Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Başkanı Erdem Başçı, "Türkiye'nin dünya ihracatı içindeki payı artmakta, ihracat büyümeye ve dengelenmeye olumlu katkı yapmaktadır" dedi.
Merkez Bankası, Kastamonu Ticaret ve Sanayi Odası ve Dünya gazetesi işbirliği ile Kastamonu Ticaret Odası Konferans Salonu'nda düzenlenen toplantıda "Ekonomik Görünüm ve Para Politikaları" konulu sunum yapan Başçı, bu toplantıları üç ayda bir gayri safi hasıla rakamları açıklandıktan sonra yaptıklarını, konjonktürel değerlendirmeler ve diğer hususlardaki düşüncelerini de açıkladıklarını söyledi.
Başçı, iş adamlarıyla yüz yüze görüşmek suretiyle "Resim" projesi dedikleri çalışma başlattıklarını belirterek "Bu proje reel sektörü doğrudan doğruya dinlemek şeklinde. Anket değil de sohbet. Bir rapor haline getirerek onları da para politikası üyelerine bir sunumla paylaşıyoruz" diye konuştu.
Yaptığı sunumun 5 mesajının olduğunu anlatan Başçı, şunları kaydetti:
"Türkiye'nin dünya ihracatı içindeki payı artmakta, ihracat büyümeye ve dengelenmeye olumlu katkı yapmaktadır. Merkez Bankası, reeskont kredileri yoluyla ihracatımıza destek sağlamaktadır. Gıda fiyatlarındaki geçici hareketlerin etkisini kaybetmesinden sonra enflasyonun düşmeye başlaması beklenmektedir. Enflasyon görünümünde belirgin bir iyileşme sağlanana kadar para politikasındaki sıkı duruş sürdürülecektir Türkiye'de ve yurt dışında önemli gelişmeler var. İçinde bulunduğumuz dönem değişim dönemi. Bütün dünyada çok ciddi, tarihte dikkate değer bir şekilde tarihçiler tarafından incelenecek önemli değişiklikler oluyor. Bu değişiklikler içinde Türkiye ekonomisi nispeten iyi durumda."
"İHRACAT ODAKLI BÜYÜME SÜRECİ BAŞLADI"
Erdem Başçı, ihracat odaklı büyümenin gözlenmeye başlandığını dile getirerek, şöyle devam etti:
"Türkiye ihracat pazarlarında giderek daha fazla söz sahibi oluyor, payını artırıyor. Türkiye dış ticaret açığı veriyor. Açık veriyoruz ama bir iyileşme var. Dış ticaret açığı makası kapanıyor. Bu olumlu bir gelişme. Alınan tedbirlerin meyvelerini gösterdiği görülüyor. Meyvelerini toplamaya başlıyoruz. Her türlü dış jeopolitik riske rağmen Türkiye büyüme, ihracat odaklı büyüme sürecine başladı diyebiliriz. 2014 yılının iyi haberi bu."
Dış ticaret açığı makasının kapanması için alınan önlemlere değinen Başçı, ihracatı desteklemeye ve tasarrufları artırmaya yönelik olmak üzere iki türlü önlem aldıklarını anlattı.
"İSKOÇYA'NIN İNGİLTERE'DEN AYRILMA İHTİMALİ PİYASALARDA ÖNEMLİ BİR BELİRSİZLİK YARATIYOR"
Dünyada büyümenin yavaşladığını ifade eden Başçı, sözlerine şöyle sürdürdü:
"Tüm analizlerimizde, uygulayacağımız politikalarda bunları görerek hareket etmemiz lazım. Dünyaya çok daha mal satacağız, ihracatçıların daha çok gayret etmesi, kamunun da önlerindeki engelleri kaldırması gerekiyor. Küresel kriz döneminde işsizlik oranları arttı. Hem Amerika'da hem de Avrupa'da yüzde 10'lara kadar çıkmıştı. Bu Amerika'da kademeli olarak düşüyor. Avrupa'da daha yeni düşmeye başladı."
Dünya ülkelerindeki büyüme beklentilerini oranlar vererek aktaran Başçı, "İngiltere'den İskoçya'nın ayrılma ihtimali piyasalarda önemli bir belirsizlik yaratıyor. Burada böyle bir enteresan gelişme var. G-7 ülkelerindeki oynaklık bu yüzden yakın dönemde arttı. İlave bir durumda Avrupa Merkez Bankası geniş bir paket açıklanacağını belirtti ancak detaylarını vermedi. Bu nedenle belirsizlik oluştu. Bu durum döviz kurlarında hızlı değişikliklere neden oluyor, bize de yansıması oldu diye düşünüyoruz. Burada bir trend oluşmadığı sürece biz oynaklığı izleriz, tedbir almak gerekirse de anında alırız" şeklinde konuştu.
Başçı, ihracatın ithalatı karşılama oranının düzenli bir şekilde arttığını vurguladı.
"EĞER İŞ GÜCÜNE BU KADAR HIZLI KATILIM OLMASAYDI, İŞSİZLİK ORANIMIZ HIZLA DÜŞEBİLİRDİ"
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Başkanı Erdem Başçı, "Eğer iş gücüne bu kadar hızlı katılım olmasaydı, işsizlik oranımız hızla düşebilirdi" dedi.
