İlk etapta 10 hisse senedine faaliyete geçecek olan VİOP'da, Garanti Bankası, İş Bankası C Grubu, Akbank, Vakıfbank, Yapı Kredi Bankası, Türk Hava Yolları, Ereğli Demir Çelik, Sabancı Holding, Turkcell ve TÜPRAŞ pay senetleri üzerine vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri işlem görecek.
VİOP konusunda her ne kadar şimdiye kadar VOB'da işlem yapan yatırımcıların ve profesyonellerin vadeli işlem kontratlarıyla ilgili bilgisi olsa da opsiyon sözleşmelerinin Türkiye için yeni bir ürün olması, gerek aracı kurum çalışanlarının gerekse yatırımcıların bilgilerinin yeterli olup olmadığı konusunda endişeleri de beraberinde getiriyor.
Piyasanın işleyiş esaslarında da VOB'a göre bazı değişikliklerin söz konusu olduğuna dikkati çeken uzmanlar genel olarak piyasanın ilk haftalarının alışma süreciyle geçeceğini düşünüyor.
VİOP'da, VOB'da işlem gören vadeli işlem kontratlarına göre; işlem saatlerinin değişmesi, teminatlandırmada çeşitlendirme, risk yönetimi, açılış ve kapanış seansı uygulaması, yeni tip emirler ve operasyonel farklılıklar gerek aracı kurum çalışanlarının gerekse yatırımcıların alışması gereken değişikliklerin başında geliyor.
İMKB 17 Aralık'ta yayımladığı duyuruya göre VİOP ile ilgili 1 Ekim ve 16 Ekim tarihlerinde aracı kurumların kullanımına açılan test ekranının kapatılacağı ve 19 Aralık'ta piyasada kullanılacak olan gerçek ortama geçileceği bildirilmişti. Testlerini ve operasyonel hazırlıklarını tamamlayan aracı kurumlar yarın işlem yapmaya başlayacak, henüz hazırlıklarını tamamlayamamış olanlar ise yeni açılan test ekranında gerekli testleri yapmaya devam edebilecekler.
Konuya ilişkin AA muhabirine değerlendirmede bulunan Yatırım Finansman Menkul Değerler Genel Müdürü Şeniz Yarcan, opsiyon piyasasının uzun süredir beklenen bir piyasa olduğunu belirterek şunları kaydetti:
''Dayanak varlığın hisse senedi olması nedeniyle hisse bazlı beklentisi olan yatırımcıların ilgisini çekeceğini düşünüyoruz. Sözleşmelerin fiziki teslimatlı olması yatırımcılar için VOB'dan farklı bir uygulama olabilir. Ayrıca opsiyonların vadesinden önce de kullanım imkanı veren Amerikan tipi olarak düzenlenmiş olması yatırımcı açısından cazip olacak.''
İMKB'nin bu yeni piyasaya geçiş sürecini oldukça kısa tuttuğunu ifade eden Yarcan, ''Bir çok kurum henüz hazır değil. Bu piyasa özellikle operasyonel açıdan aracı kurumlara oldukça yük getirmekte'' dedi.
Aracı kurum çalışanlarının da yoğun bir eğitimle piyasanın işleyişi ve riskleri açısından bilinçlenme ihtiyacı bulunduğuna dikkati çeken Yarcan şunları aktardı:
''Yatırımcıların durumu da çok farklı değil. Bu konuyu bilen oldukça sınırlı sayıda yatırımcı var. Piyasanın sağlıklı işlemesi açısından bu eksikliklerin kısa sürede tamamlanması, VİOP'un da bu süreçte etkili bir şekilde rol alması gerekiyor. Yurt dışında türev piyasa işlem hacimlerinin çok kısa sürede spot işlem hacmini yakalayıp geçtiği görülmekte. Burada da, bir bilgilenme ve bilinçlenme sürecini takiben piyasada hızlı bir hacim artışı beklenebilir.''
Marbaş Menkul Değerler Genel Müdürü Cem Cihan, ise ''Sektöre yeni enstrümanların gelmesi İstanbul Finans Merkezi projesi için olmazsa olmaz koşullardan biriydi, bu alanda çeşitliliğin son yıllarda artıyor olması sektör için umut ışığı oluyor'' dedi.
Bu açıdan bakıldığında İMKB yönetimini attığı cesur adımlar nedeniyle kutladığını kaydeden Cihan, şunları ifade etti:
''Fakat enstrümanların çeşitlenmesi kadar, sektörün ürünler hakkında bilgilendirilmesi, bilinçlendirilmesi ve bu sayede bu enstrümanların yatırımcılarla buluşturulması daha önemli görünüyor. Maalesef yatırımcılarımızın büyük bir bölümü yeni enstrümanlara karşı oldukça yabancı. Bu konuda başta İMKB olmak üzere Aracı Kuruluşlar Birliği'nin, aracı kurumlarımızın ve sektör derneklerimizin ciddi bir çalışma yürütmesi gerektiğini düşünüyoruz.''
Cihan, SPK, İMKB, aracı kurumlar ve yazılım firmaları arasında tam bir koordinasyon yakalandığını söylemenin zor olduğunu belirterek değerlendirmesine şöyle devam etti:
''Fakat bu açıkların da kısa sürede giderileceğini düşünüyoruz. Bu ürünlerde ilk dönemde sınırlı bir hacim oluşacağını, bunun da büyük oranda nitelikli yatırımcılar tarafından gerçekleştirileceğini düşünüyoruz.
Geçmişte VOB'daki tecrübelerimizde gördüğümüz gibi özellikle kaldıraç kullanımı ilerleyen dönemde yatırımcıların ilgisini bu ürünlere çekecektir. Yatırımcıların bir kısmının VOB'da vadeli işlem (future) tecrübesi olması İMKB'de işlem görecek hisse vadeli sözleşmeleri için bir avantaj olacaktır. Opsiyon tarafında ise aracı kuruluş varantları VOB'a göre çok daha sınırlı bir altyapı oluşturmuş olsa da, alıcısının ve satıcısının piyasada oluşacağı bir opsiyon piyasası ilk olacak. Bu açıdan opsiyonlar tarafındaki gelişimin biraz daha yavaş olacağını tahmin ediyoruz.''
