Pille çalışan 3 tekerlekli Türk otomobilinin yaratıcısı

İşadamı Alphan Manas, Brightwell Holding'in yönetim kurulu başkanı. Aynı zamanda fütürist. Genel olarak yaptığı şey, geleceğe yönelik iş modeli fikirleri üretip ya da kendisine gelen fikirleri değerlendirip yatırım yapmak. Bugüne kadar yaptığı yatırımlar aşağı yukarı 25 milyon doları bulmuş. Şu sıralar Dragon's Den adlı televizyon yarışmasındaki beş jüri üyesinden biri olduğundan pek çok yatırım fırsatı ayağına geliyor. Kendisi aynı zamanda Kamboçya'nın Türkiye Fahri Konsolosu. Son dönemde yaptığı toplumsal girişimlerden biri ise dünyada çok iyi bilinen Mensa adlı üstün zekalılar derneğini Türkiye'de de kurmak oldu. 145 IQ'suyla bir 'genius' (üstün zekalı) olan Manas'ın, son olarak Cenevre'den gelen haberlerden, Tilter adlı bir elektrikli otomobil yatırımı yaptığını öğrendik. Yaptığı işlerden fırsat bulup kapısını çaldığımızda ise ilk sorduğumuz soru "Siz hangi ara uyuyorsunuz acaba?" oldu. Manas, "Benim migrenim var, yedi saatten aşağı uyumamam lazım. Ama ben zamanımı çok iyi kontrol ederim," diyor.

- Bugüne kadar başka pek çok alanda yatırım yapmışsınız. Peki bu fikirler nasıl oluşuyor kafanızda?
- Ben de bir evrim geçiriyorum. Eskiden bir ürüne kanalize oluyordum, sonra çözüme hedeflendim, sonradan iş modeline hedeflendim. Ben artık iş modeli odaklı bir insanım. Mesela şimdi, pizzayı ve ona benzer gıda maddelerini sıcak tutan ve üzerindeki nemi alan bir ped üzerinde çalışıyoruz. En son Bülent Arınç'la Kamboçya'daydım. Kamboçya hükümeti bana Suriye sınırındaki mayınları temizlemeyi teklif etti. Şimdi bir de onunla ilgili çalışıyorum. Geçmişte üstlendiğim işlerden dolayı şu an nefes alamıyorum. Mesela Mensa da bana acayip yük oldu.

- Neden?
- Biz Türkiye'deki üstün zekalı çocukları belirleyelim, bir fark yaratalım istedik. Halk ayaklandı, yok efendim biz onların çocuklarını alacakmışız, yurtdışına götürecekmişiz, Türk beyinler gidecekmiş. Keşke birileri üstün zekalı çocukları toplayıp bir yerlere götürse, sonra bu ülke adam gibi adam olduğunda da geri getirse. Mesela Çinliler gibi. Bugün Çin'i kim uçuracak? Amerika'da yaşamış, eğitim almış Çinliler uçuracak. Mensa'nın merkezi İngiltere'de diye, İngilizler Türk beynini çalmaya çalışıyor diye düşündüler. Mesela internet dahileri var ve şu an bunlar Silikon Vadisi'nde iş bulmaya başladılar, gidiyorlar. Ben artık küstüm. 18 yaşın altındaki çocuklarla ilgili hiçbir şey yapmamaya karar verdim. Reşit insanlara yönelik ne yapacaksam yapacağım. Onları tanıştırmak, bir araya getirmek, ortak paydada buluşturmak...

BİR MİLYONU AŞKIN ÜSTÜN ZEKALI VAR
- Mensa'nın amacı bu mu?
- Evet, biri bu. Üstün zekalıların temel sorunu şu: Kendilerini çok farklı gördükleri için kendileri gibi insanların olmadığını düşünüyorlar. Halbuki bu ülkede 1 milyon 400 bin civarında üstün zekalı var. Önemli olan bunu nasıl kullandığın. Bizim yaptığımız şeylerden biri de bu konuda doğru algı oluşturmak. Üstün zeka, liderliği de arkasından getiriyor. Üstün zekalı çocuk, normal zekalı bir çocuktan daha farklı sonuçlar oluşturabilecek yeteneklere sahip çünkü. Biz bunu vurgulamaya çalıştık.

- Bir çocuğun üstün zekalı olduğu belirlenmezse ne oluyor?
- Bu özel durumuna göre yönlendirilmeyince, kendisini anormal görüyor ve 'normalleşme' çabasına girip özelliklerini kaybediyor. Üstün zekalı insan genellikle önce yalnızlaşıyor. Etrafındaki herkesi yavaş, yetersiz görüyor. Bu da tatminsizlik ve mutsuzluk getiriyor. Oysa diğer üstün zekalı insanlarla iletişimi, paylaşımı olsa, durum çok daha farklı olacak. Üstün zekalı insanların egolarını törpülemesi gerekir. Egosuna yenilenler başarısız oluyor genelde zaten. Yenilme duygusunu tattırmanız gerekiyor üstün zekalı insana. Bunun için de diğerleriyle iletişim halinde olması önemli. Mensa'nın yapabileceği şey de bu.