Başçı, Kastamonu Ticaret ve Sanayi Odası'ndaki "Ekonomik Görünüm ve Para Politikaları" konulu sunumunda, Türkiye'de 2009'dan itibaren olumlu anlamda kendilerini şaşırtan bir gelişme olduğunu belirterek, istihdamın çok hızlı arttığını söyledi.
Bu şekilde istihdamı artan ülkelerin dünyada çok az olduğunu ifade eden Başçı, Kolombiya'da da Türkiye'ye yakın bir istihdam artışı olduğunu kaydetti.
Başçı, bu kadar hızlı istihdam artışına rağmen işsizliğin hızlı düşmemesinin iş gücüne katılımın artmasından kaynaklandığını vurgulayarak, "Genç nüfus bir yandan geliyor bir yandan da kadınların iş gücüne katılımı arıyor. İş arayan herkes, kolayca 6 ay içerisinde rahatlıkla iş bulabiliyor gibi görünüyor. Bu da arzın ve talebin beraber gittiğini gösteriyor" şeklinde konuştu.
"İŞ GÜCÜNE KATILIMDAKİ ARTIŞ"
"Gelişmiş ülkelere karşı açık arayla istihdam oranımızın arttığını gösteriyor, yüzde 4'ün üzerinde kriz dönemi de dahil olmak üzere 2007-2013 arasında yüzde 4'ün üzerinde istihdam artışı, gelişmiş ülkelerin rüyalarında bile göremeyecekleri bir artış" diyen Başçı, gelişmekte olan ülkelerde hem arz hem de talep yönünde istihdam arttığını bildirdi.
Başçı, iş gücüne katılım oranında da yakın dönemde artış olduğunu belirterek, "15 yaş üzeri nüfusta ne kadarı çalışıyor veya iş arıyor" diye düşünüldüğünde onun yüzde 50'yi geçtiğinin görüldüğünü kaydetti.
Bu durumun Türkiye'nin bir avantajı olduğunu ifade eden Başçı, şunları söyledi:
"Enteresan olan buradaki payın giderek artma eğiliminde olmasıdır. Bu ücretler üzerinde enflasyonist bir baskı olmasını önlüyor. Ücret kanalından gelen bir enflasyon baskısı burada olmuyor. Bu iş gücüne katılımdaki artış sayesinde... İşsizlik oranında mevsimsellikten arındırılmış olarak bakmak gerekir. Burada kriz öncesi seviyeler 9-10 arasında dalgalanırdı. Küresel krizde yüzde 14'e kadar bu çıkmıştı. Daha sonra kademeli bir şekilde tekrar 9-10 arası bantta işsizlik oranımız seyretmeye devam ediyor. İş gücüne katılımdaki artış sayesinde. Eğer iş gücüne bu kadar hızlı katılım olmasaydı, işsizlik oranımız hızla düşebilirdi."
"AVRUPA MERKEZ BANKASI YENİ BİR DESTEK PAKETİ İLAN ETTİ"
Başçı, öncü göstergelerin çok önemli olduğunu vurgulayarak, sözlerini şöyle sürdürdü:
"Madem 'Avrupa telebi, ihracatımızı ve büyümemizi destekliyor' diye konuştuk, 'Avrupa'daki gelişmeler nasıl' diye bakarsak, burada öncü göstergelerden birisi, satın yöneticileri dediğimiz endeks. Orada halen 50 çizgisinin üzerinde ortalamada fakat bir miktar orada zayıflama var. İmalat tarafında daha fazla zayıflama var, talep göstergelerinde, hizmetler tarafında güçlü bir seyir Avrupa'da söz konusu. O yüzden Avrupa Merkez Bankası yeni bir destek paketi ilan etti. Avro Bölgesi İş Ortamı Endeksi'nin onu Avrupa Komisyonu'ndan aldılar bu da güzel bir göstergedir. Orada da yine çok yavaş ılımlı bir göstergenin Avrupa'da devam ettiğini ama bunun çok kuvvetli olmadığını gösteriyor."
"2013 YILINDAN İTİBAREN YENİ KURULAN FİRMALARIN SAYISI ARTIYOR"
Türkiye'nin öncü göstergelerinin jeopolitik risklerin, avro bölgesindeki imve kaybının, ihracata ilişkin anket göstergelerine de yansıdığını dile getiren Başçı, bunların PMI verisinin yüzde 50'nin üzerinde gerçekleştiğini söyledi.
Başçı, PMI'nın önceki ay da yüzde 50'nin altında olduğunu ve 3. çeyrekte ihracat siparişleri açısından çok kuvvetli bir talep olmadığını gösterdiğini kaydederek, bunun büyümeyi aşağıya çeken faktörlerden bir tanesinin de ihracat olduğunu, jeopolitik risklerin etkili olduğunu anlattığını bildirdi.
