Bireysel Emekilik Sistemi (BES) 2015 yıl sonu verileri sisteme bakış açısının kısa vadeli olduğunu bir kez daha ortaya koydu. Verilere göre sisteme şimdiye kadar toplam 11 milyon 208 bin kişi girdi ancak bunlardan 4.1 milyon kişi ayrıldı. Sistem gelenlerin yüzde 36'sını elinde tutamazken toplam 22.4 milyarlık fonu da kaptırmış oldu. 2015 yılında da BES'e 1 milyon 233 bin kişi girmesine rağmen 743 bin kişi BES'i beğenmeyerek terk etmiş durumda.
150 BİN KİŞİ GELDİĞİ GİBİ GİTTİ
Habertürk'ün haberine göre net olarak 2015'te 490 bin kişi artıda olan sistemin gelenleri elde tutamaması sorun oluşturuyor. BES'e üye olup ayrılanlardan en kalabalık grubu 1 yıl sonunda getiriyi beğenmeyip veya çeşitli nedenlerle çıkanlar oluşturuyor. Bu grupta yaklaşık 95 bin kişi bulunuyor. İkinci durak noktası 3'üncü yılın sonu dördüncü ayrılma noktası ise 5'inciyılın sonu. Konuyu destekleyen bir başka istatistik de 2015'te sözleşme yapan yaklaşık 150 bin kişinin aynı yıl BES'e veda etmesi. Oran olarak bakıldığında ayrılanların yüzde 8'i aynı yıl BES sözleşmesi imzalayanlardan oluştu. Üstelik sistemden ayrılanlar daha giriş de yapmıyor. Ayrıldıktan sonra tekrar BES'i tercih edenlerin oranı 2015'te yüzde 8.2'yi geçmedi.
AYRILANLARIN % 39'U 25-34 YAŞ ARALIĞINDA
Yaşları genç olanların küçük küçük birikimlerini emeklilikte rahat etmelerini sağlayacak şekilde biriktirmeyi amaçlayan BES'ten ayrılanların büyük bölümünün 0-35 yaş arası gençlerden oluşması da ana tezat noktalardan birisi oldu. Ayrılanların yüzde 39'unun yaş aralığı 25-34 arasında. Yaşı daha ileri olanlar ise tersine pek yerinden kıpırdamıyor. 2015'te sözleşme yıllarının dolmasıyla emekli olan 11 bin kişi ile birlikte şimdiye kadar toplam emekli sayısı sadece 26 bin olabildi. Sistemdeki birikimin tahvil bono gibi kamu borçlanma kâğıtlarında değerlendirilmesi oranı yüzde 36'dan 30'a indi. Bunun yerine kurdan yararlanmak isteyenler yabancı para devlet borçlanma kâğıtlarını ve altın fonlarını tercih etti.
ADANA 210 LİRAYLA LİSTEDE SÜRPRİZ YAPTI
2015'te ödenen aylık ortalama katkı payı tutarı 213 lirayken İstanbul'da tutar 240 lirayı geçiyor. Ankara ve İzmir'de BES'e katılanlar ortalama 220 lira öderken bu illeri zenginlerin yazın yaşadığı Muğla ve ilginç bir şekilde de Adana takip ediyor. Adana'da ödemeler 210 lirayı geçiyor. Ayrıca erkeklerin kadınlardan biraz daha fazla ödeme yaptığı erkek katılımcılarda ortalama 219 liraya ulaşan katkı paylarının kadınlarda 207 liraya indiği ortaya çıktı.
661 BİN HALİ VAKTİ YERİNDE, SİSTEMİN DÖRTTE BİRİNE SAHİP
2015 verilerinden çıkan bir başka sonuç BES'te toplam 42.9 milyar liraya ulaşan birikimin yüzde 23.5'inin yani 10 milyar lirasının geliri asgari ücretin 10 katından fazla (13 bin TL ve üstü) olanlardan oluştuğu görülüyor. Bunların sayısı ise toplam katılımcı sayısının yüzde 9.4'ünü oluşturuyor. Yani yaklaşık olarak 661 bin zengin sayılabilecek durumu yerinde katılımcı sistemde 10 milyar bulunduruyor. Oysa sistemin temel amacı düşük gelirlilerde tasarruf sağlanması. Bu amaç gerçekleşmeyince devletin sağladığı katkıyı da yine hali vakti yerinde olanlar alıyor. Yoksullar ve orta gelirlilerden bu kesimlere para aktarılıyor. Sistemin yüzde 38.2'sini 2.600 ile 3.900 TL arasında kazancı olanlar oluşturuyor. Sayıları 2.6 milyonu geçen bu kişilerin fon toplamı yaklaşık 14 milyar TL. BES'te yaklaşık 35 bin 20 de asgari ücretli bulunuyor. 2 milyon 400 bin kişinin birikimi ise henüz bin lirayı bulmadı. Diğer yandan 29 bin 162 gurbetçinin de BES'te yer bulduğu rakamlarda görülüyor.
DEVLET KATKISININ KAYMAĞI İSTANBUL'A
2015 verileri bir başka çarpıklığı daha ortaya koydu. Kişi başına devletin ödediği ortalama 1.073 lirayı bulurken İstanbullu katılımcılar daha fazla fon yönlendirdikleri için kişi başına ortalama 1.342 liralık katkı payını almayı hak ettiler. ÖrneğinKayseri'de bu tutar 884 lirada kalırken Konya'da da 856 lirayı geçemedi. Devlet katkısının yüzde 34'ü en fazla ödenen katkı payı olan 3 bin 600 lira alanlara gitti. Yani üst limitten devlet katkısından yararlanmak isteyenler 5 milyarlık katkının 1.7 milyar lirasını kaptı.
