Zilhicce ayının gelişiyle birlikte, bu aya özel iki ibadetten biri olan kurban ibadeti Müslüman aleminin gündemine oturdu. İbadetini gerçekleştirerek Allah'a yakın olmayı ve O'nun rızasını kazanmayı amaçlayan pek çok kişi, kurban ibadetinin mahiyeti ve hükmü konusunu araştırıyor. Ayrıca ibadetin geçerli olması ve kusursuz kabul edilmesi için kurbanlık şartları ile kurban kesmenin şartları nelerdir sorusu da merak ediliyor.
KURBAN KİMLERE FARZDIR?
Akli dengesi yerinde olan, ergenliğe girmiş ve dini anlamda zengin sayılan Müslümanlar kurban kesmek ile yükümlüdür. Kişinin borçları ile temel ihtiyaçlarının dışında 80.18 gr altın ya da bu değerde para veya eşyası varsa bu kişilerin kurban kesmesi gerekir. Bunun dışında kurban kesmek için zekatta olduğu gibi mal varlığının üzerinden zaman geçmesi gerekli değildir.
KURBAN KESMENİN ŞARTLARI NELER?
Kurban kesmek Allah'ın rızasını kazanmak için gerçekleştirilen bir ibadettir. Kurban kesmenin şartlarının başında, kesmeye maddi imkânı yetmeyen yardıma muhtaç Müslümanlara kurban etinden dağıtmaktır. Bunların dışında kurban ibadetinin şartları şunlardır:
Müslüman olmak: Allah yolunda kurban kesebilmek için öncelikle kişinin Müslüman olması gerekmektedir. Müslüman olmayan birinin keseceği ya da kestireceği kurban ibadet sayılmaz.
Özgür olmak: Kurban için bir diğer şart ise özgür yani hür olmaktır. Tutsak olan bir kişi kurban kesmek ile mükellef değildir. Örneğin cezaevinde yatan bir hükümlü için kurban ibadeti farz ya da vacip değildir.
Mukim olmak (yolculukta olmamak): Seferi yani yolcu olan bir kişi için kurban ibadeti farz sayılmaz. Bundan dolayı kurban için mutlaka kişinin mukim olması gerekmektedir.
Dini açıdan yeterince zengin olmak: Kurban ibadetini gerçekleştirmek için mutlaka yeterli derecede zenginliğe sahip olunması gerekmektedir. Bir kişi eğer fakir ise ve geçimini zor yapıyorsa bu kişiler için kurban ibadeti vacip ya da farz değildir. Bundan dolayı kurban ibadetini yapacak kişiler fıtır sadakasında vacip kılınan zenginliğe sahip olması gerekmektedir.
Akıl sahibi olmak: Kurban ibadeti yalnızca akıl sahibi olanlara vacip kılınmıştır. Akıl sağlığı yerinde olmayanlar için kurban ibadeti vacip değildir.
KURBAN İBADETİNİN HÜKMÜ VE MAHİYETİ NEDİR?
Sözlükte yaklaşmak anlamına gelen bu ifade, Allah'a yaklaşmaya vesile olan şey anlamına gelir. Dini bir terim olan kurban ifadesi, belli şartları taşıyan hayvanı usulüne uygun şekilde Allah rızası için kesmek manasında kullanılır. Kurban bayramında kesilen kurbana udhiyye, hacda kesilen kurbana ise hedy denir. Bu ibadetin ruhunda Hakk'a yakınlık ve halka fedakârlıkta bulunma anlayışı vardır. Kurban, bir müslümanın bütün varlığını, gerektiğinde Allah yolunda feda etmeye hazır olduğunun bir nişanesidir. Mezheplerin çoğuna göre udhiyye kurbanı kesmek sünnettir (İbn Rüşd, Bidâye, I, 429). Hanefî mezhebinde ise tercih edilen görüş, kurbanın vacip olduğudur (Merğînânî, el-Hidâye, VII, 146).
KURBANLIK ŞARTLARI NELER?
Hz. Peygamber'in (s.a.v.) sünneti ile tayin edildiğine göre, kameri yıl esasına uygun olarak devede 5, sığır ve mandada 2; koyun ve keçide ise 1 yaşını doldurma şartı aranır. Ayrıca 6 ayını tamamlayan koyun, bir yaşını doldurmuş gibi gösterişli olması hâlinde kurban edilebilir. Kurban edilecek hayvanın, sağlıklı, organları tam ve besili olması, hem ibadet açısından, hem de sağlık bakımından önem arz eder.
HANGİ HAYVANLAR KURBANLIK OLAMAZ?
Hasta, zayıf ve düşkün, bir veya iki gözü kör, boynuzlarının biri veya ikisi kökünden kırık, dili, kuyruğu, kulakları ve memelerinin yarısı kesik, dişlerinin tamamı veya çoğu dökük hayvanlardan kurban olmaz. (Ebû Dâvûd, Dahâyâ, 6) Fakat hayvanın doğuştan boynuzsuz olması, şaşı, topal, hafif hasta, bir kulağı delik veya yırtılmış olması, memelerinin yarıdan daha azının olmaması, kurban edilmesine engel değildir. (Kâsânî, Bedâi', V, 75-76)
KURBANIN GEÇERLİLİK ŞARTLARI NELER?
Ayrıca kesileceği yere yürüyerek gidemeyecek derecede topal olan hayvanlar kurban edilemez. Hayvanın satılırken değerini düşürecek her kusuru kurbana engeldir. Şafilerde bunlara ek olarak uyuz olan hayvanlar ile yem yemesini engelleyecek derecede dişlerinin bir kısmı dökülmüş olan hayvanların da kurban edilmesi de caiz değildir. (Nevevî, el-Mecmû', VIII, 399-404) Tüm bu şartlara dikkat edilmesi, dua ve surelerin okunması ve doğru şekilde tekbir getirilmesi halinde kurban geçerli olacaktır.