TİM Başkanı Mehmet Büyükekşi'nin, Irak'a ihracata ilişkin açıklamasına değinen Başçı, şöyle konuştu:
"Bu da yine sevindirici. Keza Rusya ile Ekonomi Bakanlığımız ticaret anlamında görüşmeye başladılar. Dolayısıyla hem kuzey hem de güneyimizdeki zayıf pazarlarımıza 'ne yapılabiliriz' çalışılıyor. Oradan iyi haberler geldikçe 50'nin hat üzerindeki ihracat siparişleri öncü göstergesi, 50'nin üzerinde kalmaya devam edebilecektir. Yeni ihracat siparişleri anketi, bizim anketimiz, benzer bir görünüm teyit edebiliyoruz. Orada da geçici bir jeopolitik risklerin etkisi oldu, 'önümüzdeki 3 ay ne bekliyorsunuz' diye iş adamlarımıza sorduğumuzda ılımlı bir iyimserlik var. 'Çok değil ama daha iyi olacak' diye cevaplıyorlar. Kurulan firma sayısındaki artış aslında iyi bir gösterge. 2013 yılından itibaren yeni kurulan firmaların sayısı artıyor. Tahsili geçikmiş alacak oranlarına baktığımızda yüzde 3'ün altında seyretmeye devam ediyor. Hem bankacılık sektöründe hem bu reel sektör açısından da çok da işlerin kötü gitmediğini gösteriyor. Hem de bankacılık açısından çok büyük bir problemle karşılaşmayacağını gösteriyor. Bir miktar yavaşlamaya rağmen... Karşılıksız çek oranları bunu teyit ediyor. Orada da çok yatay ve dalgalı bir seyir var."
Reel sektörün dış borcunun konuşulduğunu, herkesin de bunu merak ettiğini belirten Başçı, Türkiye'de cari açığın nasıl finanse edildiğinin merak konusu olduğunu dile getirerek, "Firmaların ağırlıklı olarak doğrudan yurt dışından borçlanmaları, hem de bankalarımız aracılığıyla yurt dışından borçlanmalarıyla, artı doğrudan yatırımların hafif bir şekilde artmasıyla şu anda finanse ediliyor" dedi.
Bunların yüzde 70'ine yakın bir kısmının 5 yıl ve üzerinde vadelerde olduğunu vurgulayan Başçı, "Burada borcu döndürmeyle ilgili hiçbir riskin bulunmadığını görüyoruz. Bankalarımıza soruyor analistler, yabancı kuruluşlar, sürekli mercek altında tutuyorlar Türkiye'yi, acaba bankalarınızın borçlarını döndürme konusunda problemleri var mı? Herhangi bir problem yok, bankalarımız yurt dışında makul maliyetlerle borçlanmaya devam ediyorlar. Hafif bir vade uzatma çabası var. Oradaki vadeler daha kısa, kısa derken 1-2-3 yıl gibi vadeler. Bankacılık sektörünün borçlanma vadeleri ama reel sektör ötesinde büyük firmalar doğrudan borçlanabiliyorlar" ifadesini kullandı
"TASARRUFLARI ARTTIRMAK BİZİM İÇİN STRATEJİK BİR AMAÇTIR"
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Başkanı Erdem Başçı, "Tasarrufları arttırmak bizim için stratejik bir amaçtır" dedi.
Başçı, Kastamonu Ticaret ve Sanayi Odası'ndaki "Ekonomik Görünüm ve Para Politikaları" konulu sunumunda, Türkiye'de zayıf alanlardan bir tanesinin tasarrufların düşük olması olduğunu ve bunun yüzde 13'lere kadar düştüğünü belirterek, Türkiye'deki en düşük tasarruf oranının bu olduğunu söyledi.
Bu oranın dünyayla karşılaştırıldığında oldukça düşük olduğunu ifade eden Başçı, Çin'de tasarruf oranının yüzde 50'nin üzerinde bulunduğunu kaydetti.
Başçı, yeterli tasarruf olmadığı için firmaların kredi talebini yurt dışından borçlanarak karşıladığını dile getirerek, "Tasarrufları arttırmak bizim için stratejik bir amaçtır. Kesinlikle 10. Kalkınma Planı'nda da bu var ve stratejik amacı gerçekleştirmek için de her türlü çabayı göstermeliyiz. Türkiye için hemen bire bir cari açığa bu yansıyor. Yatırımların oranı yüzde 19'lar seviyesindeyse aradaki fark cari açık olarak kendisini gösteriyor. Yani cari açığın ilacı Türkiye'de tasarrufların artması diye özetleyebiliriz" şeklinde konuştu.
"TASARRUFLAR TÜRKİYE'DE ARTMADAN BİZ KALICI ŞEKİLDE PROBLEMLERİMİZİ ÇÖZEMEYİZ"
Nihai yurt içi talebin daha yatay seyrederken gayri safi hasılanın daha ılımlı artış gösterdiğini, aradaki "makasın" kapanmaya başladığını vurgulayan Başçı, bunun ılımlı bir uyum süreci olduğunu bildirdi.
Bunun bitmesinin ardından Türkiye'nin büyümesinin sorunsuz şekilde daha hızlı seviyelere ulaşabileceğini anlatan Başçı, şöyle konuştu:
"Miktar endeksi bu ihracat ve ithalat açısında görünüyor, buna altından hariç bakıyoruz sürekli. İhracatta altın hariç artış var, ithalatta altın hariç nispeten yatay bir seyir söz konusu, dolayısıyla dengelenme süreci öngörüldüğü şekilde devam ediyor. 10. Kalkınma Planı'nda ne demiş, '2018'de Türkiye'de tasarrufların gayri safi hasılaya oranının yüzde 19'a yükseltilmesi planın hedefi' diyor. Kulağa hoş gelen bir rakam, gerçekten yüzde 19'a ulaşırsak yatırımlarımızın daha yüksek oranlarda olma ihtimali var veya cari açığın sıfıra inme ihtimali var. Yatırımın gayri safi hasılaya oranı yüzde 19 olursa, cari açık diye bir şey Türkiye'de kalmaz ve sıfır cari açık olur. Ya da yüzde 1, 2, 3 gibi açık veririz ama yatırımlarımızın gayri safi hasılaya oranı yüzde 20, 21, 22 şeklindeki seviyelerde olur. Türkiye'nin büyüme potansiyeli güvenli şekilde artar. Bu anahtar. Tasarruflar, Türkiye'de artmadan biz kalıcı şekilde problemlerimizi çözemeyiz. Bunun nasıl artacağı önemli, her yıl tasarruflarımızın artması gerekiyor. Bunun için oturup kamu otoriteleri olarak düşünüldü ve düşünülmeye devam ediyor. Yeni fikirlere de açığız."
