Ukrayna krizinin ardından pek çok ekonomist, Avrupa ekonomisinin Rus doğal gazındaki fiyat artışı nedeniyle sarsılacağını düşünüyordu. Senaryolara göre, AB yaptırımlarının ardından Rusya, gaz fiyatını arttıracak, bu da Rus gazına bağlı AB ülkelerinin ekonomilerine darbe vuracaktı. Beklenen (şimdilik kaydıyla) olmadı ancak daha ilginç başka bir şey oldu; AB ekonomisini, Rusya'nın gıda ambargosu nedeniyle iç pazarında bollaşan ve ucuzlayan meyve–sebze vurdu. Zannediyorum hiçbir Avrupalı yetkili bunu beklemiyordu.
İlknur Menlik/Sabah.com.tr
AB İstatistik Ofisi Eurostat verilerine göre, 2013 yılında AB meyve – sebze ihracatında Rusya'nın payına ilişkin oranlar şöyle:
Lahana %74, domates, havuç ve turp %63, mantar ve armut %57, şeftali %54, elma %52 ve narenciye %19.
Liste böyle uzayıp gidiyor. Yine verilere göre AB'nin Rusya'ya ihraç ettiği gıda ürünlerinin değeri geçen yıl 5,1 milyar Euro'yu bulmuştu. Avrupa Komisyonu'na göre bu miktar, AB'nin toplam tarım ve gıda ihracatının %4,2'sini, toplam meyve – sebze ihracatının ise yaklaşık üçte birini oluşturmakta.
Ama son 1,5 aydır AB'nin Rusya'ya meyve – sebze ihracatı sıfır çekiyor. Üstelik Avrupa'nın en büyük çiftçi birliği Copa-Cogeca'ya göre, ambargonun ardından Hollanda'da domates fiyatı %80 oranında; Çek Cumhuriyeti'nde elma, İspanya, İtalya ve Yunanistan'da ise şeftali fiyatları yüzde 50'den fazla düşüş gösterdi. Fiyt hareketlerinden en fazla etkilenmesi beklenen ülke ise bu yıl rekor seviyede elma hasadı yapacağı tahmin edilen Polonya.
Dolayısıyla Rusya yasağı nedeniyle Avrupalı çiftçilerin gelirleri düşmeye başladı. Diğer taraftan ürünlerdeki ucuzlamanın yanı sıra 5,1 milyar Euroluk yeni bir pazar bulmaları gerekiyor. Ancak bunun için umut yok değil. Birincisi, iç pazarda tüketimi arttıracak açıklamalar yapılmaya devam ediliyor. İkincisi, bu ürünleri Rusya'nın ambargo uygulamadığı ülkelere satmak. Örneğin; Çin… Çin'in Rusya'nın talebini karşılamak için bu ülkeye daha fazla meyve – sebze ihracatı yapacağı, bu nedenle oluşması muhtemel iç pazardaki açığın Avrupalı üreticiler tarafından doldurulabileceği konuşuluyor. Avrupa Komisyonu'nda en iyi ihtimalle gerçek zararın 5,1 milyar Euro'dan düşük olacağı beklentisi hakim.
Avrupa Komisyonu'nun Tarımdan Sorumlu Komiseri Dacian Cioloş, 15 Eylül'de AB Parlamentosu'nda gerçekleşen toplantıda özellikle narenciye, elma ve armut üreticileri için daha fazla yardımda bulunmayı istediklerini açıkladı. Ağustos ayının başından bu yana Komisyon, sebze – meyve üreticilerine destek amacıyla 150 milyon Euro'nun üzerinde bir para tahsis etti. Ayrıca ürünlerini soğuk hava depolarına koyan süt ürünleri tedarikçileri için de 30 milyon Euro ayrıldı. Ancak Copa-Copega, bu rakamın yeterli olmadığını söylüyor. Sadece Polonyalı elma üreticilerinin istediği rakam 145 milyon Euro olunca, bu desteğin uygulanmasında önemli değişikliklere gidildi. Eğer Polonyalı üreticiler bu miktarda ısrar ederlerse, bir "indirim katsayısı" uygulanacağı, bunun da AB genelindeki tüm destek alacak üreticilere yapılması planlanan ödemelerin azalması anlamına geldiği konuşuluyor.
Birkaç ülke tarafından seslendirilen düşünce ise şu: "AB'nin dış ilişkileri Avrupalı çiftçilerin çıkarları ile oynanan bir oyun olmamalı!".
Zannediyorum, et, süt, meyve ve sebze fiyatlarındaki aşağı yönelik baskının devam etmesi, şu an Avrupa ekonomisinin ihtiyaç duyacağı en son şey.