Takdir edilmek istemiyorum
- Zeki insanların egosu yüksek olur. Sizin egonuz nasıl?
- Egosuz insan yok. Ama ben zaten dışarıdan psikolojik destek alan biri olarak bazı şeylerin çoktan üstünden geçtim ve egomu törpüledim. Aslında olay şu: Telafisi mümkün olmayan eksikliği kabul etmek çok önemli. Bunu başardığın gün ilerleme kaydediyorsun. Bunu kabul etmeyip bununla çatıştığın zaman başarılı olamıyorsun. Hırsın, yeteneklerinin ötesine geçiyor. O zaman da kendi kendini yok etme moduna geçiyorsun. Öfke, kıskançlık ve haset oluşuyor çünkü. Eğer ulaşabileceğiniz biriyse kıskançlık oluyor. Hayatta ulaşamayacağınız biriyse o zaman takdir oluyor.

- Siz de takdir edilen olmayı tercih ettiniz anladığım kadarıyla...
- Üniversite öğrencileri takdir ediyor. Çünkü onlar daha hayatın başında. Ama ben iş hayatında takdir edilen bir insan olmak istemiyorum. Çünkü o yalnızlaşmaktır. Ulaşılmaz olursun. Hayatta amaçlanan iki şey vardır. Önce isteğine ulaşmak, sonra onun keyfini çıkarmak. Sadece en akıllılar ikinciye ulaşır. O yüzden ben kendimi akıllı bulmuyorum. Çünkü ben istediğime ulaştıktan sonra keyfini çıkaramıyorum. Kendime hemen başka hedef koyuyorum. Dopamin reseptör D4 geni güçlü olan insanlarda yenilik arama isteği çok güçlüdür. Bende o gen yüksek.

- Bu çok yorucu bir şey...
- Tabii. Etrafımdaki insanlar için de öyle. Bir de, kimsenin düşünmediğini yapma isteği var işte. O zaman erken öten horoz oluyorsunuz.

Araba 15 ay sonra piyasada
- Elektrikli araba Tilter projesine nasıl girdiniz?
- Bu ülkede 50 yıldır ekosisteme yönelik teknolojik bir marka oluşmamış. Biz de bu konuda bir şey yapalım diye yola çıktık. Aslında bütün hikaye, çevresindekilerin, tasarımcı Murat Günak'a, 'Seni Alphan Manas'la tanıştıralım, Alphan buna mutlaka bir iş modeli oluşturur,' demesiyle başladı. Aslında ben o güne kadar elektrikli otolobile daha az inanıyordum, hidrojenli otomobilin daha etkili olacağını düşünüyordum. Günak'la masaya oturduğumda, 'Eğer bu otomobil hafif olmazsa gitmez. Çünkü pil pahalı bir şey, ne kadar hafif olursa o kadar az pil kullanacağız,' dedim. Murat elini uzattı, 'Aynı kafadayız, biz seninle ortak olalım,' dedi. Sonra bir anda o hikaye şirket satın almaya, ondan sonra üç tekerlekli Tilter'ı yapıp ardından dört tekerlekliye yönelmeye kadar vardı. Şimdi dört tekerlekli ticari araç üzerinde çalışıyoruz.

- Bu bir Türk markası mı olacak?
- Ortaklarının yüzde 85'inin Türk olduğu bir marka bu.

- Ne zaman çıkacak piyasaya?
- 15 ay sonra.

- Gelecekte bu arabaların ne kadar rağbet göreceğini tahmin ediyorsunuz? Ekolojik dengeyi bu tip ürünlerle değiştirebilir miyiz sizce gerçekten?
- Bunu şimdiden ana hedef olarak koyarsak biraz fantezi olur. Amaç Türkiye'nin dış enerji bağımlılığını azaltmak... Biz özellikle özel bir segment olan araba/motosiklet karışımı bir araçtan başladık. Büyüklerle kafakafaya rekabete şimdiden karşıyım. Zaten başarılı olamazsınız. Satılacak otomobil için de 10 bin avro psikolojik sınır olarak geliyor bana.

iPad benzeri bir cihazı 2001'de tasarlamıştım
- Sürekli yenilik peşindesiniz... Gündemi nasıl takip ediyorsunuz?
- Kafayı taktığım altı yazar var. Farklı gazetelerden. Mesela SABAH'tan Nazlı Ilıcak'ı okuyorum. Gündemi o altı yazarla özetliyorum. Ayrıca farklı bakış açılarını görmüş oluyorum. Zaman da okuyorum Cumhuriyet de. Yeni Şafak da Hürriyet de.