Başçı, tasarruf artırıcı önlemlerden olan yapısal reformların en önemli alanlarından birisinin emeklilik olduğunu bildirerek, bireysel emekliliğin kamudan ciddi katkı alan güzel reform olduğunu söyledi. Bireysel emeklilikten kaynaklanan bir tasarruf artışı başladığını dile getiren Başçı, bunun hızlı olmadığını ama tasarruflardaki artışa katkı yaptığını kaydetti.
Başçı, emeklilik yaşının bir dönem erkeklerde 42, kadınlarda 37 olduğunu anımsatarak, sözlerini şöyle sürdürdü:
"Bu olacak iş değil. Dünyanın hiçbir yerinde böyle bir durum yok. Buradaki reform tamamlandı ve emeklilik yaşı 65'e, iş gücüne yeni başlayan için yükseltildi. Bugün halen daha ortalama emeklilik yaşı düşük ama kademeli şekilde artıyor. Bunun da tasarruflara olumlu katkısı olacak. 'Erken yaşta emeklilik maaşı alacağım' diyenler tasarruf etmeyebilir. 65'te emekli olacaklar kendi adına da tasarruf yapmaya başlayabilir. Bu da önemli reformdu. İkincisi, mevduat artışını destekleyici önemler... Bu pek konuşulmuyor. Türkiye'de mevduatı nasıl arttırız, onun üzerinde çalışılması gerekiyor. İlave destekleyici tedbirler de olabilir. Ufak bir sinyal vermiştik. Mayıs ayında finansal istikrar raporu yayınladık ve burada dikkatle izlediğimiz oran var. Mevduat ne kadar, kredi ne kadar. 'Eğer mevduatınız fazlaysa o zaman size ilave teşvikler verebiliriz' yönünde açıklamamız olmuştu. Bankacılık sektörü bunu hararetle bekliyor. Onun bir kısmını mevduat sahibine yansıtıp, daha fazla getiri verebilirler. Burada kasım ayındaki rapor öncesinde bunu kamuoyuna duyurmaya hazır hale gelebileceğimize inanıyorum. Ama o mevduata ufak etki yapar. Esas büyük etki faiz oranlarının kendisi. Getirisi enflasyona göre çok düşükse o zaman mevduat artmayabiliyor. Kredilerin en temel kalıcı kaynağı mevduat. "
Basiretli borçlanmaya yönelik önlemleri anlatan Başçı, şunları kaydetti:
"Bu da şu demek, mevduat artışına uyumlu kredi büyüsün ki yurtdışına muhtaç olmayalım. 'Elden gelen öğün olmaz, o da vaktinde bulunmaz' diye atasözümüz var. O da bugünkü şartlara tam uyuyor. Ama ülkenin kendi tasarrufları daha güvenli. Hem şirketlerimiz hem de bankalarımız için öz kaynaklarımız güçlüyse en sağlam kaynak özkaynak artı mevduatlar. Dolayısıyla oraya yönelmemiz gerekir. Onun uyumlu kredi büyümesi makro açıdan, mikro açıdan da firmalar üzerindeki kaldıracı makul düzeylerde seyrediyor. 50 borca, 50 özkaynak. Bankalar buraya kadar geldi, bunun üzerine çıkarlarsa biraz daha dikkatli olmaları gerekir. Çok tedirginlik verici değil ama basiretli borçlanma derken her bir firmanın durumunu düşünüp, aşırı borçlanmaya girmemesi lazım. İş planlarıyla uyumlu riskleri de gözeten borçlanma stratejisine gitmesi lazım. Hanehalkı için de geliriyle orantılı borçlanma... Bunu yapmak için de finansal eğitim, okullarda basiretli borçlanma anlatılabilir. Bunlar olana kadar kamu burada devreye girip, bazı önlemler devreye girebilir. Bankalarımızın vatandaşın gelirinin ne kadar olduğunu bilmesi... Bu yönde veri tabanı hızla gelişiyor. Makro açıdan da mevduat artışıyla orantılı kredi büyümesi ki biz onu yüzde 15 olarak zikrettik. Yüzde 15'lik kredi büyümesi Türkiye'nin makro dengeleri açısından hem enflasyon hem de denge açısından uyumludur."
"FİNANSAL EĞİTİM ÇALIŞMALARI"
Kamuda aşırı borçlanma olmaması gerektiğini belirten Başçı, hükümetin bütçe açıkları açısından iyi bir performans sergilediğini söyledi.
Başçı, bu konuda Türkiye'nin Avrupa'ya örnek olduğunu bildirerek, bankaların risk yönetimi açısından iyi bir yerde bulunduğunu kaydetti.
