Uzmanlar petrolde toparlanma için iki aşama öngörüyor. GCM Kıdemli Analisti Umut Tuncer, "Bunlardan ilki ve zorunlu olanı virüs etkisinin ivme kaybetmesi. Bu sağlandığı takdirde talepteki toparlanma fiyatın toparlanıp daha dengeli bir hale gelmesi için ortam hazırlar. Virüs etkisinin sürmesiyle birlikte ikinci koşul olan serbest piyasa koşulları, üreticiler istese de istemese de, zorlu koşullarını artırır. Bu da maliyetler nedeniyle üreticilerin kısıntıya gitmelerine yol açar. Ancak bu durum denge sağlamaz, çünkü üretim kısıntısı sonrası oluşacak yükseliş, üretimi tekrar cazip hale getirir, yine bol arz olur" dedi.
Petrol fiyatlarındaki düşüş ne anlama geliyor? Daha ne kadar düşecek? | Video
30 DOLAR KRİTİK SEVİYE
Virüsün yol açtığı belirsizlik nedeniyle toparlanmanın tahmini ise oldukça zor. Umut Tuncer, "Salgının yayılma hızı baz alınacağı için Çin örnek verilirse küresel talepte toparlanmanın 6 – 12 aylık dönemde eski haline dönmesi olası. Ancak bu aşamada virüs öncesinde bile arz fazlası başlığını konuştuğumuz, dolayısıyla üretim kısıntısı anlaşmasının virüste ivme kaybıyla nasıl ayarlanacağı önemli. ABD petrolü için 30 dolar bariyeri toparlanma çabalarını baskılayabileceği için kritik öneme sahip görünüyor. 30 dolar üzerindeki fiyatlamalarda ise makro ekonomik gelişmelerin takibi önemli olacak" yorumunu yaptı.
EXXON VE SHELL YÜZDE 40 DEĞER KAYBETTİ
Petrol şirketlerinin hisseleri mart ayında yüzde 20'den fazla düşüş gösterdi. ExxonMobil, Shell ve BP firmaların hisselerinde düşüş hızlandı ve beraberinde borsaları da aşağı çekti. Shell'in A ve B hisseleri sırasıyla yüzde 20.8 ve 26.7 düşerken, Exxon hisseleri yüzde 26.2 ve BP hisseleri de yüzde 22.1 düştü. ExxonMobil'in yılbaşından bu yana değeri yüzde 40.9 düşüş gösterirken Shell'deki düşüş yüzde 43.3 oldu. Virüsün yol açtığı belirsizlik nedeniyle toparlanma tahmini zor.
RUSYA-SUUDİ ARABİSTAN
Petrol savaşlarının iki ismi olarak fiyat konusunda sürekli anlaşmazlıklar yaşayan Rusya ve Suudi Arabistan, ekonomilerini ayakta tutmak için büyük ölçüde petrol gelirlerine bağımlı. Suudi Arabistan ve Rusya ekonomileri ağırlıklı olarak bütçe açığı verecek. Çünkü petrol gelirleri Suudi Arabistan Gayri Safi Yurtiçi Hasılası'nın (GSYİH) yaklaşık yüzde 50'si. Rusya'da ise bu oran yüzde 38.9. Ülkelerin bütçe gelirlerinin de çok yüksek bir payını petrol temsil ediyor. Suudi Arabistan'da yüzde 87 ve Rusya'da da yüzde 68. Rusya'nın hükümet bütçesini dengelemek için varil başına ihtiyaç duyduğu rakam 60 dolar. Dünyanın en düşük maliyetli petrol üreticisi olmaya devam eden Suudi Arabistan, varil fiyatı 20 doları aştığında para kazanabiliyor. Rusya ise 40 dolarlık fiyatla kara başlıyor. İki ülkenin de ihracatı petrole bağımlı. Suudi Arabistan yüzde 90 ve Rusya yüzde 59 oranında ihracatı petrol üzerine.
OPEC VE ÜRETİCİ ÜLKELER
Uluslararası Para Fonu'nun (IMF) 2020 yılına yönelik öngörülerine göre, örneğin, İran için 124.4 dolar, Irak için 59 dolar, Libya için 79 dolar, Azerbaycan için ise 48.2 dolar seviyesinde. Rusya'nın bütçesinin ise 2019 yılında Ural ham petrolünün fiyatı üzerinden hesaplandığında 49.2 dolar seviyesinde denge bulduğu ifade ediliyor. Bu ülkelerin tamamı bütçe açığı verecek ve petrol şirketleri zarar görecek. Irak, İran, Libya gibi rezervleri daha düşük olan üreticilerin düşük petrol fiyatına dayanamayacaklarına kesin gözüyle bakılıyor.
ABD KAYA PETROLÜ FİRMALARI
ABD Başkanı Donald Trump'ın kurtarma çabalarına karşın bazı kaya petrolü üreticileri iflasın eşiğinde. ABD'de kaya petrolünde üretim maliyetleri kuyulara göre daha yüksek olduğu için bu firmalar fiyata çok bağımlı. Kaya petrolü üreticileri ortalama 45 doların altındaki fiyatlarda zarar ettiği için daha önce de birçoğu batmıştı.
