Türk Lirası'nın cazibesini artırıp dolarizasyonu azaltmak için geçen yılın son haftasında uygulamaya alınan kur korumalı mevduat ile Merkez Bankası'nın liralaşma stratejisi, mevduat ve kredilerde TL'nin tercih edilmesini sağladı. TL mevduatın iki kat arttığı yılın ilk 9 ayında, döviz kredilerinde rekor azalış yaşandı. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu'nun verilerine göre, TL mevduatta sadece 13 Eylül'de tek bir günde 60 milyar liralık artış yaşandı. TL mevduatta son 1 aydaki artış ise çeyrek trilyonu geçti.
1 GÜNDE 60 MİLYAR TL ARTIŞ
BDDK verilerine göre 11 Ağustos'ta 3 trilyon 408 milyar lira olan TL mevduatın toplam büyüklüğü, 13 Eylül itibarıyla 3 trilyon 659 milyar TL ile tarihinin en yüksek seviyesine çıktı. Bu süreçte TL mevduatta yaşanan artış ise 251 milyar lira oldu. TL mevduat, 12 Eylül'deki 3 trilyon 599 milyar liralık büyüklüğü göre ise sadece 1 günde 60 milyar lira artarak, tarihin en büyük günlük yükselişini yakaladı. Toplam mevduatın 7 trilyon 966 milyar lira olduğu 13 Eylül itibarıyla TL mevduatın sistemdeki payı yüzde 46'ya ulaştı. Kur korumalı mevduat uygulamasının başladığı 2021 yılının son haftasından bu yana ise TL mevduatta iki kat artış oldu. 22 Aralık 2021'de 1 trilyon 833 milyar lira olan TL mevduatta 13 Eylül 2022 itibarıyla ulaşılan 3 trilyon 659 milyarlık seviyeye göre artış yüzde 100'e ulaştı. TL mevduatın 2021 sonunda toplam mevduattaki payı ise yüzde 37 seviyesinde bulunuyordu. Aynı dönemde döviz hesaplarının büyüklüğü ise 24 milyar 260 milyon dolar azaldı.
DÖVİZE İLGİ AZALDI
Kur korumalı mevduat uygulaması ile dövize talebin de azaldığı gözlendi. TL mevduatın çeyrek trilyon arttığı 11 Ağustos tarihinden 13 Eylül'e kadar olan dönemde döviz hesapları 4 milyar 331 milyon dolar azalarak 241.7 milyar dolardan 237.3 milyar dolara geriledi. Bu dönemde bireysel döviz hesaplarında 3.2 milyar dolar, şirketlere ait hesaplarda ise 1.1 milyar dolar çözülme yaşandı.
HEDEF TL AĞIRLIKLI FİNANSAL YAPI
TÜRKİYE
Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), Türkiye'nin yatırım, istihdam, üretim ve ihracatla kalıcı fiyat istikrarını yakalayarak sürdürülebilir şekilde büyümesini hedefleyen Türkiye Ekonomi Modeli'nin baş unsurlarından biri olarak uygulamaya aldığı liralaşma stratejisi meyvelerini vermeye devam ediyor. TCMB Başkanı Şahap Kavcıoğlu, geçen hafta Merkezin Güncesi'nde yayımlanan blog yazısında, Liralaşma stratejisi ile birlikte, hane halkı, firma ve bankacılık kesimlerinin varlık ve yükümlülüklerinde Türk lirası cinsi kalemlerin ağırlığının kademeli bir şekilde artırılmasının, böylece finansal sistemin bütüncül olarak Türk lirası ağırlıklı bir yapıya kavuşmasının hedeflendiğini ifade etmişti. Kavcıoğlu, "Liralaşma stratejimiz ile ekonomik modelimizin para politikasına ilişkin sütunlarını inşa ediyor ve serbest piyasa dinamikleri çerçevesinde sürdürülebilir fiyat istikrarını sağlayacak kalıcı reformlara odaklanıyoruz. Temel önceliğimiz, liralaşma stratejisi sayesinde enflasyonla mücadelede uzun yıllardır yapısal sorun olmayı sürdüren, yüksek yerel para ikamesi sorununu çözmek ve kalıcı dış denge sürdürülebilirliğini sağlamaktır" değerlendirmesinde bulunmuştu.
KREDİLER DE TL'YE DÖNDÜ
MERKEZ Bankası'nın uyguladığı liralaşma stratejisi, kredilerde de etkisini gösterdi. 24 Aralık 2021 tarihinde 4 trilyon 635 milyar lira olan toplam kredi hacminin 2 trilyon 815 milyar lira ile yüzde 60'ını TL krediler, 157 milyar 739 milyyon dolarla (1 trilyon 820 milyar lira) yüzde 40'ını döviz kredileri oluşturuyordu. 9 Eylül 2022'de ise 6 trilyon 690 milyar Tl olan toplam kredi hacminin yüzde 63'ünü 4 trilyon 210 milyar lira ile TL krediler oluşturdu. Döviz kredilerinin büyüklüğü ise 136 milyar 777 milyon dolara geriledi. Döviz kredi hacmindeki azalma 20.9 milyar dolara ulaştı.
KKM 1.3 TRİLYONU GEÇTİ
KUR korumalı mevduat uygulamasının yürürlüğe girdiği 22 Aralık 2021'den bu yana döviz hesaplarında yaşanan 24.3 milyar dolarlık çözülmenin 17.2 milyar doları bireysel hesaplarda, 7.1 milyar doları şirketlerin hesaplarında oldu. Kur korumalı mevduat hesaplarının büyüklüğü 9 Eylül 2022 tarihi itibarıyla 1 trilyon 327 milyar liraya çıktı. Kur korumalı mevduat ve katılım hesaplarında gerçek ve tüzel yatırımcı sayısı toplamda 2 milyon 138 bin 489'a ulaştı.