Hanehalkı açısından makro ihtiyati önlemlerin alındığını dile getiren Başçı, burada gelire nispetle borç ödemeleri anlamında bir önlemin kaldığını vurguladı.
Başçı, dünyada da bu önlemlerin alındığını belirterek, "Finansal eğitim bir çaba gerektiriyor. Sermaye piyasası bunu koordine ediyor. Merkez Bankası da kendine düşen kısımda elinden geleni yapmaya başladı. Burada tasarruf bilinci ve kuruş kullanımıyla ilgili kısım var. 'Kuruşunuzun kıymeti bilin' gibi tasarruf duygusunu çocuklardan başlatmak şeklinde kamuoyunda bilinçlendirme çabası olacak. Onun dışında medya mensuplarına finansal eğitim anlamında Merkez Bankası koordinatör kuruluş olarak belirlendi. O yönde de çabalarımız başladı. Bu sonuç alması uzun süren finansal eğitim ama o vakte değer. Çünkü kalıcı bir şekilde Türkiye'nin profilini çok sağlıklı hale getirebilirsiniz" ifadesini kullandı.
"BUGÜN AÇIKLANAN CARİ AÇIK VERİSİ DE AŞAĞI YUKARI BEKLENTİLERLE UYUMLU"
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Başkanı Erdem Başçı, açıklanan cari açık verisinin beklentilerle uyumlu geldiğini ve iyileşmenin devam ettiğine işaret ettiğini söyledi.
Başçı, Kastamonu Ticaret ve Sanayi Odası (KATSO) Konferans Salonu'nda Merkez Bankası, KATSO ve Dünya Gazetesi işbirliğiyle düzenlenen "Ekonomik Görünüm ve Para Politikaları" konulu sunumda yaptığı konuşmada, tüketici kredilerinin yapılan düzenlemelerle daha makul seviyelerde büyüdüğünü belirtti.
Tüketici kredilerinde yüzde 15'e yakın büyüme hızı olduğuna dikkati çeken Başçı, "Ticari kredilerin büyüme hızında yüzde 20'ye yakın seyir var. Hem geçmiş yılların ortalamasına yakın, hem de ticari kredilerin büyümesinde daha fazla hız var. Bunu net şekilde görebiliyoruz. Şu anda ağırlıklı ortalama kredi büyümesi yüzde 15-16 bandında, biz bunu sağlıklı görüyoruz" diye konuştu.
Başçı, cari işlemler dengesinde kademeli, ılımlı ama sürekli bir iyileşmenin devam ettiğini belirterek, şunları kaydetti:
"Bugün açıklanan cari açık verisi de aşağı yukarı beklentilerle uyumlu, iyileşmenin devam ettiğine işaret ediyor. Finansman tarafında baktığımda son 1 yılda portföy ve kısa vadenin payı iyice düştü. Biliyorsunuz, ABD Merkez Bankasının (Fed) politika belirsizliği geçen yıl mayıs ayında başlamıştı ve onun tetiklediği portföy çıkışları yaklaşık 8-10 ay boyunca sadece Türkiye'de değil, bütün ülkelerde devam etmişti. Onun etkisiyle portföy ve kısa vadenin payı azaldı ama cari açığın finansmanında şu anda uzun vadelinin ve doğrudan yatırımların payı artıyor, neredeyse tamamına yakınını doğrudan ve uzun vadeli yatırımlarla finanse edebiliyoruz. Bu kadar uzun süreli portföy çıkışı döneminde Türkiye bunu başarıyla yönetti."
Enflasyonun Türkiye'nin çözmesi gereken ve çözdüğünde de ciddi avantaj sağlayacağı bir problemi olduğuna işaret eden Başçı, enflasyonun, önemli yapısal reformlar sayesinde çift haneli rakamlardan tek haneli rakamlara düştüğünü kaydetti.
Erdem Başçı, enflasyonun yüzde 6 ila 12 bandında dalgalandığına işaret ederek, "Burada son bir çabayla bunun 5'li seviyelere doğru indiğini herkese gösterebilmemiz lazım. O yönde bir irade var. Kalkınma Planı'nda 2018 yılında enflasyonun 4,5 olarak hedeflendiği söyleniyor. Yani '5'i yapacağız, ondan sonra 4,5'u hedefleyeceğiz' şeklinde bir ifade var. Fakat özelikle son aylarda vatandaşlarımızda ve yurt dışında bunun yapılabileceğine dair inanç bir miktar zayıfladı. Şimdi o inancı tekrar kuvvetlendirerek bunu mutlaka indirmemiz gerekecek" ifadelerini kullandı.
Enflasyon inerse hem tasarrufları artırıcı yönde fayda sağlayacağını, büyümeyi destekleyeceğini hem de uzun vadeli reel, denge ve nominal faizlerin bugünkünden daha düşük olabileceğine işaret eden Başçı, şöyle devam etti:
"(Bugün ne bekleniyor?) diye baktığımızda, yurt içi ve dışı sorduğumuzda 6,5-7 arası cevap veriyor. Yani '6,5-7'yi yaparsınız, 5'i yapamazsınız' diyorlar. 'Alınacak tedbirler gerçekten işe yarayacak' duygusunu uyandırırsak, o beklentiler 6,5'tan 6'ya, 5,5'e ve 5'e doğru inerse, inanın nominal faizler hiç kimsenin hayal edemeyeceği kadar düşük seviyelere gelebilir."
