Enkaz ve çamur içindeki Haiti'de geçen her gün, başarısız yardım faaliyetlerinin içler acısı halini gözler önüne seriyor. Evsiz kalan 1,2 milyon insana havalar kötüleşmeden önce güvenli bir barınak sağlamayı amaçlayan yardım kampanyasının dört temel aşaması var. Ancak bunlardan hiçbirisi yeterli değil.
ANA AKTÖRLER: Birleşmiş Milletler, yabancı ülkeler ve yardım kuruluşları, çadır, branda, gıda, su, ilaç ve doktor gönderdi. Olması gereken de buydu. Yardım sağlayanlar, özellikle de ABD, birçok iyilik yaptı. Hızlı biçimde erzak ve malzeme yardımı yapan ABD, bir ara sayısı 20 bine ulaşan askerlere ek olarak, ayrıca bir hastane gemisi gönderdi. Haiti Devlet Başkanı René Préval ile görüşen Başkan Obama, sürekli yardım sözü verdi. Aradan iki ay geçtikten sonra, artık bunlar yeterli olmuyor. Evsiz kalanların ancak yarısına, en temel acil durum yardımı yapıldı. Dağıtılan naylon brandalar ve çadırlar, gelecek ay başlayacak ağır yağmurlarda pek işe yaramayacak. Haziran'da ise kasırga sezonu başlıyor. Ülkenin değişik yerlerinde, yüzlerce büyük kamp kuruldu. Port-au-Prince'deki kamplarda 600 bin kişi kalıyor. Buralarda su, yiyecek ve tıbbi bakım imkânı kısıtlı. Depremin vurduğu bölgelerin büyük kısmına yardım ulaşmıyor. Harabe halindeki bu bölgelerde, gönüllüler enkazı kazarak insanlar için barınak hazırlıyor. Yardım kuruluşları daha başlangıçta çok büyük sorunlarla karşılaştı. BM gücünü barındıran tesisler yerle bir olunca birçok yönetici ve personel ölmüştü. Şu anda etkin biçimde çalışan BM, önceleri düzensizlik nedeniyle eleştirildi. BM Acil Yardım Koordinatörü John Holmes, geçen ay meslektaşlarına zehir zemberek bir elektronik posta gönderip, onları çok yavaş davranmakla suçladı.
HAİTİ HÜKÜMETİ: Deprem, başkanlık sarayını harabeye çevirdi. Sarsıntı başladığında, en seçkin yöneticiler ve memurlar hâlâ iş başındaydı. Devlet Başkanı Préval ve Başbakan Jean-Max Bellerive, uzun süre boyunca etkin bir liderlik sergileyemedi. Hükümete gelince, ya karar alamadı ya da kafa karıştıran kararlar verdi. Örneğin, hükümet depremde zarar görmeyen veya çok az hasar gören okulların yeniden açılmasına izin vermedi. Diğer okullar da faaliyete geçebilir hale gelince buna izin vereceğini açıklayan hükümet, öğrencilerin bomboş oturmasına neden oldu.
SİVİL TOPLUM KURULUŞLARI: Mevcut yardım kurumları, depremden kaynaklanan muazzam talebi karşılamaları için elden geçirildi. Yeni yardım mekanizmaları oluşturuldu. Büyük ölçekli uluslararası sivil toplum kuruluşları (STK), BM'ye çok yardımcı oluyor. Ayrıca binlerce küçük çaplı hayır kuruluşu, cüzi de olsa yardım dağıtıyor. Kırsal bölgelerdeki küçük kiliseler ve diğer gruplar bunlar arasında.
HALK: Haiti halkı kendi sorunlarını çözmeye istekli. Kamplarda komiteler kuran depremzedeler, STK'larla işbirliği yapacak temsilciler seçiyor. Haitililer evlerini kendileri inşa ediyor, enkazı kaldırıyor, ölülerini defnediyor ve güvenliği sağlayacak ekipleri kuruyor. Ancak halkın çabaları felaketin boyutuna kıyasla yetersiz kalıyor. Haitililerin enerjisinden bir an önce faydalanmak gerekiyor. Ülkeyi yakından tanıyan, yeniden imar faaliyetlerine kendisini adayacak taban örgütleri oluşturulmalı. Kiliseler, ticaret erbabı ve mahalle örgütlenmeleri bunlara örnek. Şimdiye kadar bu yönde kayda değer bir çalışma yapılmadı. Washington'da faaliyet gösteren Uluslararası Mülteciler Örgütü, Haitililerin BM öncülüğündeki ana planlama çalışmalarına dâhil edilmediğini söylüyor. Haitililer ya bilgilendirilmiyor ya katılmalarına izin verilmiyor ya da bu işi yapacak elemanları yok. BM Kalkınma Programı, enkazı kaldırmak için 70 binden fazla Haitiliyi işe aldı. Daha fazla insana ihtiyaç var. Amerika Birleşik Devletleri, çabaların yeniden inşa etme faaliyetleri üzerine yoğunlaştığı Haiti'ye teknik bilgi, güvenlik ve para yardımı sağlamalıdır. Depremzedelere güvenlik ve sağlık hizmeti sunmak için herkes küçük de olsa çaba göstermeye devam etmeli. Ancak yardım faaliyetlerine öncülük etmek ve koordinasyonu sağlamak konusundaki başlıca sorumluluğu Birleşmiş Milletler üstlenmeli.