- Dünya nereye gidiyor sizce?
- Tahmin edilesi olayların olmadığı bir yere gidiyor. Yani eskisinden zor artık bazı olayların tahmin edilmesi. Bunun sebebi de bilgi bombardımanı. Gizlilik esasının ortadan kalkması.

- Trend tahmini yapar mısınız bizim için?
- Ben bloggerların ve yazarların, haberciliğin değerini oluşturduğunu düşünüyorum. Gazetecilik bitmeyecek yani, baskı bitecek. Muteber insan kavramının gelişeceğini düşünüyorum. Fikir liderleri öne çıkacak. Bugün uçak dendiği zaman akla ilk neden Ali Sabancı geliyor. Çünkü muteber insan. Ali Sabancı için çok iyi girişimci diyorlar. Bence Sabancı çok iyi iş modeli tasarımcısı. Çünkü Pegasus gibi bir iş modeli oluşturmak her babayiğidin harcı değildir. Bu, girişimciliğin ötesinde bir konu. Artık kararlar fikir liderlerine danışılarak verilmeye başlandı. O yüzden ben Facebook'ta ilk 5 binimi tamamladım. Şimdi ikinci sayfamı açtım. Gençler, çok önemli konuları bana soruyor, 'Bunu ne yapalım?' diye. Gençler kendilerine bir idol belirliyor ve ondan fikir istiyor.

- Aklınıza gelip de yapmadığınız ve pişman olduğunuz şeyler var mı?
- Çook. iPad benzeri bir cihazı 2001 yılında tasarlamıştım ben. Ama patentini almak istediğim bir buzdolabının üzerinde yer alacak bir cihaz olarak. Ama düşünmüşüm, yapmamışım işte.

Oğlumla ilişkim bir facia!
- Üstün zekalı insan kendisi gibi biriyle mi evlenmeli?
- Hayır. Erkek ve kadın eksik olduğu noktaları tamamlamak için çift oluyor. Fakat bazen güç dengesi aynı olmaz. Bir taraf kendini daha fazla geliştirmeye, bir taraf daha az geliştirmeye başlar, bu sefer ilişki bozulmaya başlar. O zaman da ayrılıklar oluyor işte. Evlilik de bir rekabettir ve çiftlerin bu rekabete bağlı olarak kendisini geliştirmesi gerekiyor.

- Sizde durum nasıl?
- Biz de eşimle birbirimizi tamamlıyoruz. O benden daha sosyal mesela. Çocukların dengelenmesinde de büyük rol oynuyor. Çocuklar beni iplemiyorlar çünkü. Otorite ben değilim yani. Çünkü çocuklarla çocuk oluyorum. Ben sürekli şaka yapıyorum, kandırıyorum onları. Zekaları biraz farklı yönlerden çalışsın diye. Çünkü zeki insanların temel sorunu saf olmaları.

- Sizin IQ'nuz 145. Çocuklarınız arasında üstün zekalı olan var mı?
- Bir kızım ve ikiz oğullarım var. Dokuz yaşındaki oğlanlardan birinin zekası 130'un üzerinde. Üstün zekalı çocuklar genellikle sınıfta sıkılır. Bizim Dinç de öyle. Dinç, anaokulundayken, yarım ay oluşturuyorlardı, Dinç'i ayrı bir köşeye koyuyorlardı. Dinç hem oyuncaklarla oynuyor hem de diğerlerine katılıyordu. İkizi Erk her akşam elinde iki bardak suyla yukarı çıkıyor. Dinç onu çalıştırıyor çünkü. Dinç'e 'Oğlum cüzdanımı getir,' diyorum. Dönüp Erk'e 'Duymadın mı sen babamı?' diyor. Adamın kafası sürekli fırlamalığa çalışıyor yani. Geçen sene okulundan beni çağırdılar. Çocuklar bir araya toplanmış, ebelemece oynayacaklar. Dinç, 'Arkadaşlar, kimin pipisi en ufaksa o ebe olsun, benimki zaten büyük,' demiş. O orada kalmış, çocukların hepsi tuvalete gidip pipilerine bakmışlar. O arada koridor öğretmeni görüyor.

- Sizin Dinç'le ilişkiniz nasıl?
- Facia. Sürekli çatışıyoruz. Benim aynı zamanda dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğum var. Psikiyatriste gidiyorum, o beni yönlendiriyor. Konsantrasyon sorunum var.

- Ne zamandan beri biliyorsunuz bunu?
- 35 yaşımda öğrendim. O zamandan beri de yardım alıyorum. 35 yaşıma kadar maymun iştahlı olduğumu söylüyordu herkes. Keşke maymun iştahlı olsam, çok daha mutlu olurum. Bir kere zeki insanların duygu durumları çok karışıktır. İniş çıkışları çok fazladır. Kararlarını, iniş ve çıkışların en uç noktalarında vermemeleri gerekir. Birinde aşırı özgüven, birinde aşırı depresyon vardır.