GIDA ENFLASYONU
Başçı, hükümetin gıda enflasyonu konusunda ciddi irade gösterdiğini vurgulayarak, gıdayla ilgili alınması gereken hem yapısal hem de konjonktürel çok sayıda tedbir olduğunu söyledi.
Döviz kurundan gelen etkinin azalmaya başladığını, fakat kuraklık bağlantılı gıda fiyatlarında geçici artış olduğunu ifade eden Başçı, sözlerini şöyle tamamladı:
"Bu arada gıda ve yemek hizmetlerinin toplamda artış hızı yüzde 14,6, diğer kredilerin artış hızı yüzde 7,4. Bu şekilde baktığımızda TCMB kendisiyle ilgili kısmı kontrol altına almış, düşmesini izlememiz gerekecek. Bu aydan itibaren tahmin ediyorum enflasyonda daha belirgin düşüş görülecek. Yani gıda ve yemek hizmetleri hariç 7,4'ün altına gelme ihtimalimiz var."
"GIDA DIŞI TARAFTA GELİŞMELER ÇOK OLUMLU"
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Başkanı Erdem Başçı, "Gıda dışı tarafta gelişmeler çok olumlu. Gıda dışı enflasyondaki düşüş gözle görülür şekilde. Gıda enflasyonunda da yumuşama var gibi bu ay" dedi.
Merkez Bankası, Kastamonu Ticaret ve Sanayi Odası ve Dünya gazetesi işbirliği ile Kastamonu Ticaret Odası Konferans Salonunda düzenlenen toplantıda "Ekonomik Görünüm ve Para Politikaları" konulu sunum yapan Başçı, sunumun ardından analistlerin, gazetecilerin ve iş adamlarının sorularını yanıtladı.
Avrupa'dan gelen haberlerin Türkiye'ye yansımasının sorulması üzerine Başçı, "Avrupa'dan gelen talebe Türkiye'nin ihracatı çok hassas. Ağırlıklı olarak o belirliyor. Döviz kurlarına hassasiyet daha az. Bizim için önemli olan Avrupa'nın kısa sürede toparlanması ve hız kazanması. Avrupa hızlanırsa bizim için bu iyi haber olacak" diye konuştu.
''Mevduat faizleriyle ilgili ne yapacaksınız?'' sorusunu yanıtlayan Başçı, bunun cevabının mayıs ayındaki raporlarında olduğunu kaydetti.
"Dış ticaret borcumuz şu anda ne kadar?'', ''Varlık barışı Merkez Bankası rezervlerine katkı yaptı mı?'', ''Bu yaklaşımı nasıl buluyorsunuz?'', ''Yurt dışından gelen sıcak paraya ödenen faizler düşer mi?'' sorularına Başçı, şöyle yanıt verdi:
"Dış ticaret borcu içerisinde en sorunsuz olan, hiç kimsenin dikkate almadığı kısmı ticaretle olan borç. Bunlar kısa vadeli borçlar ve rakamlar çok önemli değil. Varlık barışıyla ilgili olarak, yurt dışındaki bir para yurt içine getirilirse ve Maliye Bakanlığına rapor edilirse o bize gecikmeli bir şekilde bildiriliyor. O bildirdiği zamanda geriye doğru revizyonu bizim istatistik birimimiz yapıyor. Yurt dışından Türkiye'ye yatırım iki türlü olabilir. Biri kur riski almadan doğrudan doğruya Türkiye'nin dolar bazında veya avro bazında ihraç ettiği kıymetlere yatırım yapabilirler. Türkiye'ye ilişkin belirsizlikler azaldıkça ilerleyen dönemlerde makro program sonuç verdikçe buradaki risk daha da aşağıya gelebilir. Tamamen piyasa şartları içerisinde olan bir şeydir."
"Faiz indirimi için siyasi baskının artabileceği değerlendirilmesinde bulunuldu, kararı etkileyecek bir pratik baskının olduğunu düşünüyor musunuz?'', ''Son enflasyon gıda enflasyonu verilerinin ardından yukarı doğru bir revize söz konusu olur mu?'', ''Son Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu kararları daha simetrik koridor ifadesi üst bandın indirilmesinin devam edeceğini mi gösteriyor?", "Kurdaki son yükselişin ardından günlük satın alma ihalelerini artıracak mısınız?'' soruları üzerine Başçı, şunları söyledi:
"Gıda dışı tarafta gelişmeler çok olumlu. Gıda dışı enflasyondaki düşüş gözle görülür şekilde. Gıda enflasyonunda da yumuşama var gibi bu ay. Para Politikası Kurulu toplantısında daha simetrik bir koridor ifadesini kullandık ama aldığımız karar için kullandık. Kurul üyeleri bir sonraki toplantıda ne yapacaklarına dair işaret vermediler. Döviz satımıyla ilgili olarak cari açıktaki iyileşme eğilimi bizim satım ihtiyacımızı azalttı. dolayısıyla sermaye akımlarında da bir normalleşme ve artı-eksi trende dönünce, yani sürekli eksiden bazen artı, bazen eksi yatay trende dönünce biz de iyice azalttık döviz satımlarını ve günlük 10 milyon dolara kadar çektik."
