'e çıktı. Katılımcıların çoğu İstanbul'dandı. Geçen sene eTohum 40'daki şirketlerin yüzde 35'i Ankara'dan geldi. Ancak, örneğin İzmir'de yüzdeler bu kadar hızlı artmıyor. Tabii o zamandan bu zamana şartlar da değişti.
Sizce iyi bir girişimci nasıl olur?
Bunun belirlenmiş standart bir formülü maalesef yok. Ancak başarılı girişimcilerin ortak noktaları olduğu kesin. Bu konuda bu yıl, PowerHRM ve Kariyer.net'le birlikte girişimciler üzerinde kişilik envanteri çalışması başlattık. Türkiye'deki başarılı girişimciler üzerinde uygulamaya başladığımız DISC testinin sonuçlarıyla birlikte, başarılı girişimcilerin ortak noktalarını daha iyi tespit edebileceğimizi düşünüyorum.
Beğendiğiniz girişimcileri sayabilir misiniz?
Bu sorunun cevabını vermek kolay değil. Başarılı birçok girişimcinin farklı özelliklerini değerlendirmek ve takip etmek daha doğru bir adım olabilir.
Girişimci hangi eğitimleri almalı?
Özyeğin Üniversitesi, Girişimcilik lisans programıyla birlikte aynı alanda yüksek lisans programı da açtı. Girişimciler bu programlardan faydalanabilir çünkü girişimciliğin bir kısmı, insanın karakter özelliklerine dayansa da, geri kalanı öğrenilebilir ve öğretilebilir değişkenlerden oluşuyor.
Türkiye'de girişimcilik kültürü ne durumdaydı? Bugün hangi noktada?
0-3 yaş arasında çocuğun karakteri ne kadar oturursa, şu an Türkiye'de durum da öyle. Karakter tam oluşmadı ama iyiye gittiğini söyleyebiliriz.
E-ticaret nasıl gelişiyor?
E-ticaret gittikçe büyüyor ve zaman içinde daha da büyüyecek. Halen yolun başındayız. Bugün toplam perakende hacminin yüzde 5'inden azı e-ticaret kaynaklı. Bu oran zamanla artacaktır.
E-ticaret girişimcileri size nasıl ulaşabilirler?
Sosyal medya aracılığıyla ve etohum internet sitesinden ulaşabilirler.
Duygu Eren
Stratejik İletişim ve Kariyer Danışmanı
Yazarla iletişim için: duygu@dpdanismanlik.com
