Yaz
aylarında Türkiye'nin en güzel sahillerinden Antalya Çıralı ya da Dalyan İztuzu'nda dolaşırken mutlaka dikkatinizi çekmiştir. Tellerle çevrili bir alanda 'Dikkat! Deniz kaplumbağalarının yuvasıdır!' şeklinde bir not vardır. Siz yaz tatiliniz boyunca kumsalda güneşlenip denizin tadını çıkartırken, aslında yalnız olmadığınızı, bastığınız, yattığınız ya da şemsiyenizi yerleştirdiğiniz o kumların altında yeni yeni hayatların canlanmakta olduğunun habercisidir bu not. Çünkü haziran ayıyla eylül arasında Akdeniz kumsallarının gerçek sahipleri deniz kaplumbağaları caretta carettalar... Yaklaşık 110 milyon yıldır yaşamlarını sürdüren deniz kaplumbağaları, geceleri kumsala çıkıp yumurtladıktan sonra tekrar denize döndükleri için bütün gün onları göremiyoruz. Bir deniz kaplumbağası, 70 cm derinlere, yarım saat içinde 100'den fazla yumurta bırakıyor. Yavrular, yaklaşık yedi hafta sonra yine gece kumdan çıkarak, denize yönelirler. Geçtiğimiz hafta Kuşadası'nda iki deniz kaplumbağasının başlarına vurularak öldürülmüş olarak bulunduğu haberini dehşetle okuduk. Oysa nesli tükenmekte olduğu için koruma altındaki caretta carettalar, kendilerine güvenli yer olarak Türkiye'deki kumsalları seçmiş durumda. Ağustos ayı da onların yumurtalarından çıkıp, denize doğru yürümeye başladıkları ay. Peki, yok olmamaları için kumsalda yürürken bile çok dikkatli olmamız gerekirken onları öldürmenin amacı ne? Hiç değilse, caretta carettaların korunması için çalışmalar yapan Doğal Hayatı Koruma Vakfı'nın (WWF-Türkiye) uyarılarına kulak verelim.
20 kumsalda yuvaları var
Akdeniz kıyılarında belirlenmiş 20 yuvalama kumsalı var. Bu kumsallar batıdan doğuya şöyle sıralanıyor: Ekincik, Dalyan, Dalaman, Fethiye, Patara, Kale, Kumluca, Çıralı, Tekirova, Belek, Kızılot, Demirtaş, Gazipaşa, Anamur, Göksu Deltası, Alata, Kazanlı, Akyatan, Yumurtalık ve Samandağ.
Üç türü tehdit altında
Dünya Doğayı Koruma Birliği (IUCN) tarafından hazırlanan Kırmızı Liste'ye göre, dünyamızı çevreleyen sıcak ve ılıman okyanuslarda hâlâ yüzmekte olan yedi tür deniz kaplumbağasının üç türü kritik olarak tehdit altında. Araştırmalar, Pasifik Okyanusu'nda deri sırtlı deniz kaplumbağası (Dermochelis coriacea), Akdeniz'de ise yeşil deniz kaplumbağasının (Chelonia mydas) ve iri başlı deniz kaplumbağasının (Caretta caretta) hızla tükendiğini gösteriyor
Kumsalda ateş yakmayın ve sessiz olun
Geceleri kumsalda ateş yakmayın, ışıkla dolaşmayın. Denizden bakıldığında görülen ışıklarınızı perdeleyin. Kumsaldan itibaren 1 mil içinde, sürat tekneleriyle 5 milin üzerinde hız yapmayın. Kumsala ve denize naylon poşet, pet şişe ve çöp atmayın. Yuvalama kumsallarında belirlenmiş mesafeler içinde kuma şemsiye dikmeyin, şezlong koymayın ve kumu kazarak kendinizi gömmeyin. Çocuklarınızın veya evcil hayvanlarınızın kumu kazarken deniz kaplumbağası yuvalarına zarar verebileceğini unutmayın. Yuva yapan deniz kaplumbağası gördüğünüzde sessiz olun, ışık yakmayın, yere uzanarak sadece izleyin. Yavru deniz kaplumbağası gördüğünüzde denize taşıyıp atmayın veya evinize götürmeyin. Deniz kaplumbağalarını rahatsız eden davranışlarda bulunan kişileri uyararak, bu canlıların kumsallarımızda nesillerini sürdürmesine yardımcı olabilirsiniz.