Başçı, "Türkiye'nin dış finansman ihtiyacı rezervlerinde diğer gelişmekte olan ülkeler arasında en kötü yere sahip olmasını nasıl değerlendiriyorsunuz?" "Cari açık azalmaya ne kadar devam etmeli sizce, çünkü büyüme rakamları etkiliyor. Ön görünüz nasıl?", "İkinci çeyrekte tarım tarafında daralma yaşandı, gıda fiyatlarının enflasyon üzerindeki baskısının bu yılki büyüme hedefleri üzerinde negatif etki etmesini bekliyor musunuz, eğer bekliyorsanız kaç puanlık bir etkiden bahsedebiliriz?'' sorularını şöyle cevapladı:
"Rezervlerin yeterliliği ile ilgili çok eskiden kaç aylık ithalatı karşılar diye basit bir ölçü vardı. Orada Türkiye'nin durumu iyi. Bir yıllık süre içerisinde hiç borçlanma olmasa, Türkiye'de yeni borçlanma olmasa rezervlerimizden bu dış borçları ödesek bir yıl süreyle bunu yapar mıyız yapamaz mıyız bu standart gösterge haline gelmeye başladı. Oraya baktığımızda yüzde 90'lar mertebesindeyiz. Bir miktar daha rezervlerimiz yüksek olsa iyi olur. Çok önemli bir stres döneminden geçtik. O da Türkiye'nin endişe edildiği kadar bir problemle karşı karşıya olmadığını ispatlamış oldu. Son 1.5 yıllık döneme bakarsanız Amerika Merkez Bankası ile ilgili çok yoğun şekilde dış basında beş ülke yer aldı. 'Bunlarda problem olacak' diye çok sık haber yapıldı, hiç birinde de ciddi problem olmadı. Önemli olan Türkiye'de doğru politikalar uygulanıyor mu, gereken tedbirler alınıyor mu ve yurt dışı şartlardaki bu tür dalgalanmalara karşı Türkiye dayanıklı mı bu ispatlanmış oldu."
Başçı, sözlerini şöyle sürdürdü:
"Cari açıkla ilgili olarak, en son orta vadeli program değil de ondan önceki orta vadeli programlarda hatırlarsınız, 'Türkiye'nin o şartlarda gitmesi gereken nokta ne? ' diye sorulmuş, hükümet ve Merkez Bankası ortaklaşa 'Türkiye'de enflasyonun yüzde 5'e indirilmesi, potansiyel büyümenin yüzde 5'e çıkarılması ve cari açığında yüzde 5'ler seviyesinde gerçekleşmesi idealdir' deyip ona göre çalışma yaptı. Bu yılın sonunda yüzde 6'nın belki biraz altında gerçekleşme olacak. 5'li rakamları görme ihtimalimiz bu yıl sonu var cari açıkla ilgili. Enflasyonla ilgili gelecek yıl yüzde 5'e yaklaşacağız. Belki büyük ihtimalle 6'lı rakamları bulabilir ama sonuçta oraya doğru gideceğimizi net bir şekilde göstereceğiz. Geriye ne kalıyor? Büyüme. Büyümede de şu anda dünya şartları içerisinde 4 civarı yapılabilir gibi görünüyor. Türkiye için, bu yıl belki 4 aşağısında olabiliriz ama gelecek sene 4 yapılabilir görünüyor. O dördü 5'e çekebilir miyiz? Evet. O kadar çok atılacak adım var ki onu da hükümet gayet bilincinde onunla ilgili çalışmalar yapıyorlar. Şu anki gidişat olumlu."
"EĞER FAİZİ ÇOK SERT BİR ŞEKİLDE ESKİ SEVİYESİNE GETİRSEYDİK, OCAKTAKİ AYNI DURUMU BİR DEFA DAHA YAŞARDIK"
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Başkanı Erdem Başçı, "Eğer faizi çok sert bir şekilde eski seviyesine getirseydik, ocaktaki aynı durumu bir defa daha yaşardık. İki kere iki dört. Bu kesin" dedi.
Merkez Bankası, Kastamonu Ticaret ve Sanayi Odası ve Dünya gazetesi iş birliği ile Kastamonu Ticaret Odası Konferans Salonu'nda düzenlenen toplantıda "Ekonomik Görünüm ve Para Politikaları" konulu sunum yapan Başçı, sunumun ardından analistlerin, gazetecilerin ve iş adamlarının sorularını yanıtladı.
Başçı, "Avrupa Merkez Bankası'nın muhtemel paketinin büyüklüğünün ne olacağını bekliyorsunuz? Bunun Türkiye'ye etkileri ne olabilir?" şeklindeki soru üzerine, onların herhangi bir açıklama yapmadan kendisinin bir açıklama yapma yetkisinin bulunmadığını söyledi. Avrupa bankalarının genelde Türk bankalarını finanse ettiğini anımsatan Başçı, Avrupa bankalarının finansman imkanı ne kadar kolaylaşırsa Türkiye'deki bankaların da dış finansman imkanının o kadar rahatlayacağını vurguladı.
"Faiz koridorunun simetrik olması tüketici açısından ne anlama geliyor, mevduatı daha değerli kılmak adına planladığınız önlemler var mı?" sorusu üzerine Başçı, şunları kaydetti:
"Enflasyon eğer bugün 5 beklense, faizler çok cazip. Ama enflasyon 7 beklense daha az cazip, enflasyon 10 beklense pek de cazip değil. Biz mutlaka ikna edeceğiz ki bu enflasyon düşecek. Bir numaralı tedbir bu. Onun dışında tüketicilerin bizim faiz koridorlarıyla alakaları yok, onları ilgilendirmez."
