OSLO -Oslo çöp ithal eden bir şehir. Bu çöpler İngiltere, İrlanda ve komşu İsveç'ten geliyor. Hatta ABD'den bile çöp getirmek için planlar yapılıyor. Şehrin yakınında çöpten ısı ve elektrik üreten devasa bir tesisteki bürosunda konuşan Pal Mikkelsen, "ABD'den de bir miktar çöp almak isterim. Deniz taşımacılığı ucuz" diyor. Oslo'nun yaklaşık yarısı ile okulların büyük kısmı, çöpleri (evsel çöp, endüstriyel atık, hatta zehirli ve tehlikeli hastane çöpleri ve yakalanan uyuşturucular) yakarak ısıtılıyor. Ancak şehrin bir sorunu var: Yakılacak çöp kalmadı. Bu sorun sadece Oslo'yla sınırlı değil. Isı ve elektrik üretmek için çöp yakma uygulamasının son on yıllarda hızla yaygınlaştığı Kuzey Avrupa'nın her yerinde, çöpe olan talep çöp arzını geçti. Kuzey Avrupa'nın titiz halkı yılda sadece 136 milyon ton çöp üretiyor. Bu miktar yılda 635 milyon ton çöp yakma kapasitesine sahip çöp fırınlarına yetmekten çok uzak. Bir yıldır Oslo'daki çöpten enerji üreten kurumun müdürlüğünü yapan 50 yaşındaki makine mühendisi Mikkelsen, "Üstelik İsveç, Avusturya ve Almanya yeni tesisler yapmaya devam ediyor" diyor. Yakabileceğinden daha fazla çöp üreten bölgelerde toplanan büyük miktardaki çöp, bunları yakarak enerji üretebilecek kapasiteye sahip bölgelere gemiler ve kamyonlarla taşınıyor. Oslo çöpleri değerlendirme programının danışmanı Hege Rooth Olbergsveen, "Avrupa'da bir çöp piyasası var. Çöp ticari bir meta. Piyasa büyüyor" diyor. Çoğu kişi bu uygulamayı destekliyor. 36 yaşındaki yazılım danışmanı Terje Worren, "Evet, destekliyorum. Çöpler iyi bir şekilde değerlendirilmiş oluyor" diyor. Uygulama İngilizlerin de hoşuna gidiyor. Leeds Belediyesi sözcüsü Donna Cox'un söylediğine göre, İngiltere'nin kuzeyindeki çöp toplama işlerini yapan Yorkshire merkezli bir şirket şu anda, içlerinde Norveç'in de olduğu Kuzey Avrupa ülkelerine ayda 907 ton çöp gönderiyor. İngiltere'de çöp depolama sahalarına uygulanan bir vergi, çöplerin Oslo gibi yerlere gönderilmesini daha ucuz bir çözüm haline getiriyor. Oslo'nun enerji üretmek için çöp ithal etmesi bazı insanlara tuhaf gelebilir. Dünyanın en büyük 10 petrol ve gaz ihracatçısından biri olan Norveç, geniş kömür rezervlerine de sahip. Ayrıca ülkenin su kaynakları açısından zengin dağlarında bin 100'den fazla hidroelektrik santrali bulunuyor. Ancak Mikkelsen'e göre çöp yakmak, fosil yakıt kullanımını azaltmayı amaçlayan, yenilenebilir enerji odaklı bir yöntem. Öte yandan, Norveç'in uluslararası Yeryüzü D ostları a ğına ü ye o lan en eski çevre örgütünün başkanı Lars Haltbrekken, çevre açısından bakıldığında çöpten enerji üretimi akımının daha çok çöp üretilmesi için baskı yaratarak büyük bir soruna yol açtığını söylüyor. Haltbrekken'e göre çevresel hedefler sıralamasında ilk sırayı daha az çöp üretmek almalı. Çöpten enerji üretimi ise son sırada yer almalı. Haltbrekken "Sorun, en düşük önceliğin en yüksek öncelikle çatışıyor olması" diyor. Oslo'da evler kendi çöplerini ayrıştırıyor. Yiyecek atıkları yeşil plastik torbalara, plastik atıklar mavi torbalara, cam atıkları da her yerde bulunan kutulara koyuluyor. Torbalar marketlerde ve diğer dükkânlarda bedava dağıtılıyor. Mikkelsen'in yönettiği iki çöp yakma tesisinden büyük olanı, renklere göre sınıflandırılmış çöp torbalarını ayırmak için bilgisayarlı algılayıcılar kullanıyor. Yiyecek atığı gibi organik çöplerin ayrıştırılması, Oslo'nun biyogaz üretmesini sağladı. Şimdi Oslo'daki bazı otobüslerde biyogaz kullanılıyor. Avrupa'nın başka bölgeleri büyük miktarda çöp üretiyor. Bunlar arasında bulunan güney İtalya'daki Napoli gibi şehirler, çöplerini alması için Almanya ve Hollanda'ya para ödüyor. Bu da Napoli'deki çöp krizini savuşturuyor. Oslo İtalya'dan çöp almayı düşünse de, İngiltere'nin daha temiz ve güvenli buldukları için çöplerini getirmeye devam etmiş. Mikkelsen, "Bu hassas bir konu" diyor.
JOHN TAGLIABUE