"TÜRKİYE'DE PROJE KREDİLERİNİN TAMAMINA YAKINI YABANCI PARA CİNSİNDEN ALINIYOR"
"Kredi değerlendirme kurumlarının son dönemde artan, bankaların dış sağlamasının yurt dışı bağımlılığını ortaya koyduğu söylemini nasıl değerlendiriyorsunuz? Özellikle proje kredilerinde bankaların rol alması risk yaratıyor mu?" şeklindeki soruya Başçı, "Türkiye'de proje kredilerinin tamamına yakını yabancı para cinsinden alınıyor. Merkez Bankası'nın uyguladığı politikaların doğrudan doğruya bir etkisi yok. Yurt dışından sağlanan kredi ister uluslararası kuruluşlar kanadından sağlansın isterse uluslararası bankalardan sağlansın uzun vadeli yabancı para cinsinden kredilerdir. Bu tür krediler alınabilir ve bunların maliyetleri de oldukça düşük. Bizim arzu ettiğimiz bu tür projelerde artık Türk parasıyla da finanse edilsin" şeklinde cevap verdi.
Erdem Başçı, "Faizi ocak ayında neden kuvvetli artırdınız, kademeli bir şekilde indiriyorsunuz?" sorusunu, "Eğer faizi çok sert bir şekilde eski seviyesine getirseydik, ocaktaki aynı durumu bir defa daha yaşardık. İki kere iki dört. Bu kesin" diye yanıtladı.
"Takipteki kredilerin artışı hakkında bir önlem gündemde mi? Bu nedenle bankacılık sektörü yakın bir zamanda sıkıntıya düşer mi?" sorusu üzerine, Başçı, "Tüketici kredilerinin büyüme hızı aşağıya geldi, bu bizim arzu ettiğimiz bir şeydi. Burada yaşlanma etkisi diye bir unsur var. Tüketici kredilerinin büyüme hızı yavaşladığı zaman ortalama bir alacağın yaşı artar. Sadece istatistiksel olarak burada bir miktar artış olması doğal. Burada hiçbir sorun görünmüyor. Herhangi bir tedbire ihtiyaç yok" dedi.
"Türk parasıyla ihracat yapılabilir mi, yapılamaz mı?" diye incelediklerini aktaran Başçı, "Malezya başlamış, Çinli başkanı dinledik, oralarda başlamışlar ama çok küçük. Ben Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Başkanı olarak Türk Lirası'yla ihracatı tercih ederim" sözlerine yer verdi.
"İHTİYAÇ KREDİLERİNİN RİSK AĞIRLIĞI YÜZDE 100'DE"
"Enflasyon programının 2015 yılı için emlak projelerine etkisi ve inşaat sektörüne vereceği yönün ne olacağı, gıda enflasyonunu düşürmeye yönelik tedbirlerin hayata geçirilmesinin ne zaman ve ne sürede olacağı, en olası, en efektif tedbirlerin ne olduğu, hissedarlara önerileri ya da bu hisselerin bankalarca satın alınmasının düşünülüp düşünülmeyeceğinin" sorulması üzerine Başçı, şunları kaydetti:
"Konut piyasasında finansman Türk Lirası bazında oluyor. Konut kredileri Türk Lirası olarak veriliyor. Onların faiz oranları ihtiyaç kredilerine göre çok düşük. Fakat yaşadığımız iki raunt türbülans sonrasında konut kredisi faizlerinde bir artış olmuştu. En son normalleşme adımları atıldıktan sonra burada hafif de olsa düşüşler başladı. Çok hafif de olsa yavaş yavaş kredi bakiyesinde bir kıpırdanma olabilir. Konutlarda risk ağırlığını yüzde 50'de tutuyor. Konut kredilerini teşvik edici bir konumda. İhtiyaç kredilerinin risk ağırlığı yüzde 100'de."
Başçı, konuşmasını şöyle sonlandırdı:
"Gıdayla ilgili olarak doğrudan doğruya sadece biz enflasyonu düşürelim diye değil, Ekonomik Koordinasyon Kurulu'nda alınan karar. Çok değişik alanlarda Türkiye için fırsatlar var, zorluklar var. Merkez Bankası'nda özel hissedarlarımız var. Zaman zaman yanlış şekilde medyada da dile getiriyorlar. Zannediliyor ki 'Merkez Bankası'nın sahipleri var, hazine dışında. Bunlarda çok ciddi şekilde temettü alıyor'. Hayır. Merkez Bankası'nın özel hissedarları temettü falan almıyorlar. Kanunla gelen bir sınır var. Toplam temettü bin 500 Türk Lirası'nı geçmiyor. 6 bin 400 civarında, 450'si vefat etmiş hissedarımız var. 6 bin küsur kişiye bin 500 Türk Lirası gibi bir şey. Çoğu da almaya gelmiyor zaten. Kuruş mertebesinden bir şey. Bizim hissedarlar sadece ve sadece Merkez Bankası'nın kurucu hissedarları olmaktan onur duyuyorlar, çerçeveletip duvarlarına asıyorlar, torunlarına gösteriyorlar. Bizim temettüden onlara herhangi bir para gitmiyor. Bizim bütün kazancımız önce Kurumlar Vergisi ödüyoruz, ondan sonra kalan kısmını hazineye aktarıyoruz."